نظري بر صحيفه‌پژوهي کفعمي

نویسنده در این مقاله می‌کوشد ضمن معرفی ابراهیم بن علی بن حسن کفعمی و آثارش، به بررسی تلاش‌های وی در مورد کتاب صحیفه سجادیه بپردازد. معرفی صحیفه سجادیه به خط کفعمی و بررسی ویژگی‌هایی چون سند صحیفه، تعداد ادعیه و عناوین آن‌ها و همچنین شرح لغوی کفعمی بر صحیفه ازجمله مواردی است که در این مقاله بدان‌ها پرداخته‌شده است.

اسلام ستیزی ابن تیمیه

زندگی ابن‌تیمیه با افت و خیزهای بسیاری همراه بود و شاید بتوان گفت وی از شخصیت‌های معدودی است که زندگی‌اش به مبارزه و جنگ گذاشت. متأسفانه با نگاهی به زندگی ابن‌تیمیه می‌بینیم که وی همواره عموم مسلمانان، اعم از شیعه و سنی، و ارزش‌های آنان را به مبارزه طلبید. چنین عملکردی، یادآور عملکرد کنونی سلفیان وهابی است که با وجود دشمنانی چون آمریکا و اسرائیل که جنایات بی‌شماری را بر ضد مسلمانان انجام می‌دهند ـ فرقه‌های اسلامی را تکفیر می‌کنند. در این مقاله به بررسی مخالفت های ابن تیمیه با دیگر مکاتب و مذاهب اسلامی پرداخته خواهد شد.

مقدمه‌اي بر صحيفه سجاديه

ويليام چيتيك يكي از اسلام شناسان بزرگ غربي است كه تاكنون مطالعات زيادي درباره عرفان اسلامي انجام داده است. ازجمله كارهاي مهم وي ترجمه صحيفه سجاديه، كتاب دعاي منسوب به امام زین‌العابدین (ع) از زبان عربي به زبان انگليسي است. او مقاله حاضر را در مقدمه ترجمه انگليسي صحيفه سجاديه نگاشته است. چيتيك، ضمن توضيحي كوتاه درباره امام زین‌العابدین (ع) و نيز تبيين جايگاه دعا و مناجات در اسلام، كوشيده تا يك بحث تاريخي كوتاه درباره سندها و نسخه‌های مختلف صحيفه ارائه كند. همچنين تحليلي محتوايي نيز از ساختار ادعيه و مناجات‌های موجود در صحيفه ارائه كرده است.

مباني اخلاقي در صحيفه سجاديه

تبيين مبانى اخلاقى اسلامى بر اساس آموزه‌های صحيفه سجاديه، محور اصلى اين گفتار است. نويسنده پس از بيان نكات مقدّماتى در مورد صحيفه، توحيد را به‌عنوان مبناى اخلاق در صحيفه شناسانده و شش نكته را در اين زمينه برمی‌شمرد: معرفت خدا، لطف خدا بدون استحقاق مردم، خوف و رجاء، اميد به رحمت الهى، تکیه‌ بر توفيق، توكل بر خدا. آنگاه هفت راه از راه‌های تعالى معنوى را كه در صحيفه مطرح‌شده، توضيح مي‌دهد: قرآن، ماه رمضان، تولّى و تبرّى، شفاعت، توسّل، شهود اعمال، صلوات بر محمد و آل محمد. نويسنده، تمام اين موارد را با تکیه‌ بر متن صحيفه سجاديه توضيح داده است.

استراتژی انحرافی ابن تیمیه در تفسیر آیات قرآن

در طول تاریخ اسلام، مفسران هر یک با شیوه خاصی به تفسیر آیات قرآن پرداخته‌اند. از این‌رو شایسته است به بازنگری و ارزیابی آن روش‌ها و بیان نکات ضعف و قوت آنها پرداخته شود. یکی از آن شیوه‌ها، شیوه ابن­تیمیه است که در عصر ما نقد و بررسی آن ضروری به نظر می‌آید؛ زیرا آرا و عقاید وهابیون از مبانی و آرای ابن­تیمیه نشئت گرفته است که این مقاله در صدد بیان شگردها، استراتژی‌های، و نقد و بررسی اصول و مبانی تفسیری ایشان (مانند نفی مجاز، تکیه بر ظواهر بدون توجه به قرائن، عدم تأویل صفات خبری و …) می‌باشد وی در تفسیر آیات متشابه، از آیات محکم که قرآن از آنها به ام ‌الکتاب تعبیر کرده، بهره نگرفته و لازمه تفسیر وی از صفات خدا، قائل شدن به تجسیم و تشبیه است.

قرآن و صحيفه‌ي سجاديه، درون‌مايه‌هاي مشترک

صحيفه سجاديه، يادگار امام سجاد (ع)، کهن‌ترین و معتبرترين متن دعايي شيعيان است. کاستی‌هایی که در سلسله اسناد اين کتاب وجود دارد، پرسش‌هایی را در صحت انتساب صحيفه به امام سجاد (ع) پديد آورده است. در پاسخ به شبهات موجود راه‌های گوناگوني وجود دارد که در اين مقاله از نگاه متن شناختي و عرضه دعاهاي صحيفه به قرآن، قرینه‌ای براي درستي انتساب کتاب نشان داده‌شده است. تضمین‌ها، تلمیح‌ها و نکات تفسيري صحيفه بررسي و ناسازگاری‌های ظاهري قرآن و صحيفه نيز پاسخي درخور يافته است.

ابن تیمیه، وهابیت و نبوّت

از نگاه قرآن و سنت، پیامبران الهی(علیهم السلام) با عنایت الهی، از هر گناه معصوم و پاک اند و در گفتار و رفتار خود اشتباه نمی کنند. با وجود دلایل قرآنی مختلف که بر پاکی و عصمت انبیا دلالت دارد، فرقة وهابیت، افعال ناشایست و خطاهایی را به پیامبران الهی نسبت داده اند که به تعدادی از آنها در این مقاله اشاره می گردد.

ابن تیمیه وکاشت بذر نفاق

ابن تیمیه علوم مذهبی را از فقه حنبلی شروع کرد. وی همواره با اظهار نظر، برخلاف آرای مشهور رایج بین مسلمانان، موجب تشویش اذهان و آشفتگی در عقاید و باورهای مردم می شد و به خاطر همین اظهار نظرها چندین بار به زندان افتاد. از نمونه انحرافات وی این سخن است که ابن تیمیه معتقد است برای ایجاد تفرقه میان مسلمانان و مرزبندی بین شیعه و سنی، سزاوار است که از مستحبات وسنتهای ثابت پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) دست برداشته و آن را کنار بزنیم. در ادامه زندگی نامه و نمونه ای از انحرافات وی بیان خواهد شد.

ابن تیمیه و اهل بیت

خداوند در آیات قرآن کریم به مانند آیات تطهیر، مودت و آیات دیگر برای اهل بیت پیامبر خصوصیاتی را بر می شمارد که از آن برتری اهل بیت بر دیگران به روشنی استفاده می شود.اما متأسفانه ابن تیمیه برتر دانستن اهل بیت را که ریشه در قرآن و سنت دارد از آثار زمان جاهلیت می داند و میگوید: تفکر مقدم و برتر داشتن خاندان پیامبر از آثار زمان جاهلیت است که خاندان روسای خود را مقدم می داشتند. در این مقاله احادیث فضایل اهل بیت و نظر ابن تیمیه در مورد انها مورد بررسی و تحقیق قرار خواهد گرفت.