هدف قيام امام حسين علیه السلام از زبان امام
معاويه با آنکه مي‌دانست امام حسين (ع) اگر فرصتي بيابد، عليه او قيام مي‌کند و با اينکه او حتي گاهي امام (ع) را تهديد نيز مي‌کرد، ولي از اقدام عملي بر ضد آن حضرت پرهيز داشت. پس از مرگ معاويه شرايط تغيير کرد؛ زيرا از سويي يزيد به فسق و فجور و بي‌ديني شهرت يافته بود و از انجام هيچ گناهي حتي به صورت علني پروا نمي‌کرد. او جواني خام و بي‌تجربه بود و هيچ سابقه‌اي در اسلام نداشت. به همين دليل، ميان صحابه و فرزندان آنان نيز داراي امتياز و مقبوليتي نبود.
عوامل و انگيزه هاي تحريف در تاريخ عاشورا 1
در حوزه عاشورا پژوهي، پرسش هاي فراواني را پيش رو داريم که برخي از آنها را مي توان پرسش هاي اساسي و کليدي خواند . يکي از آن پرسش هاي کليدي و کار آمد همين است که هر پژوهشگري مي پرسد که: چرا و چگونه، و با چه انگيزه هايي اين همه تحريف در تاريخ عاشورا پيدا شده است؟
عنصر آزادگي در نهضت حسيني
قيام سالار شهيدان، حسين بن علي (ع) حادثه اي است که از ابعاد گوناگون قابل بحث، تحقيق و پژوهش است، چنان که حجم زيادي از ميراث ارزشمند اسلامي در قالبهاي گوناگون به اين موضوع اختصاص دارد. يکي از محورهايي که در باره اين حماسه بي نظير تاريخ بشري قابل توجه و پيگيري است، بعد «ضد استبدادي و آزادي خواهانه » اين قيام الهي است.
نويسنده در اين مقاله سعي کرده است ضمن ارائه نگاه امام حسين (ع) به مقوله «آزادي » و شئون مختلف آن در زندگي فردي و اجتماعي، تصويري از فضاي استبدادي و جو خفقان حکومت امويان را ترسيم نمايد تا روشن شود که قيام حسيني در چه فضا و شرائط دشواري بر پا شد و چه عواملي موجب گرديد تا امام (ع) براي رويارويي با حکومت ستم پيشه اموي، نهضتي خونين را سازماندهي کند. وي سپس جايگاه امام حسين (ع) از جهات فردي و اجتماعي در جهان اسلام، مظاهر عزت و آزادگي از مدينه تا کربلا را برشمرده، نتيجه مي گيرد اين قيام آزادي بخش را نبايد تنها الهام بخش يک ملت براي رهايي از ظلم و بيداد حاکمان مستبد در کشور خودشان دانست، بلکه آنچه امروز بيش از آن بشريت بدان نياز دارد، الهام از نهضت حسيني براي در هم شکستن جو استبدادي در عرصه جهاني و بين المللي است.
عبدالله بن جعفر و قيام كربلا
عبدالله بن جعفر ابي طالب از شخصيت هاي مشهور تاريخ اسلام و از اصحاب نزديك امامان نخستين شيعه است. او رسول خدا (ص) را درك كرده و از آن حضرت نيز رواياتي نقل نموده است. عبدالله نزد مورخان شيعه و سني از جايگاه والاي برخوردار است و از او با احترام ياد كرده اند. روايات فراواني از او نقل شده است با اينكه او از اصحاب خاص و نزديك امام حسين(ع) و ازچهره هاي برجسته هاشمي بود ولي در قيام كربلا حضور نداشت. درباره علت حضور نداشتن او درقيام كربلا ديدگاههاي گوناگوني وجود دارد كه در نوشته حاضر بررسي مي شود.
جزئیات اخبار شهادت امام حسین علیه السلام در منابع کهن
در این گزارش کوتاه، خبر چند منبع کهن تاریخی را در باره شهادت امام حسین علیه السلام که پس از همه یاران و جوانان اهل بیت‌اش به شهادت رسید، مرور می کنیم. زمانى که تمامى یاران و اهل بیت امام حسین ـ علیه السلام ـ به شهادت رسیدند، دشمن قصد کشتن آن حضرت را کرد. تا این لحظه، کسى جرأت نزدیک شدن به امام را نداشت؛ چرا که به هر روى، بسیارى از کوفیان مایل نبودند قاتل آن حضرت شناخته شوند. این بود که نوبت به سنان و شمر و خولی بدذات رسید.
شبهه زدايي از قيام امام حسين علیه السلام
اگر امام حسين عليه السلام به تمامي حوادث آينده آگاهي داشت، چگونه با پاي خود، خويشتن را در هلاکت انداخت؟ !
آيا شيوه حضرت با آيه «لاتلقوا بايدکم الي التهلکة » ; خود را با دستان خويش در هلاکت نيندازيد، سازگار است؟ يا آن که مصداقي براي خودکشي محسوب مي شود؟ به راستي آگاهي امام از غيب و رسالت آن حضرت در استفاده از اين علم در عرصه هاي مختلف عاشورا و کربلا چگونه بوده است؟
روي کردي هدف شناختي به نهضت عاشورا
به دنبال بررسي ديدگاههاي گوناگوني که پيرامون نهضت عاشورا ارائه شده است، يک جستجوگر دقيق، در مي يابد که پاره اي از آنها به خاطر ذهنيت هاي غايت شناختي است که نويسنده ي مقاله به اهم آنها اشاره نموده، در مورد هر کدام توضيح و سپس نقدي ارائه ميدهد:
معرفی کتاب کتابشناسي تاريخي امام حسين علیه السلام
نويسنده در پيشگفتار کتاب، مي‌گويد: «در آغاز اين پژوهش، مي‌پنداشتم که در حدود 200، 300 کتاب مهم درباره امام حسين (ع) وجود دارد، و گزينش صد کتاب مهم از ميان آنها مشکل است. اما در هنگام پژوهش، دريافتم که اساساً يافتن صد کتاب مهم در اين باره، مشکل است. به ديگر سخن، به سختي مي‌توان صد کتاب مهم درباره امام حسين (ع) يافت. نتيجه اينکه، ما در اين باره و درباره بسياري ديگر از موضوعات، دچار «فقر اطلاعات» و «غناي انتشارات» هستيم».
معرفي كتاب «لؤلؤ و مرجان: در شرط پلة اول و دوم منبر روضه خوانان»
به بهانة انتشار مجدد كتاب لؤلؤ و مرجان اثر محدث نوري (ره) و با توجه به موضوع كلي مقالات اين شماره از فصلنامه، به معرفي اين كتاب پرداختيم. تجديد چاپ اين كتاب در يكصدمين سالگرد مؤلف فرهيختة آن، در پي چاپهاي مكرر قبلي، نشان از اهميت ويژهاي است كه جامعة پژوهشگران و مبلغان شيعه براي اين اثر قائل است.
معرفی کتاب عاشورا پژوهی
عاشورا پژوهي با رويکردي به تحريف شناسي تاريخ امام حسين (ع)نوشته محمد صحتي سردرودي
اين کتاب را انتشارات خادم الرضا (ع) در سال 1384 , در 552 صفحه به چاپ رسانده است. اين کتاب ششمين کتابي است که نويسنده در اين حوزه به رشته تحرير در اورده است. کتابهاي ديگري چون : سيماي کربلا ، حريم حريت ، چهل حديث کربلا ، شهيد فاتح در آيينه انديشه، مقتل الحسين (ع) به روايت شيخ صدوق و تحريف شناسي عاشورا وتاريخ امام حسين (ع) از آثار قبلي نويسنده است.
بررسی متن زیارت عاشورا و صحت انتساب آن به دوران پایانی عصر امویان
زیارت عاشورا یکی از زیارت با اهمیت و ارزش در بین شیعه است که دارای مضامین مهمی است. اما برخی این ایراد را وارد کرده اند که این زیارت اصالت ندارد و امکان نقل چنین سخنانی آن هم در قرون اولیه که شیعیان اکثرا در تقیه بودند، وجود ندارد.
در این نوشتار، به بررسی اصالت متنی این نوشتار و تناسب آن با زمان گذشته پرداخته شده است.
مهم ترین و مشهورترین دیدگاه ها در باره فلسفه قیام کربلا(بخش اول)
تحلیلگر تاریخ عاشورا در مورد انگیزه قیام کربلا اگر بخواهد به تحلیلی نسبتا جامع و صحیحی دست یابد و منصفانه داوری کرده و از آسیب های فکری به نتایج درستی برسد لازم است اولاً شناخت لازم در باره آن حضرت پیداکرده و سنخیّتی بین خود و رهبر نهضت ایجاد کند تاروح و رفتار امام حسین (ع) را با جان و دل لمس کند وثانیادر بررسی ابعاد و زوایای قیام کربلا ،شخصیت امام حسین (ع) را به مثابه امام معصوم و کسی که اطاعتش واجب است دانسته و به آن عنایت داشته باشد .
مشهورترین دیدگاه ها ی اندیشمندان مسلمان پیرامون فلسفه قیام امام حسین (ع) عبارتند از:1-دیدگاه و برداشت دنیاگرانه :یعنی قیام برای طلب قدرت و بدست آوردن حکومت و ریاست دنیوی که از سه جهت قابل خدشه است ،اولا وجود عصمت درحضرت مانع از هرنوع پلیدی (پلیدی دنیا پرستی و ریاست طلبی ) است ،ثانیا حضرت باید برای مغلوب کردن دشمن از هر وسیله و هر گونه دروغ و حیله و تزویر استفاده می کرد و هرگز از پیروزی ظاهری دشمن سخن نمی گفت تا لشگر را از اطراف خود پراکنده نسازد حال آنکه حضرت از آغاز تا پایان قیام سخن از شهادت می زند و پایان کار خود را شهادت و اسارت اهل بیت اعلام می دارد ،ثالثا با توجه به بصیرت نافذ امام(ع) از تحریف حوادث کربلا و اهداف آن ، ایشان همواره انگیزه قیام خویش را طلب اصلاح در امت جدشان و امر به معروف و نهی از منکر اعلام می کردند .2- نگرش عارفانه وصوفیانه :که عاشورا را میدانی برای سلوک سالکان و امام حسین (ع) را قطب عارفان و مرشد سالکان و اصحاب او را مریدان و رهپویان وصال دانسته است. اشکال این نظریه دریک سو نگربودن آن است یعنی تولّی ،اما از تبرّی و محکوم کردن یزیدیان خبری نیست و قابل نقد و خدشه است . 3-بینش مسیحیانه یا کلیسایی : همان آموزه نجات ،یعنی امام حسین (ع) قیام کرد تا خود را فدای امت جدّش کند و دوستان اهل بیت (ع)را که مرتکب گناهانی شده اند در قیامت شفاعت نماید . اشکال این نظریه ناشی از ارائه تصویر وارونه ازمسئله شفاعت است حال آنکه برخورداری از شفاعت ائمه و انبیا و اولیا شروطی دارد لذا چنین باوری منجر به مسخ کلی اهداف این نهضت می شود یعنی ترویج نوعی اباحه گری که با اقامه ماتم بر سید الشّهدا (ع) راه برای ارتکاب هر گناه و خلافی باز است حال آنکه هدف ،نگاه داشتن اساس اسلام است تا مردم با تاسّی به آن امام بیشتر پایبند به برپایی فرائص و حدود الهی باشند.
