تجسیم و تشبیه در عقاید ابن تیمیه، پیشوای وهابیت
آیین الهی که به وسیله ی قهرمان توحید ابراهیم خلیل الرحمان ابلاغ شده، اصرار بر تنزیه خدا از جسمانیت و مشابهت با مخلوقات دارد، ولی به مرور زمان در میان شرایع پیشین، به خاطر ارتباط و اختلاط با اقوام مشرک، مسأله ی تجسیم و تشبیه، به آیین یهود و سپس به نصرانیت، رخنه کرد. در بین مسلمین نیز به خاطر برخی از روایات اسرائیلی و ظاهر گرایی و نقل گرایی برخی از علما چنین عقیده ای وارد شد. از کسانیکه افکار آنها باعث رواج تجسیم و تشبیه شده است ابن تیمیه می باشد.
تجسیم و تشبیه در عقاید ابن تیمیه، پیشواری وهابیان
مسألهء تجسیم و تشبیه، به مرور زمان به آیین یهود و سپس به نصرانیت،رخنه کرد و این تفکر نیز امروز در میان وهابیان رواج دارد آنها به تاسی از ابن تیمیه به ظاهر آیات و روایات استناد می کنند که این باعث تجسیم گرائی و یا تشبیه خداوند به مخلوقاتش شده است که در این مقاله با استناد به حدیث نزول خداوند این امر اثبات شده است.
تأثیر اندیشه‌های کلامی ابن تیمیه بر وهابیت
در این پژوهش، رویکردهای کلامی ابن تیمیه که محمد بن عبدالوهاب تحت تأثیر افکار وی به تأسیس فرقه وهابیت اقدام نموده، نقد و بررسی شده است. نگارنده در دو بخش برداشت‌های ابن تیمیه را از توحید و شرک و برداشت‌های نادرست وی را از مصادیق توحید و شرک و شرک دانستن اموری مانند شفاعت، توسل، زیارت، نذر، قسم و… را تبیین نموده است. در بخش اول، ضمن بیان کلیاتی ازتحقیق به مباحثی چون: زندگی نامه ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب، فعالیت‌های سیاسی ابن تیمیه، فتاوای فقهی وی در مورد روزه، محاکمه کردن و زندانی کردن وی به خاطر عقایدش، دیدگاه‌های علمای مسلمان در مورد شخصیت و افکار ابن تیمیه (مخالفان و موافقان وی) و آثار و تألیفات او، زندگی‌نامه محمد بن عبدالوهاب، تحصیلات و سفرهای او، اوضاع دینی، سیاسی، اجتماعی دوران حیات او، مبارزات دینی و سیاسی وی، مخالفت علما با محمد بن عبدالوهاب، ارتباط وی با محمد بن سعود، اعلام جهاد وی بر ضد مخالفان خود، کناره گیری محمد بن عبدالوهاب از امور سیاسی و پرداختن او به امور اخروی و تدریس و آثار وی پرداخته است. در بخش دوم، ضمن بحث درباره توحید و شرک؛ تعریف ابن تیمیه از توحید و شرک و اقسام آن، دیدگاه وهابیت در مورد توحید و شرک و صفات نزد خداوند و دلایل آنان، اوصاف مشرکان و موحّدان از منظر محمد بن عبدالوهاب و مصادیق شرک از منظر وی و ابن تیمیه بحث و بررسی شده و تفسیر ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب در مورد حقیقت شفاعت و توسل و دلایل آنان مبنی بر شرک خواندن آن ها اعم از دلایل روایی و عقلی در این زمینه مطرح گردیده است. طرح و نقد انواع شفاعت (مثبت و منفی)، اقسام توسل جایز و غیر جایز، احکام زیارت قبور، نذور و قسم و اعتقاد به آن ها از منظر ابن تیمیه و محمد بن عبدالوهاب و احکام و شرایط نذر و قسم از منظر وی از دیگر مطالب این بخش است. نگارنده در همین جهت، دلایل قرآنی و روایی وهابیان را مبنی بر شرک خواندن نذر برای غیر خدا، حکم ساختن مساجد بر قبور، نماز خواندن کنار قبرها، ساختن گنبد و بارگاه روی قبرائمه(ع) و نیز دیدگاه‌های آنان را در مورد زیارت مشروع و غیر مشروع، حکم زیارت قبر پیامبر اسلام(ص) و معصومین(ع) بیان و نقد کرده است.
کتاب‌شناسي تفصيلي شروح و ترجمه‌هاي صحيفه سجاديه
این مقاله بر آن است تا کتاب شناسی تفضلی ای داشته باشد از شرح هایی که بر مصحف شریف صحیفه سجادیه توسط علما نوشته شده است.
بیوگرافی ابن تیمیه
ابن تیمیه تا سال 698 هجری در شام بسان یک روحانی حنبلی می زیست، و تا آن سال از او لغزشی مشاهده نشد و از آن به بعد، یعنی وقتی رساله ای به نام «الرسالة الحمویة» نوشت، آثار انحراف در او ظاهر گردید، وی این رساله را در پاسخ پرسش مردم «حماة» که یکی از شهرهای سوریه است، نوشت و آشکارا برای خدا«جهت» و «سمت» قائل شد و تلویحا او را جسم دانست. شناخت عقاید وهابیان در گرو شناخت ابن تیمیه و آراء و عقاید او است. در این مبحث مبانی فکری و عقاید ابن تیمیه مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
بنیانگذاران عقاید وهابیت
محمد بن عبدالوهاب مبتکر و به وجود آورنده عقائد وهابیان نبود، بلکه قرن ها قبل از او این عقائد یا قسمتی از آنها توسط بعضی از علمای حنبلی اظهارشده ولی به صورت مسلک جدید درنیامده بود. در این مقاله به بعضی از کسانی که قرن ها قبل از «محمد بن عبدالوهاب» این عقائد را اظهار داشته اند، تاریخچه و زندگی نامه محمد بن عبدالوهاب بنیانگذار مسلک وهابیت، روابط وهابیت و آل سعود و برخی از عقاید وهابیت و علل موفقیت محمد بن عبدالوهاب اشاره خواهد شد.
اهل بیت پیامبر (ص) در نظر ابن تیمیه
ابن تیمیه،مدّعی است که از امام احمد بن حنبل پیروی می کند،ولی بین پیرو و پیشوا،در مورد فضائل اهل بیت علیهم السّلام تفاوت فاحش مشاهده می شود.به گونه ای که احمد بن حنبل،فضائل اهل بیت علیهم السّلام را آشکارا نقل می کرد و در کتابی به نام«فضائل الصحابه» فضائل امام علی را به طور گسترده بیان کرده است ولی در مقابل ابن تیمیه در کتاب منهاج السنه خود در مقام رد این فضائل بر خواسته به گونه ای که صدای برخی از علماء حنبلی را درآورده است که در این مقاله به برخی از این اقوال اشاره شده است.
پژوهشي در نسخه شهيد اول از صحيفه سجاديه
نويسنده در اين گفتار، درباره كتاب صحيفه سجاديه از ديدگاه شهرت و تواتر، متن و روايت آن گفت‌وگو مىكند. سپس به روايت مشهور و متداول صحيفه مىپردازد و علل اختلاف روايات صحيفه را بررسى مىكند. آنگاه نسخه شهيد اول را با اجازات و مقابلههاى آن مىشناساند، اصالت آن را ثابت مىكند، راويانى را كه شهيد اول صحيفه را از آنها نقل كرده و راويانى را كه صحيفه را از شهيد اول نقل كردهاند، برمىشمارد؛ و پس‌ازآن نام كسانى را مىآورد كه صحيفه را به‌صورت وجاده از نسخه شهيد اول نقل كردهاند.
نگرشي به کتاب صحيفه سجاديه
«ويليام چيتيك» دانشمند آمریکایی معاصر، صحيفه سجاديه را به زبان انگليسى ترجمه كرده و گفتارى در معرّفى امام سجاد (ع)، صحيفه سجاديه و آداب دعا در اسلام نگاشته، كه به پيوست آن ترجمه منتشرشده است. در اين مقاله ـ كه خلاصه‌ای از گفتار چيتيك آمده – توضيحاتى درباره تاريخچه كتاب صحيفه، دعاهاى امام سجاد (ع)، نسخه‌شناسی صحيفه، آثار علمى نگاشته شده حول محور آن، نقش دعا و مناجات در تربيت انسان، بينش اسلامى نسبت به دعا، وجوه مختلف درون‌مایه صحيفه و شيوه و مبناى ترجمه خود سخن گفته است.
نگاهي به کتاب نمايه‌نامه موضوعي صحيفه جامعه سجاديه
نويسنده در اين گفتار، به معرفى و نقد و بررسى كتاب «نمایهنامه موضوعى صحيفه سجاديه» مىپردازد. اصل كتاب صحيفه جامعه سجاديه، نوشته آیت‌الله سيد محمدباقر موحد ابطحى و نمایهنامه آن، نوشته گروهى از پژوهشگران است كه توسط مركز اطلاعات و مدارك علمى ايران منتشرشده است. نويسنده مقاله، توضيحاتى درباره اهميت دعا، صحيفه سجاديه، مستدركات آن، صحيفه جامعه سجاديه، پيشينه تدوين نمايههاى موضوعى و تفاوت آنها با معجم لفظى مىآورد؛ و سپس روش تنظيم كتاب موردبحث خود را مىشناساند. براى اين كار، به معرفى نشانه‌ها، روش استفاده از كتاب و بالاخره ساختار كتاب مىپردازد.
افکار ابن تیمیه در بوته نقد
آخرین و کامل ترین دین الهی با بعثت خاتم الانبیاء به جهانیان عرضه شد. ادامه این راه الهی در هجدهم ذی الحجّه، در غدیر خم و به صورت علنی به امیر مؤمنان علی علیه السلام سپرده شد. دیری نپایید که برخی اطرافیان پیامبر با توطئه هایی از پیش مهیا شده مسیر هدایت را پس از رحلت پیامبر منحرف ساختند و مسلمانان را در تحیر و سردرگمی قرار دادند. در این نوشتار به موضوع افکار ابن تیمیه و نظرات و دشمنی او با حضرت علی(ع) پرداخته می شود.
نکات بلاغي در صحيفه سجاديه
نگارنده بر در این مقاله بر آن است که نکات بلاغتی را در صحیفه وا کاوی کند.
