اسوه‌های بشریت (8) – امام رضا علیه السلام
امام رضا علیه السلام بنا به قول اکثریت مورخین در سال 148 ه.ق و به قول اقلیتی از آنها در سال 153 ه.ق چشم به جهان گشوده و در سال 203 ه.ق از دنیا رحلت فرموده است. مادر آن حضرت خیزران نامیده می شد و بعضی گفته اند کنیزی از اهالی نوبه بود که اروی نام داشته و لقبش شقراء بود.
کتاب «فقه الامام موسی بن جعفر علیه السلام» در یک نگاه
این اثر یک دوزه فقه استدلالی شیعه را به ترتیب ابواب کتاب فقهی «شرایع الاسلام» مطرح کرده است؛ البته تفاوت مهم این کتاب استدلالی با دیگر کتب استدلالی فقه شیعه در این است که مؤلف فقط به مباحثی از فقه شیعه اشاره کرده است که حدیثی از امام موسی بن جعفر علیه السلام درباره آن به دست ما رسیده است.
روش امام صادق علیه السلام در تفسیر عقلانی قرآن کریم
روش تفسير عقلی، ازجمله روش‌‌هايی است که در کنار ساير روش‌ها ـ همچون روش تفسير قرآن به قرآن و روش تفسير قرآن به سنت ـ براي تبيين و تفسير آيات قرآن به‌کار مي‌رود. قرآن کريم، در بردارنده برهان‌های عقلی است و در بسياری از آيات، انسان‌ها را به تفکر، تعقل و تدبر دعوت نموده است. بهره‌گيری از عقل قطعی و قراين قطعی براي تفسير آيات قرآن، ريشه در سنت رسول خدا (ص) و اهل‌بيت (ع) دارد. امام صادق (ع) نيز ـ به‌عنوان جزئی از خاندان وحی ـ از استدلال‌های عقلی، براي تبيين و تفسير قرآن کريم استفاده نموده که نمونه‌های بسياري از آن در ميان روايات تفسيری آن حضرت يافت می‌شود.
معارف شيعي و نقش نخستين امامان شيعه علیه السلام در تدوين آنها
امام على، امام حسن، امام حسین و امام سجّاد (ع) در قرن نخستین هجرى میزیستند و ازنظر شیعه امامیه، نخستین پیشوایان هدایت پس از رسول خدا (ص) هستند. آنها در قرن اول، در تدوین روایات، ثبت و ضبط آنها و گسترش معارف شیعى، نقش مهمى داشتند و هریک در دوران امامت خود، براى گسترش روایات، باوجود همه مخالفتها، هم خود مبادرت به نوشتن روایات از پیشوایان پیش از خود و نشر آنها کردند و هم بر فراهم‌سازی زمینههاى نوشتن و نشر آنها توسط اصحاب خود، تلاش فراوان نمودند تا در آینده معارف شیعى در اختیار دوستداران آنها قرار بگیرند.
حرکت اصلاحی امام حسین (ع) و نسبت میان تکلیف و نتیجه
اصلاح‌طلبى، گرايش معتدلانه ميان حركت «انقلابى» و «محافظه‌کارانه» است كه در مقام نفى هر يك از دو گرايش اصالت وظيفه و اصالت نتيجه و درصدد جمع ميان آن دو مى‌باشد، بدين معنا كه توجه به هر يك از آنها نبايد سبب غفلت از ديگرى شود و با ملاحظه نتيجه و مصالح، تكاليف از انعطاف‌پذيرى لازم برخوردار باشند. نويسنده با توجه به سيره نبوى و نحوه نزول تكاليف، معتقد است كه از نگاه اسلامى، سيره اصلاحى رسول اكرم و قرآن و نيز سيره ساير معصومان جمع بين اصالت وظيفه و نتيجه است؛ و اگرچه معصومان به مبارزه قهرآميز و جنگ اقدام مى‌كردند، اما اصل، چه در محتواى پيام و چه در شيوه اصلاحى آنها، به‌كارگيرى كلام و رعايت تدريج در اقدام عملى بوده است ولى چون آنان افراد محافظه‌کار و بى‌مسئوليتى نبودند، در شرايط ضرورى و دفاعى دست به شمشير برده و از كشتن و كشته شدن نيز دورى نمی‌کردند. امام حسين (ع) نيز به‌عنوان يك مصلح دينى به دنبال وحدت‌بخشى بين وظيفه و نتيجه بود كه اين امر با توجه به مطالب ذيل قابل‌اثبات است: سيره حضرت در امربه‌معروف و نهى از منكر كه با محاسبه، تدريج و عقلانيت و قرين به آثار و نتايج صورت می‌گرفت؛ توجه به عنصر زمان و مكان؛ اقدامات متفاوت و بيانات مختلف از آغاز نهضت تا كربلا. نگاهى كه نويسنده محترم به موضوع دارند، طبعاً نمی‌تواند نگاه همه كسانى باشد كه به بررسى و تحليل حركت امام حسين (ع) و اساساً موضوع اصلاح‌طلبى مى‌پردازند. بااین‌همه نگاه ايشان مى‌تواند موردتوجه و حتى نقد قرار گيرد.
امام حسن (ع) و پاسداری از ارزش‌ها
ابعاد صلح شجاعانه امام حسن علیه السلام با معاویة بن ابی سفیان که یگانه عامل بقای اقلیّت شیعه در آن عصر بود، چنان با عظمت است که تا کنون محققان زیادی را به تحلیل و تبیین آن واداشته است. بدون اغراق می توان گفت اکثر مقالات و تحقیقات پیرامون آن حضرت در اطراف این رویداد دور می زند. در این مقاله با دوران امامت حضرت بعد از صلح آشنا می شویم.
اصول و روش‌های تربیتی مواجهه با مخالفان در اخلاق ارتباطی امام علی علیه السلام
ارتباطات میان انسانی معصومين (اعم از پيامبر اکرم و ائمه طاهرين علیهم‌السلام) با مخالفان خود، دربردارنده درس‌هايي گران‌بها در حوزه تربيت اخلاقي براي مربيان تربيت است؛ برخوردهايي که حتي در مواردي منجر به هدايت شخص مخالف و پيوستن او به جمع مؤمنان گشته است. اين نوشتار، با بررسي رفتار عملي امام علي (ع) در مواجهه با مخالفان از یک‌سو و تحليل سخنان و گفتار ايشان درباره چگونگي رفتار با مخالف از سوي ديگر، به استخراج مهم‌ترين اصول و روش‌هاي تربيتي در مواجهه با مخالف مي‌پردازد.
سیره جهادی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف
جهاد مهم‌ترین راه غلبه دین حق یعنى اسلام بر تمامى ادیان به دست حضرت مهدى (عج) است. چیرگى اسلام بر سایر ادیان که هدف نهایى جهاد آن حضرت است، با از بین بردن حاکمیت شرک و کفر و استقرار حاکمیت دین حق بر سراسر گیتى تحقق می‌یابد. در این جهاد بزرگ و مقدس، فرشتگان، مؤمنان و رعب، سپاهیان و یاوران آن حضرت‌اند و جباران و ستمگران کافر و فتنه گران منحرف به ظاهر مسلمان، دشمنان آن حضرت. حضرت مهدى (عج) پیش از آغاز جهاد، مردم را به پذیرش دین حق دعوت می‌کند و از یاران خویش رعایت احکام شریعت را در طول جهاد با دشمنان می‌طلبد. شمشیر نماد جهاد و به کارگیرى سلاح است. جهاد آن حضرت هشت ماه به طول می‌انجامد.
راهبردهای امنیتی امام حسن عسکری علیه السلام
زندگانی ائمه اطهار برای ما شیعیان و بلکه تمامی انسان‌ها باید سرمشق و الگو باشد؛ و این موضوع صرفاً در بحث عبادات و اخلاق نبوده بلکه تمام شئون زندگی فردی و اجتماعی را در بر می‌گیرد. در خصوص مسائل فکری و انتزاعی نیز این موضوع حاکم است. یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در عصر کنونی، مسئله امنیت، تعاریف امنیت، کارکردها و دیگر مسائل در حوزه‌ی امنیت است. این مقاله در پی آن است که با بررسی سیره امام حسن عسکری (ع)، راهبردهای امنیتی آن امام بزرگوار را مشخص و معرفی نماید. سؤال اصلی این پژوهش چنين می‌باشد: «امام حسن عسکری (ع) با توجه به شرایط عصر امامت خویش، چه راهبردهای اطلاعاتی و امنیتی را اتخاذ فرموده‌اند؟» برای این منظور ابتدا ضمن تعریف واژگان و اصطلاحات ضروری، سعی شده در حد کفایت، ویژگی‌های عصر و زمانه زندگانی امام در چهار بخش سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و قضایی ترسیم گردد؛ زیرا تعیین راهبرد توسط امام، متناسب با شرایط زمانه بوده است. پس از آن به برشماری راهبردهای امام در این بخش‌های چهارگانه اقدام گردیده، در پایان طی یک جدول، این راهبردها (هم سنخ با وضعیت زمانه) ترسیم شده است. این پژوهش از نوع بنیادی- توسعه‌ای و بر اساس روش توصیفی – تحلیلی صورت گرفته برای دستیابی به آنچه در خصوص تحقیق مورد نظر می‌باشد، روش کتابخانه‌ای و فیش‌برداری مورد استفاده قرار گرفته است.
مبارزه امام هادی علیه السلام با غالیان (غلو کنندگان)
این مقاله درصدد است مبارزه امام هادی علیه السلام را هم چون آبا شریف و هدایت گر خویش با گروه بسیار خطرناکی از به اصطلاح ارادتمندان به ائمه معصوم علیهم السلام را بررسی نماید.
نامه‌های امام جواد علیه السلام
موضوع این مقاله نگاهی مجمل به نامه های امام جواد عیله السلام می باشد.
ابعاد و ضوابط دعوت به قرآن در سیره امام رضا علیه السلام
قرآن و اهل بیت علیهم السلام هرگز از یکدیگر جدا نمی شوند و همواره مردم را به یکدیگر دعوت می نمایند. دعوت و فراخوانی به سوی قرآن در سیره امام رضا علیه السلام دارای ابعاد و مراتب گوناگونی است: دعوت زبانی و توصیفی (شامل: بیان فضایل قرآن، بیان ثمرات و فوائد انس با قرآن و توجه دادن به ابعاد مختلف کتاب خدا)، دعوت عملی (شامل: قرائت قرآن، تفکر و تدبر در آن، تعامل مجیبانه با قرآن و حضور حقیقی در محضر آن، استناد فراوان به قرآن در بیانات و مناظرات، معیار قرار دادن قرآن در همه امور) و دعوت ذاتی و وجودی. دعوت و هدایت مردم به سوی قرآن در سخنان و سیره امام هشتم علیه السلام، دارای خصوصیات و ضوابطی نیز هست که عبارتند از: دعوت مردم به قرآن توام با دعوت به اهل بیت، دعوت به قرآن همراه با دعوت به رعایت و به کاربستن اصول فهم و تفسیر قرآن (شامل: پرهیز از تفسیر به رای، ارجاع محکمات به متشابهات، لزوم استفاده از عقل، لزوم به کارگیری رعایت روایات صحیح، لزوم استفاده از دیگر آیات، توجه به شان نزول و اسباب نزول و…)
