ابن تیمیه که بود و چه کرد
به رغم گرایشهای عمیق واپس گرایانه، برخی ابن تیمیه را از چهره های کلامی و فلسفی بزرگ اسلام می دانند. گفته شده است که برخی از تاریخ نگاران عرب و به ویژه آنان که با مراکز وهابی در عربستان سعودی مناسباتی دارند، می کوشند ابن تیمیه (و به طور کلی نوحنبلیان و اهل ظاهر) را واجد نقشی مثبت معرفی کنند در حالی که اکثراً به خاطر اینکه در جهت توقف اندیشه و تفکر و بنیادگذاری گرایشهای اگماتیسی در جهان اسلام (نظیر وهابیت ) حرکت نمود، او را مخرّب و افزاینده تاریکی دوران انحطاط می خوانند. در اینجا دو داوری درباره ی وی می آوریم. یکی از سراج الحق (استاد دانشگاه داکا)ی پاکستان ) و دیگری از استاد ابراهیمی دینانی؛ و قضاوت به خوانندگان واگذار می شود.
ابن تیمیه در بوته نقد اندیشمندان
آنچه که از نقل این اقوال به دست می آید اینست که علمای اسلامی بارها خطر التقاط و اعتقادات فاسد ابن تیمیه را یادآور شدند و این اجماع نه تنها در علماءمعاصر با وی وجود داشت، بلکه نسلهای بعدی نیز خطرات انحرافات وی را جدی گرفته و آنرا به مردم گوشزد کردند. با این همه وهابیت با تعصبی جاهلانه، هر گونه آلودگی را از چهره ابن تیمیه می زدایند و با کتمان و طرح برخی از مطالب وی، از او قدیسی ساخته اند که شیخ الاسلامش نام نهادند.
ابن تیمیه در آئینه اندیشه متفکران
جهان هستی، جهان کنش ها و واکنش ها، و به اصطلاح علمی، جهان عمل ها و عکس العمل ها است. ابن تیمیه اندیشه جسم بودن و جهت داشتن خدا را مطرح کرد و سفر به زیارت مرقد رسول گرامی را تحریم نمود، توسل به ارواح مقدس پیامبران و اولیاء را شرک نامید و بزرگداشت میلاد نبی را، بدعت شمرد و… شکی نیست، به حکم ضابطه یاد شده، این کنش ها، بدون واکنش، نخواهد بود، نظرات اندیشمندان و متفکران در مورد ابن تیمیه و عقاید او در این نوشتار مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ابن تیمیه حنبلی، نظریه پرداز تفکر وهابیت
در قرن هفتم هجری ابن تیمیه حنبلی حرانی، تفکرات احمد بن حنبل را با شدت و تعصب زیادی در دمشثق مطرح نمود و جامعه اسلامی را تا به امروز دچار اختلاف و فتنه کرد. در این مقاله شخصیت و اندیشه های ابن تیمیه مورد بررسی قرار می گیرد.
ابن تیمیه از دیدگاه علمای شافعی
وی «ابوعباس احمد بن عبدالحلیم» معروف به ابن تیمیه، بنیانگذار فکری وهابیّت در سال 661ه.ق در حــرّان ـ از توابع ترکیه کنونی ـ به دنیا آمد. او عقیده تشبیه و تجسیم و جهت داشتن خداوند را بعد از مرگ پدر و زمانی که بر کرسی تدریس تفسیر قرآن بجای پدر قرار گرفت، مطرح کرد. وی قائل به جسمانیّت خداوند بلا کیف بوده و این نظر را به اهل حدیث و ظاهر گرایان نسبت داده است. نظرات علمای شافعی در مورد ابن تیمیه در این مقاله مورد بررسی قرار می گیرد.
ابن تیمیّه 2
تقی الدین احمد بن تیمیّه (متولد حرّان در 10 ربیع الاول 661/22 ژانویه 1263، متوفی در دمشق،20 ذوالقعده 728 /26 سپتامبر 1328). متکلم و فقیه حنبلی. ابن تیمیه از خانواده ای بود که دو نفر از فقهای حنبلی معروف یعنی عموی وی فخر الدین (م622/1225) و پدر بزرگ وی مجد الدین (م653/1255) از آن برخاسته بودند. در 667/1269 ابن تیمیه در برابر هجوم مغولان ناگزیر شد حران را ترک کند و با پدر خود عبدالحلیم (م682/ 1284) و سه برادرش به دمشق پناه برد. و بارها به خاطر عقاید افراطی اش به زندان افتاد که در این مقاله به گوشه ای از زندگی وی اشاره دارد.
ابن تیمیه 1
شناخت عقاید وهابیان در گرو شناخت ابن تیمیه و آراء و عقاید او است که در این مقاله به مهمترین مبانی وی که مبتنی بر ظاهر گرائی در صفات خبریه و کاستن مقام پیامبران و انکار فضائل اهل بیت ع و مخالفت با مذاهب اسلامی است، اشاره دارد.
ابن تیمیه – دانشنامه اسلام ترکیه
ابن تیمیه را میتوان تاثیرگذارترین عالم دنیای سلفی گری نامید که نسبت به مذاهب اسلامی انتقادات شدیدی داشت. در مقاله حاضر ضمن مروری بر زندگی نامه وی از آثار فراوان او نام برده می شود. سپس به بیان دیدگاههای فقهی، اعتقادی و فکری وی پرداخته می شود و در آخر هم به ضدیت وی با جریان صوفیه اشاره می گردد.
وهابیون پاسخ دهند!
در فرودگاه عربستان مأمور کنترل گذرنامه از من پرسید چرا شیعه هستی؟ من برای چند لحظه ساکت ماندم! به نظر شما در این وقت‌ها چی بگیم بهتره؟
شرحي لاهوت‌انديشانه بر صحيفه سجاديه
«لوامع الانوار العرشية» شرحى است بر كتاب صحيفه سجاديه، نوشته سید محمدباقر شيرازى معروف به ملّا باشی (متوفى 1240 هـ . ق.) اين مقاله به معرفى و نقد و بررسى «لوامع» اختصاص دارد كه براى نخستين بار در شش مجلد، تحقيق و چاپ‌شده است. نگارنده گفتار، بر آن است كه نويسنده آن كتاب، به دليل دل‌بستگی فراوان به فلسفه و تصوّف، در تأويل كلمات صحيفه بر آن مبنا، راه افراط پيموده است. وى نمونه‌هایی از اين تأویل‌ها را بيان می‌دارد. همچنين نكات جالب و سودمند كتاب را بازمی‌گوید و جهات ارزشىِ آن را بازمی‌نماید.
سه «رياض» در شرح صحيفه سجاديه
نگارنده در اين گفتار، چهارکتاب در شرح صحيفه سجاديه را می‌شناساند: رياض العابدين نوشته بدیع‌الزمان قُهپايى، رياض العارفين نوشته محمد دارابى، رياض السالكين نوشته سيد على مدنى شيرازى، تعليقات شيخ محمدتقی شريعتمدارى بر رياض العارفين. سه كتاب اول، به قرن يازدهم هجرى قمرى تعلّق دارد و كتاب چهارم – كه در حاشيه كتاب دوم آمده – به زمان حاضر. در اين ميان، رياض السالكين – در هفت جلد – مبسوط‌ترین، مشهورترين و معتبرترين شرح صحيفه سجاديه است كه به‌حق، دانشنامه‌ای جامع از معارف دينى و ادبى است. ابعاد مختلف اين کتاب‌ها در اين گفتار، تبيين شده است.
شکوه تعبير و صحيفه سجاديه
این مقاله با عنوان «شكوه تعبیر در صحیفة سجادیه» رویكردی است زیبایی شناسانه به صحیفه نورانیه سجادیه كه پشتوانة ارزشمند معنوی؛ معرفتی و ادبی شیعة جعفری؛ قاموس قویم و گران‌سنگ كلمات آتش‌افروز؛ نمایشگاه حیرت‌انگیز ترکیب‌ها و اسلوب‌های نو و پرجاذبه و پهنة وسیع درآمیختن ابتهاج و ابتهال و سكوی پرواز روح تا کرانه‌های بی‌کران ملكوت تا عِندَ مَلیكٍ مقتدرٍ است. در این مقاله نخست شكوه تعبیر و ضرورت آن در دعاها و ذكرها و نیز عناصر شكوه تعبیر مطرح گردیده، سپس زبان؛ اسلوب و آفاق تعبیر در دعاها و ذكرها و تفاوت سیاقی و محتوایی روایات و مناجات به بحث گذاشته‌شده و در پایان ابعاد شكوه تعبیر در صحیفه سجادیه با ارائه مصادیقی از این كتاب ارزشمند موردپژوهش قرارگرفته است. مهمترین رهیافت این تحقیق آن است كه همه آموزه‌های این اثر ماندگار آمیزه‌ای از حكمت و بلاغت است.
