برچسب: تاریخ شیعه

شهيد مطهري و اهتمام به مسائل اجتماعي در احياي تفکر ديني

بازسازي و احياي تفکر ديني يکي از مقوله هايي است که از گذشته هاي دور مطمح نظر احياگران ديني بوده است. احياگري ديني امري به واقع شريف و ضروري است؛ زيرا در پي صيانت از دين و دين داري در جوامع ديني است. احياگران در پي رفع چالش ها و موانعي هستند که رشد و بالندگي دين را به مخاطره مي اندازند. آن ها حفظ و بازسازي تفکر ديني را در مقاطعي که دچار آسيب ها و تحريف هايي شده است، بر عهده دارند. احياگري ديني يعني زدودن غبار خرافه و بدعت و تحريف از چهره دين و عنايت به زواياي مغفول و متروک مانده معارف ديني و تصفيه زوايد از چهره دين. به نظر بسياري از محققان و صاحب نظران مسلمان، استاد مرتضي مطهري يکي از احياگران و اصلاحگران انديشه ديني، در دوره معاصر است. از منظر استاد، موضوع عقب ماندگي و انحطاط مسلمانان به عنوان جدي ترين مسئله کنوني مسلمانان و پاسخ به آن مبرم ترين نياز است. استاد مهم ترين مولفه اصلاح فکر ديني را شفاف سازي و آسيب شناسي مفاهيم ديني مي دانست که به صورت مسخ شده و واژگون در اذهان مردم رسوخ کرده بود. ايشان در موضع يک فيلسوف – متکلم از توجه به مسائل اجتماعي در حوزه احياي تفکر ديني غافل نماند. از همين رو، رويکرد اجتماعي در آثار ايشان مشهود است. توجه به نقش اجتهاد و تاکيد بر پويايي آن، مبارزه با التقاط و تحجر و آسيب شناسي مفاهيم ديني مهم ترين ابعاد احياگري شهيد مطهري را تشکيل مي دهد.

نقد و بررسي مقاله عصمت از دايره المعارف قرآن لايدن بر اساس آراء و مباني شيعه

اهتمام نوشتار حاضر، بررسي انتقادي مقاله «عصمت» (Impeccability)، اثر پال اي واکر، مورخ و مدرس دانشگاه هاي آمريکا و کاناداست که آن را در دايره المعارف قرآن لايدن به طبع رسانده است. حاصل اين ديدگاه او درخصوص خاستگاه، ابعاد و ماهيت عصت را مي توان چنين خلاصه کرد: عصمت، يعني مصونيت از گناه و خطا؛ هرچند که اين اصطلاح و اين مفهوم، اين گونه در قرآن به کار نرفته است اما بر پايه ديدگاه اکثريت متکلمان انديشه معصوميت، انديشه اي قطعي است. در قرآن و احاديث، کم وبيش به گناه پيامبران تصريح شده است و مسلمانان متقدم نيز آن را کم و بيش تصديق کرده اند، بعدها شيعيان درپي ادعاي قدرت مطلقه امامانشان، انديشه عصمت را به وجود آوردند و اندک اندک آن را به پيامبران نيز تسري دادند. حتي يکي از متالهان شيعه (هشام بن حکم) مدعي بود که عصمت امام، ضروري تر از عصمت پيامبر است. برخي از پيامبران، دست کم پيش از بعثت مرتکب گناه شده اند. گناه يعني نافرماني به قصد مخالفت با قوانين خدا؛ اما مخالفتي که از سر غفلت و خطا صورت گيرد، گناه نيست و اين بهترين تاويل درباره آياتي است که به گناه انبيا تصريح مي کند. عصمت به معناي قادر نبودن بر گناه نيست، بلکه لطف و عطيه اي است از جانب خداوند که پيش از انجام گناه و حتي پس از آن به پيامبر مي رسد.
در اين نوشتار، باتوجه به مدعيات يادشده، اين نتايج به دست آمده است که هرچند واژه عصمت در مفهوم کلامي خود در قرآن به کار نرفته است اما قرآن با واژه هاي ديگري برعصمت انبيا تصريح دارد. شيعه مبدع عصمت نيست و نسبت دادن اين عقيده به متکلم شيعي، هشام بن حکم که وي عصمت امام را در مقايسه با عصمت پيامبر ضروري تر مي داند، بي اساس است. در مفهوم گناه، قيد عمد يا سهو لحاظ نشده است. پس بهترين راه براي تاويل آياتي که به ظاهر موهم عدم عصمت است، توجه به درجات گناه است، نه نظريه سهو پيامبر که از ديدگاه شيعه مردود است. هر چند عصمت، امري اختياري و لطفي از جانب خداست، اما اسبابي چون علم به فساد گناه و اراده قوي پيامبر است که انگيزه ارتکاب به گناه را در وي از بين مي برد، نه آن که بعد از تصميم به گناه، اين لطف، پيامبر را دريابد.

رويکرد جريان هاي شيعي عراق به تحولات نوين کشور

بررسي منطقي، علمي و واقع بينانه تحولات نوين در عراق، با توجه به شاخص هايي نظير قدرت يابي جريان هاي شيعي، وجود رهبران تاثيرگذار، و جهت گيري هاي ديني و حضور مردمي، ناگزير مي نمايد. درک تحولات عراق پس از صدام بخش مهمي از آينده اين سرزمين را رقم خواهد زد. تحولات اخير بنيادي و در جهت بازيابي هويت ديني و متفاوت از اتفاقات علمي و عملي پيشين جامعه شيعي عراق در دوره معاصر است. اگرچه نقش اشغالگران در سقوط صدام نيز از عوامل تسهيل کننده وضعيت نوين شيعيان عراق به شمار مي رود، اما تنها عقبه اجتماعي نزديک به مباني اين تحرکات، انقلاب اسلامي ايران است. بنابراين، تبيين رويکرد شيعيان در تحولات عمومي و راهبردي عراق نوين، با توجه به ماهيت ديني پررنگ اين جريان ها، ضروري به نظر مي رسد.
مقاله حاضر در دو بخش، ابتدا به اجمال جريان هاي شيعي اسلام گراي عمده در عراق، يعني «حزب الدعوه»، «مجلس اعلاي اسلامي عراق»، «جريان صدر» و «حزب فضيلت»، را معرفي مي کند، سپس در بخش دوم، با بيان تحولات عمومي و راهبردي ايجاد شده در عراق، نوع رويکرد اتخاذ شده جريان هاي عمده شيعي عراق، را تجزيه و تحليل مي نمايد.

سرگرمي و لهو در قرآن کريم

سرگرمي، تفريح و فراغت، به عنوان نوعي اشتغال غيرالزامي، انتخابي، غيرانتفاعي، داراي کارکرد فرح بخشي، تنوع زايي و نشاط آفريني، بخشي از اشتغالات معمول و تا حدي گريزناپذير بشر است. پرسشي که محرک نگارنده در تدوين اين نوشتار است، اين است که اسلام در مقام دين زندگي، در خصوص اين سنخ فعاليت ها که در عصر و زمان حاضر به علل و دلايلي، رونق و رواج روزافزوني يافته، چه موضع ارزشي و هنجاري گرفته است. واکاوي مفاهيم و کليدواژه هاي رايج در منابع ديني و مشخصا قرآن کريم- که غالب مفسران در موضع گيري هاي فقهي و اخلاقي موافق و مخالف خود، بدان استناد جسته اند- مقدمه نيل به اين مقصود خواهد بود. روش اين مطالعه، اکتشافي است، و غور و تامل در آراي لغت شناسانه و تفسيري و تحليل محتواي منابع مکتوب منتخب، راه وصول به اين مقصود خواهد بود. نتيجه حاصل از اين سلوک پژوهشي اين است که لهو و لعب، دو واژه پربسامد در متون ديني از جمله قرآن کريم، اگرچه به لحاظ گستره مفهومي مطلق سرگرمي ها و اشتغالات تفنني را پوشش مي دهد، تنها بربخشي از اين مجموعه قابل اطلاق است که به دليل اشتمال بر ملاکات خاص فقهي، حرام و ممنوع شمرده شده اند و بقيه در اصل کلي جواز و اباحه داخل اند. رويکرد غالب بحث، واژه شناسانه و ترمينولوژيک است و ورود به مباحث فقهي و تفسيري، عمدتا استطرادي است.

4 دلیل اهل بیت علیهم السلام برای تبلیغ امیرالمؤمنین علیه السلام

امیر المؤمنین (صلوات الله علیه) را به چهار دلیل تبلیغ می‌کردند. ۱- امیر المؤمنین  شهید شده بودند، خطر جانی برای حضرت نداشت. امام سجّاد خود را تبلیغ می‌کرد، پسر خود را تبلیغ می‌کرد، می‌کشتند. امیر المؤمنین شهید شده بود، لذا امیر المؤمنین را تبلیغ می‌کردند. ۲- سرچشمه‌ی اختلافات بود. دعوای آن روز تمام نشده، می‌گویید: […]

مظلومیت حضرت خدیجه سلام الله علیها بین شیعیان

«إِنَّمَا کُنْتُ جَاراً»[1] من همسایه‌ی شما بودم؛ «جَاوَرَکُمْ‏ بَدَنِی‏» بدن من همسایه‌ی شما بود و گرنه نه در روز روح من با شما بود، نه در شب روح من با شما بود. نه مثل شما آن‌طور عبادت می‌کنم، نه این مدلی که شما خرج می‌کنید، خرج می‌کنم نه این‌طور که شما تعلّل می‌کنید، تعلّل می‌کنم. […]

علت تخریب حضرت خدیجه سلام الله علیها

در روایات شیعه و سنّی چهار زن با هیچ کسی قابل قیاس شمرده نشدند، یکی حضرت خدیجه است و عظمت روحی او. رسول خدا فرمود: خدا به تو سلام رسانده است. ما باشیم چه می‌گوییم؟30 ثانیه وقت بدهند، شما به خدا چه جوابی می‌دهید؟ بگویند: خدا به شما سلام رسانده است، شما چه جوابی می‌دهید؟ […]

درخواست جانسوز حضرت خدیجه سلام الله علیها

عروسی زهرای مرضیه شد، آن ملعونه که نمی‌خواهم اسم او را بگویم، گفت: چقدر از این پیرزن بی‌دندان یاد می‌کنی؟ حضرت چنان غضب کرد که گفت: «أعُوذُ بِالله مِن غَضَبِ الرَّسُول»، پیامبر «إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظيمٍ»[1]‏ چنان خشم کرد، ترسید. یک روزی زهرای مرضیه پیش رسول خدا آمد، حضرت دید دارد گریه می‌کند. فرمود: چرا […]

اگر مردم از حکومت امیرالمؤمنین علیه السلام خسته شوند

معاویه لشکرهای پارتیزانی درست می‌کرد و به مرزهای حکومت امیر المؤمنین حمله می‌کردند و غارت می‌کردند. زن‌ها را می‌دزدیدند، اموال را غارت می‌کردند. فرض کنید یک حالت ناامنی به این جدّیت در حکومت امیر المؤمنین رخ دهد، دیگر ماه‌های آخر عمر امیر المؤمنین، ایشان همیشه در حال گریه است. در روزهای آخر توانسته بود ده […]

علت اشتقاق مردم به جنگ با خوارج

این جریان خوارج این‌طور بود، حضرت می‌خواهد با خوارج بجنگد. حضرت مدام آدم می‌فرستاد، خود ایشان صحبت می‌کند، از خوارج ۴ هزار نفر می‌مانند و پای کار می‌ایستند، بقیّه می‌آیند با این‌که امیر المؤمنین را قبول ندارند انگیزه‌ی جنگیدن ندارند، می‌آیند؛ نه این‌که توبه کردند، آدم شدند، دیگر نایستادند بجنگند. آن شبی که هم راجع […]

خوارج در شیعه

جریان خوارج زمان امیر المؤمنین، امروز در چهره‌ی مثل داعش و سلفی‌گری عربستان هم است، در شیعه هم است. مدل آن هم یک چیز است. یک روایت از یک جایی درست می‌کند، بعد می‌گوییم: سند آن را نشان بده.  این روایت چند روایت و دلیل خلاف آن داریم. مثل این می‌ماند که در دادگاه من […]

دهه سازی

در جامعه مطرح شد که دهه‌سازی کردن از نظر اجتماعی برای شیعه خطر دارد، یک خطر دیگر آن را هم من امروز عرض می‌کنم. این‌ها فریاد زدند: این‌ها دشمنان اهل بیت هستند؛ این‌ها دشمن نیستند. شما 365 روز در خانه‌ی خود هر روز… مادر ما 365 روز سال صد لعن و صد سلام زیارت عاشورا […]