نگاهی به فرمان منسوب به امام جعفر صادق (ع)
میان ائمه‌ی دوازده‌گانه‌ی تشیع اثنی عشری، بدون شک امام صادق (ع) دارای جایگاه خاصی هستند و مرتبه‌ی روحانی و علمی ایشان موردقبول علمای شیعه و سنی و مشایخ صوفیه است. در بین علویان و بکتاشیان آناتولی، گذشته از جایگاه روحانی و علمی آن امام همام، شهرت امام صادق (ع) بیشتر به خاطر متنی است که در میان علویان و بکتاشیان، بدیشان منسوب می‌شود. این متن که فرمان (در ترکی Buyruk) نامیده می‌شود، یکی از اصلی‌ترین متونی است که به شرح باورها و آیین‌های علویان و بکتاشیان می‌پردازد. انتساب این متن به امام جعفر صادق (ع) و جایگاه محوری آن در باورهای علویان می‌تواند دلیلی اساسی بر پیوستگی اعتقادی جامعه‌ی علویان آناتولی با تشیع اثنی عشری باشد. هدف از این مقاله بیان این جایگاه و معرفی کلیاتی از این «فرمان» است.
جایگاه قرآن در روایات امام سجاد (ع)
یوند و انس امام سجاد (ع) با قرآن کریم، از برجسته‌ترین جنبه‌های حیات عبادی حضرت به‌عنوان «زین‌العابدین» است. بررسی این پیوند به‌منظور الگوگیری از سیره و روایات تفسیری ایشان، به دلیل احاطه حضرت بر تفسیر و تأویل قرآن، اهمیت بسیار دارد. امام سجاد (ع) معلم تفسیر در عصر تابعان به شمار می‌رود و سیره حضرت تجلی آیات نورانی قرآن، معرفت عظمت این کتاب آسمانی و مبین اهمیت آن در زندگی انسان است. روایات تفسیری امام زین‌العابدین (ع) افزون بر دویست و نود روایت است که گاه به شرح و تبیین آیات و گاه به موضوعات دیگر، ازجمله بیان علوم قرآن و جری و تطبیق می‌پردازد.
تجلی قرآن در سیره امام حسن مجتبی (ع)
تجلی قرآن در سیره امام حسن مجتبی علیه السلام موضوعی است که این مقاله سعی در پرداختن به آن دارد.
عدالت اجتماعی در فرهنگ علوی
ز ميان همه خصوصيات و فضايل اعلاي امير المومنين علي (ع)، شايد اعجاب‌آورترین آنها، عدالت ايشان را می‌توان بيان كرد كه آن حضرت نه‌تنها در بيان و در بعد فردي، بلكه در عمل فردي و در جامعه و مسنـــد حكومتي و مديريتي نيز در هيــچ شرايط و موقعيتي، از اعمال آن فرو نگذارده است. به اين سبب، كنكاش در زواياي بيان نظري و سیره عملي آن بزرگوار در مسئله عدالت براي جامعه‌ای كه می‌خواهد پایه‌های حكومتي و مناسبات اجتماعي خود را بر مبناي ديني و دستورات الهي پایه‌گذاری كند، بسيار ضروري می‌نماید؛ چراکه آموزه‌های حكيمانه آن حضرت در اين زمينه به همراه سيره عملي ايشان می‌تواند براي چنين جامعه‌ای الگوي عملي بسيار شایسته‌ای قرار گيرد. لذا در اين مقاله تلاش شده است كه به روش توصيفي – تحليلي و تحليل محتوا به اين مسئله پرداخته شود كه براي اين منظور بعد از بيان نظري اين مسئله در قران كريم و در ديدگاه پيامبر بزرگوار اسلام (ص)، ابعاد مختلف عدالت از منظر امير المومنين علي (ع) و در سيره آن حضرت موردبحث و بررسي قرارگرفته و تلاش شده است كه حتی‌المقدور براي عملي شدن آن پيشنهادهايي ارائه شود.برای مشاهده متن کامل مقاله اینجا را کلیک کنید
مهدی موعود (ع) فرزند امام حسن عسکری (ع)
نوشتار حاضر با سه رویکرد روایی، تاریخی و عقلی، به اثبات فرضیه خود «مهدی موعود (ع) فرزند امام حسن عسکری (ع)» پرداخته و در ختام مقاله، شبهات برخی معاصران در انکار مهدویت و نیز اتهام بابیه و بهائیه بر شیخ احمد احسائی و سید رشتی مبنی بر وعده ظهور و تطبیق مهدی موعود بر باب و بهاء نقل و نقد خواهد شد.
تفسیر منسوب به امام حسن عسکری (ع) در بررسی علامه شوشتری
سير منسوب به امام حسن عسکري (ع) از جمله تفاسير اوليه شيعه است که بسيار زود هنگام اعتبار آن مورد بحث بوده است. مخالفان اين تفسير به لحاظ سندي و متني به بحث از آن پرداخته اند. علامه شوشتري نيز از جمله اين مخالفان است که در الاخبار الدخيله به اجمال به بحث از سند آن مي پردازد، هم چنان که متن آن را نيز به نقد مي کشد. نقد محتوايي او از اين تفسير، مفصل ترين نقد از آن محسوب مي شود. او در نقد خود از جمله به قرآن، عقل، روايات و اطلاعات تاريخي استناد مي کند اگر چه مورد اخير بيش ترين سهم را به خود اختصاص داده است.
اسوه‌های بشریت: امام هادی (ع)
امام هادی علیه السلام اسوه بشریت، این مقاله بر آن است که مثالهایی بسیار کم و کوچک و البته به اندازه بضاعت از خیل دلایل اسوه بودن حضرت امام هادی علیه السلام، نشان دهد.
گوشه‌ای از فعالیت‌های شیعیان امام رضا و امام جواد (ع) در قم
در زمان امام رضا علیه السلام شیعیان در ایران و مخصوصا در شهر قم از بیشترین فعالیت های خود را در امامت امام رضا و امام جواد علیهما السلام داشتند که در این مقاله تلاش بر آن است که گوشه هایی از این فعالیت ها را نشان دهد.
رفتارشناسی امام رضا علیه السلام در جریان غلو
پدیدة غلو آفتی است که به دلایل مختلف در میان شیعیان، مانند دیگر گروه‌های اسلامی و غیر اسلامی راه یافت و عده‌ای را به بیراهه کشاند. عقاید غالیان شیعی دارای نظم و انسجام خاصی نبود، ولی بنیان عقاید آنها بر درجة خدایی و الوهیت قائل شدن برای پیامبر اعظم (ص) و به مقام خدایی و نبوت رساندن ائمه معصوم: استوار بود. غالیان با افکار و گفتار خود، اصل توحید را هدف قرار می‌دادند. درنتیجه با توجه به اهمیت مسئله، ائمه شیعه از راه‌های مختلف و به‌شدت با غلو و غالی‌گری به مبارزه می‌پرداختند و افکار و گفتار غالیان را نفی می‌کردند. در این راستا امام رضا (ع) به‌شدت با غالیان برخورد کرد و آنها را طرد و لعن نمود. بررسی مواضع امام رضا (ع) پس از بیان پاره‌ای از افکار، گفتار و رفتار غالیان آن زمان، موضوع نوشتار حاضر است.
امام موسی کاظم علیه السلام و اخبار اهل تصوف
از نوع نگاه امام موسی کاظم علیه السلام به تصوف و برخورد های امام هفتم علیه السلام با ایشان و اهل تصوف با امام علیه السلام اخباری در تاریخ به دست آمده است که در این مقاله سعی بر آن شده تا اطلاعاتی در اختیار بگذارد.
بررسی سخن پیشوای حنفیان: لولا السنتان لهلک النعمان
ابوحنيفه، نعمان بن ثابت، نزد کساني از دانشمندان سال‌های زندگي خود، زانوي شاگردي بر زمين زده بود. از او – در اين مسير – سخني گزارش کرده‌اند که دربردارنده کارگشايي ويژه براي دو سال از سال‌های دانش‌اندوزی و نيز ستايش بلند و کارآمدي برجسته يکي از آموزگارانش است: «لو لا السنتان لهلک النعمان». گروهي از نويسندگان امامي مذهب، پس از رخ‌نمایی از اين گفته در نوشته‌ای سده سيزدهمي، اشاره‌ی آن را به سوي امام صادق علیه السلام و شاگردي دو ساله ابوحنيفه نزد آن بزرگوار دانسته‌اند. در اين نوشتار، با يادآوري بهانه‌های گريز ابوحنيفه از امام صادق علیه السلام و زمینه‌های گرايش او به زید بن علي علیه السلام نشان داده می‌شود که اين سخن به زيد اشاره دارد و هموست که در اين جمله بحث برانگيز مورد ستايش قرار گرفته است، زيرا – در يک کلام – ابوحنيفه خويشتن را در جهان دانشورزي، حبيبِ زيد و وامدارش و رقيب امام صادق علیه السلام و هم قطارش می‌دیده است.
جایگاه تأویل در روایات تفسیری امام سجاد علیه السلام
بخش قابل‌توجهی از روايات تفسيرى را كه از امام سجاد علیه السلام برجای‌مانده، تأويل آيات و ارائه مصاديق آنها تشكيل مى‌دهد. اين روايات نقش تعيين‌كننده‌اى در بازسازى عقايد جامعه پس از شهادت سيد الشهداء علیه السلام دارد. در اين گفتار، فزونىِ روايات تأويلى و تعيين مصاديق آيات، بر پايه مخاطب و فضاى صدور روايات تحليل شده است. نگارنده، نمونه‌هايى از موضوع‌هاى اين روايات را بدين‌سان برمى‌شمارد: بازسازى بنيان تفكّر ولایتمدار، ترسيم محورهاى تفكّر مهدوى، تعيين مصاديق آيات.
سیربرخی روایات تفسیری امام حسن علیه السلام
پس از شهادت امام علی علیه السلام، امامت و ولایت به امام حسن علیه السلام انتقال یافت. در این زمانه معاویه که حکومت شام را در دست داشت، توانسته بود با دروغ و فریب به نام دین بر مردم حکومت کند. مردم هر آنچه را که او می گفت جزء دین می شمردند، و تبعیت می کردند. تا آنجا که او نماز جمعه را در روز چهارشنبه خواند و احدی به او اعتراض نکرد. به واسطه سیاست های معاویه در ادامه سیاست های خلفای ثلاث، انحرافات فراوانی در دین به وجود آمد، که امام حسن علیه السلام عمر شریف خود را صرف مبارزه با این انحرافات کرد. برخی از این اقدامات که در تفسیر نقش مهمی داشته، در این مقاله بررسی می گردد.
حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از نگاه اهل سنت
مقاله حاضر، نگاهی است کوتاه به معرفی و شناسایی حضرت مهدی علیه السلام. هدف از این مقاله، اثبات ولادت مهدی علیه السلام و تعیین مصداق آن حضرت است . انتخاب این موضوع از آن جهت شایان توجه است که امروزه شبهاتی درباره اصل ولادت آن حضرت مطرح شده و علاوه بر کتابها و مقالات مستقلی که در این باره نوشته شده است، چندین سایت اینترنتی نیز برای تخریب شخصیت حضرت مهدی علیه السلام و تحریف منابع اصیل اسلامی فعالیت جدی دارند . از این رو، بر پژوهش‌گران و محققان اسلامی لازم است در برابر چنین اقداماتی ساکت ننشسته و قلم و زبان خود را در دفاع و حمایت از ریشه‌دارترین مسئله اسلامی و امیدبخش‌ترین عنصر اعتقادی شیعه، به کار گیرند.