معرفی آثار منتشر شده علمای اهل‌سنت در سده 12 و 13 قمری در نقد فرقه وهابیت
از ابتدای ظهور وهابیت در سرزمین حجاز، گروهی از علمای اهل سنت با هوشیاری به مقابله با این فرقه و نقد تفکرات مؤسس آن محمد بن عبدالوهاب روی آوردند و کتاب های متعدد در ردّ وی نوشتند و نامه هایی برای او فرستادند تا وی را از اندیشه تکفیر مسلمین بازدارند و با بازگشت به سنت پیامبر (ص) سعی در تصحیح خطاها و تبیین برداشت های نادرست این فرقه از دین نمودند. در ادامه آثار منتشر شده علمای اهل سنت در سده 12 و 13 قمری در نقد فرقه وهابیت بیان می شود.
کتاب شناسی توصیفی تألیفات علمای شیعه در پاسخ به شبهات و کتاب های اهل سنت از صفویه تا عصر حاضر
با آغاز دوران غیبت کبری، علمای شیعه به عنوان مرزبانان عقیده و ایمان مردم، هرگاه کتابی در رد اسلام یا عقاید مذهبی تشیع نوشته می شد، از طریق مناظره یا تألیف کتاب و رساله، به معاندان یا مخالفان پاسخ می-دادند. این رساله به بررسی کتب و رسائلی که از دوره صفویه تا عصر حاضر و به مدت حدود شش قرن، در رد آثار مخالفان دینی و مذهبی توسط علمای شیعه نوشته شده، و بالغ بر 314 کتاب می باشد پرداخته، و آن ها را مورد بررسی و نقد قرار داده است. البته سنت تألیف و تدوین آثار مختلف برای پاسخ گویی به شبهات غیرمسلمانان یا مخالفان مذهبی، از سده های نخستین هجری در میان علما و دانشمندان شیعه متداول بوده است؛ و خصوصاً از قرن سوم تا دهم هجری این سنت، بسیار چشم گیر بوده است. مهم ترین آثاری که در این زمینه تدوین یافته است، مربوط به پاسخ علمای شیعه به شبهات ابن تیمیه می باشد. در قرن دهم هجری که صفویان موفق به تشکیل حکومت در ایران گردیدند، آموزه های شیعی به شدت مورد توجه قرار گرفته و مذهب شیعه به عنوان مذهب رسمی ایران تعیین گردید. در مقابل، دولت عثمانی به عنوان پرچم دار مذاهب اهل سنت عمل می‌کرد. در این دوران، بیش از 28 کتاب توسط علمای شیعه در رد کتب علمای اهل سنت نوشته شد، که در این رساله علاوه بر بررسی کتب مذکور، به زندگی نامه و حوادث عصر مؤلفین نیز اشاره شده است. در قرن سیزدهم هجری نیز بیش از 130 کتاب شناسایی شده، که از مشهورترین کتب ردود در این قرن، 55 کتابی است که در رد کتاب «تحفه اثنی عشریه» نوشته شده است. از آثار قرن چهاردهم نیز بیش از 61 اثر مورد بررسی قرار گرفته، که برخی از آن‌ها توسط علمای شیعه هند نوشته شده است. 100 اثر علمی نیز در قرن پانزدهم شناسایی شده که بیشتر آن ها به زبان عربی و اردو می باشد، در حالی که غالب آثار پیشین به زبان فارسی بود.
تطبيق آيات قرآني با مناجات خمس عشره
این نوشتار بر آن است که آیات قرآن را با مناجات خمس عشره امام سجاد علیه السلام تطبیق دهد.
تجلي توحيد در ادعيه
توحید و دعاهای معصومین (ع) به ویژه ادعیه امام سجاد (ع) رابطه تنگاتنگ از جهت علمی و عملی دارند. این دعاها هم توحید و مراحل و اقسام آن را آموزش می دهند و هم خود تجلی گاه خالصانه ترین توحید نظری و عملی هستند. این مقاله می کوشد ظهور و حضور توحید و ابعاد آن را در دعاهای مأثوره از معصومین (ع) مورد بررسی قرار دهد. از این رو، پس از تبیین نقش محوری توحید در اسلام و اهمیت و حقیقت دعا، با استناد به فقراتی از ادعیه امام سجاد (ع) نشان می دهد که دعا در عین حال که نردبان توحید خود جلوه ای از توحید عملی نیز به شمار می آید.
بررسي مفهوم استغفار در صحيفه سجاديه
یکی از پرشمارترین فرازهای صحیفه سجادیه به توبه، انابه و استغفار از گناهانی مربوط است که نه‌تنها با مقام عصمت امام سجاد (ع) ناسازگار است بلکه با انسان‌های معمولی نیز مناسبت ندارد. این نوشتار در پی آن است که برخی از راه‌حل‌های تعارض یادشده را مطرح و بررسی کند. بر این اساس، در تبیین تعارض پیش‌آمده بین عصمت امام و اعتراف به گناهان در ادعیه، فرازهای مربوط به بحث به دودسته تقسیم می‌شود: دسته یکم: برخی از فرازها به علت مضامین آن‌ها نباید به معصوم (ع) نسبت داده شود، به نظر می‌رسد که دعای معصوم و اعتراف به گناه وی در این موارد با سایر انسان‌ها به‌عنوان مراتب وجودی معصوم (ع) ارتباط دارد نه به ساحت ویژه آن حضرت؛ دسته دوم: ادعیه‌ای است که نوع اعتراف به گناهان در آن‌ها با عصمت اولیا منافات ندارد چراکه معنی گناه متعارف در آن‌ها لحاظ نمی‌شود؛ بلکه کوچک‌ترین دوری از خدا و اشتغال به ما سوی الله آن‌هم نه آن نوع از دوری و اشتغال به غیر که میان سایر انسان‌ها کم‌وبیش وجود دارد، ازنظر معصوم در قبال عزّ ربوبی بی‌ادبی و گناهی نابخشودنی به‌حساب آمده و نهایتاً سردادن هر ندایی گویی قد برافراشتن در برابر الله تعالی محسوب شده است که امام (ع) به خاطر آن‌ها استغفار می‌کند.
کتاب الصواعق، نقدها و پاسخ‌ها
سلیمان بن عبدالوهاب از اولین منتقدان جدی برادرش محمد بن عبدالوهاب به شمار می آید. ردیه ای نگاشت که بعدها به نام الصواعق الإلهیّة معروف گردید. این کتاب در بازگشت مسلمانان از عقاید محمد بن عبدالوهاب تأثیر فراوانی داشت؛ چنان‌که علمای وهابی از آن زمان تا‌کنون درصدد مخدوش جلوه دادن این کتاب برآمده اند. این مقاله در صدد بررسی شخصیت سلیمان بن عبدالوهاب و کتاب او در پاسخ به اشکالاتی است که وهابیان بر شیخ سلیمان و کتاب مزبور وارد کرده اند.
بررسي تطبيقي و تحليلي دو ترجمه انگليسي صحيفه سجاديه
ترجمه آثار اصیل اسلامی به زبان‌های زنده دنیا اگر به‌طور درست و دقیق صورت گیرد می‌تواند وسیله مناسبی برای توسعه افکار و عقاید اسلامی در جهان باشد و لذا بررسی تطبیقی و تحلیلی این ترجمه‌ها به‌منظور ارزشیابی میزان تعادل معنایی، تطابق سبکی و تناسب واژگانی آن‌ها با متون اصلی از ضروریات است. یک ترجمه ممکن است متنی سلیس و قابل‌فهم و زبانی طبیعی و درست داشته باشد؛ اما ازنظر معنی و مفهوم متفاوت از متن اصلی باشد و این تفاوت وقتی قابل‌تشخیص است که ترجمه به‌طور تحلیلی با متن اصلی تطبیق داده شود. به همین سبب است که در ترجمه متون دینی، وفاداری به متن اصلی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. مقاله حاضر تلاشی است در بررسی تطبیقی و تحلیلی قسمت‌هایی از چند جای مختلف دو ترجمه انگلیسی صحیفه سجادیه. ترجمه‌ی اول از سید احمدعلی موهانی و ترجمه دوم از ویلیام سی‌چیتیک است. این بررسی نشان می‌دهد به‌طور نسبی در هردوی این ترجمه‌ها تلاش زیاد و دقت بسیار در انتقال مفاهیم متن اصلی صورت گرفته و هر یک از آن‌ها در نوع خود ادبی و عرفانی زیبایی در زبان انگلیسی به شمار می‌روند؛ اما هیچ‌کدام از آن دو شکوه و زیبایی ظاهری و عمق و غنای معنایی و معنوی متن اصلی را ندارد؛ زیرا بسیاری از ویژگی‌های متن اصلی قابل‌انتقال به هیچ ترجمه‌ای نیست.
بايسته‌هاي پژوهشي درون‌مايه صحيفه سجاديه
نگارنده مقاله، پس از بيان پنج نكته مقدماتى در مورد درون‌مایه صحيفه سجاديه، بيست موضوع از موضوعات را كه براى تحقيق موضوعى درباره صحيفه مناسب مي‌داند، همراه با ريز موضوعات آن آورده تا راهنماى پژوهشگران باشد.
سلسله گزارش‌هایی از آثار اهل سنت در نقد افکار وهابیت (10) گزارش کتاب «سيف الجبار المسلول على أعداء الأبرار» اثر شاه فضل رسول قادری
وهابیت را نمی توان تنها حرکتی خشونت آمیز و سخت گیرانه دانست این جنبش علاوه بر آن یک جریان فکری- سیاسی نیز هست که در حدود سه قرن اخیر ظهور کرده است، و افکار و عقاید آن برخلاف افکار مسلمانان جهان است و به همین دلیل از همان ابتدا، مورد نقد اندیشمندان مسلمان، از اهل سنت و شیعه قرار گرفت، و علمای بزرگی در نقد عقاید محمد بن‌عبدالوهاب و پیروان او کتاب نوشتند. یکی از کتاب‌های خوبی که در رد عقاید وهابیت نوشته شده، کتاب سیف الجبار المسلول علی اعداء الابرار است که شاه فضل رسول قادری نوشته است. در این مجال به بررسی رساله سیف الجبار المسلول علی اعداء الابرار که در نقد وهابیت است پرداخته می شود.
تکفیری‌ها
آیا می‌توان کسی را که شهادتین می‌گوید کافر نامید؟
اوصاف قرآن کريم در صحيفه سجاديه
صحيفه سجاديه، يكى از آثار امامت بوده و به‌عنوان «اخت‌القرآن» مشهور است، اين كتاب گران‌قدر كه از امام سجـاد (ع) به يادگار مانده است، سرشار از نكـات ارزشمند و پربارى و در حقیقت راهنماى انسان‌ساز است. اين كتاب به قرآن كريم كه منشأ و اساس دين مبين اسلام است، تـوجه و دقت خاصى داشته، تا آنجا كه دعاى چهل و دوم خود را به اين امر اختصاص داده و در آن اوصاف متعددى را براى قـرآن برمى‌شمـارد، اوصافى كه در خـود قرآن كريم نيز، به آن‌هـا اشاره‌شده است. با توجه و بررسى اوصاف ذکرشده مى‌توان آن‌ها را در چند دسته عمده طبقه‌بندی كرد: اوصافى كه به بعـد مـبـدئـى و سـرچشمه‌اى قـرآن كريـم تـوجه دارد و به ايـن مى‌پردازد كه قرآن كريم از كجا و به چه طريق به رسول گرامى اسلام (ص) نازل‌شده و از طريق ايشان به انسان‌ها ابلاغ گـرديده است، اوصاف ساختارى كه به نـوع و چگونگى آيات و سـوره‌ها توجه دارد و این‌که آيات و سور نـازله به چه نحو بیان‌کننده احكام و موازين الهى مى‌باشند و درنهایت اوصافى كه به بعد هدايتى انسان اشاره دارند. بعدى كه هدف اصلى قرآن بوده است، البته بيشتر اوصاف ذکرشده در اين دسته جاى دارند كه آن‌ها نيز به دسته‌هايى قابل‌تقسیم هستند.
بايسته‌هاي پژوهشي درباره صحيفه سجاديه
صحيفه سجاديه، يكى از آثار امامت بوده و به‌عنوان «اخت‌القرآن» مشهور است، اين كتاب گران‌قدر كه از امام سجـاد (ع) به يادگار مانده است، سرشار از نكـات ارزشمند و پربارى و در حقیقت راهنماى انسان‌ساز است. اين كتاب به قرآن كريم كه منشأ و اساس دين مبين اسلام است، تـوجه و دقت خاصى داشته، تا آنجا كه دعاى چهل و دوم خود را به اين امر اختصاص داده و در آن اوصاف متعددى را براى قـرآن برمى‌شمـارد، اوصافى كه در خـود قرآن كريم نيز، به آن‌هـا اشاره‌شده است. با توجه و بررسى اوصاف ذکرشده مى‌توان آن‌ها را در چند دسته عمده طبقه‌بندی كرد: اوصافى كه به بعـد مـبـدئـى و سـرچشمه‌اى قـرآن كريـم تـوجه دارد و به ايـن مى‌پردازد كه قرآن كريم از كجا و به چه طريق به رسول گرامى اسلام (ص) نازل‌شده و از طريق ايشان به انسان‌ها ابلاغ گـرديده است، اوصاف ساختارى كه به نـوع و چگونگى آيات و سـوره‌ها توجه دارد و این‌که آيات و سور نـازله به چه نحو بیان‌کننده احكام و موازين الهى مى‌باشند و درنهایت اوصافى كه به بعد هدايتى انسان اشاره دارند. بعدى كه هدف اصلى قرآن بوده است، البته بيشتر اوصاف ذکرشده در اين دسته جاى دارند كه آن‌ها نيز به دسته‌هايى قابل‌تقسیم هستند.
