سیره عملی امام صادق علیه السلام
این مقاله بر آن است تا سیره عملی امام صادق علیه السلام را مورد بررسی قرار دهد.
اسوه‌های بشریت امام صادق علیه السلام
اسلام ناب محمدی صلی الله علیه و آله دارای بسیار از امتیازات متفاوت از دیگر مکاتب و ادیان است که این دین را دین برتر و کمال ادیان الهی نام گرفته است، یکی از آن امتیازات، وجود مبارک چهارده معصوم علیهم السلام در امامت و رهبری شیفتگان هدایت به صراط مستقیم، می باشد؛ که این نوشتار بر آن است تا به قدر بضاعت خود قسمت هایی از زندگی مبارک یکی از این سروران و اسوه های عالم امکان، حضرت امام صادق علیه السلام را مورد بررسی قرار دهد. باشد که چراغ هدایتی باشد برای تشنه گان کمال.
دسته‌بندی‌های شیعیان در عصر صادقین علیه السلام
در عصر صادقین (ع) دست‌کم پنج شاخه فکری در میان شیعیان وجود داشت: 1. شیعه سیاسی و مردمی: تبری از خلفای پیش از امام علی (ع) و طبعاً از عثمانیه و انتظار بازگشت و تغییر اوضاع به نفع خاندان پیامبر (ص) که در عقاید رجعت و مهدویت ظهور میکرد، از معتقدات این شاخه از تشیع بود. 2. فقیهان معتدل: گروهی از برجستهترین دانشمندان فقیه، همچون ابان بن تغلب، زراره و ابوبصیر که دیدگاهی معتدل و محتاط با قضایا داشتند. 3. متکلمان شیعه: افرادی همچون قیس ماصر، هشام بن حکم و مؤمن در این گروه جای میگیرند. 4. غالیان: افرادی نظیر مغیرة بن سعید، بیان بن سمعان و مهمتر از همه، أبوالخطاب اسدی ازجمله غالیان معروف میباشند که در این دوران فعالیت میکردند. 5. مفوّضه یا غلات درون‌گروهی: به باور این افراد، ائمه (ع) تمام کارهایی را که باید خدا انجام دهد انجام میدهند، با این تفاوت که قدرت خدا اصلی است و قدرت آن‌ها تبعی.
اوضاع اقتصادی شیعیان عراق در عصر صادقین علیهما السلام
اقتصاد از ابعاد مهم زندگي بشر است به‌گونه‌ای كه در برخي مكاتب حتي زیربنای جامعه پنداشته شده است. اقتصاد در اسلام هرچند زیربنا نيست، اما به آن اهميت فراوان داده شده است، چراکه در بهبود يا نابساماني ديگر شئون زندگي انسان تأثير شگرف دارد. مقاله حاضر بر آن است تا با رويكرد تاريخي و تحليلي، وضعيت اقتصادي شيعيان عراق را در عصر صادقين (ع) با بهره‌گيري از منابع تاريخي، حديثي و رجالي روشن سازد. در اين تحقيق ابتدا وضعيت اقتصادي عراق در دو قرن نخست بررسي شده و سپس به وضعيت اقتصادي شيعيان پرداخته شده است. طبق يافته‌هاي اين تحقيق، منابع اصلي ثروت در عراق، ابتدا زراعت و تجارت و سپس صنعت بوده است. شيعيان از زراعت اندك، اما از تجارت سهم بيشتر داشتند و به صنعت نيز کم‌وبیش اشتغال داشتند.
امام صادق علیه السلام در آستانه انتقال حکومت از امویان به عباسیان
این نوشتار افعال و شرایط اجتماعی امام صادق علیه السلام در آستانه انتقال حکومت از امویان به عباسیان را مورد بررسی قرار می دهد.
همگرايي استراتژيك؛ اتحاد سلفي‌هاي عربستان، هند و مصر
جنگ در افغانستان در شرایطی آغاز شد که پیروزی انقلاب ایران میان سلفی های کشور های منطقه موجی از اسلام گرایی برپا کرده بود. موجی که سران کشور های منطقه می دانستند اگر راهش را سد نکنند آن ها را هم مانند شاه ایران با خود می برد.
چیستی نظریه ایمان از دیدگاه امام صادق علیه السلام
چيستی ايمان يکی از مهم‌ترین مسائل مورد اختلافی بود که فرق کلامی و سياسی قرن اول و آغاز قرن دوم هجری در قالب مکاتب فکری به بحث درباره آن پرداختند. اين مسئله يکی از ریشه‌ای‌ترین مسائل اختلافی فرقه‌های خوارج، مرجئه و شيعه است. امام صادق (ع) با تعريف اسلام و ايمان و تحديد حدود اين دو مفهوم، صورت‌بندی جديدی از مفهوم متدرج ايمان ارائه کرد که از سويی در ارتباط با نظريه امامت ايشان و از سوی ديگر، راه‌حل جديدی بر اين مسئله تلقی می‌شد. در اين مقاله سعی شده است تا مقایسه‌ای ميان نگاه فِرَق مختلف به اين مقوله بیان‌شده و ديدگاه امام صادق (ع) نيز در مقايسه تشريح گردد.
وهابیت در مصر
کشور مصر اگر چه یک کشور سنی مذهب به شمار می آید ولی به خاطر حضور تاریخی اهل بیت (ع)و یا سلسله های شیعی حاکم بر این کشور در ادوار گذشته و تاثیر عمیقی که بر آداب و رفتار و عقاید مردم گذاشته اند، به شدت به اهل بیت (ع) علاقه مندند، اما در دهه های اخیر وجود برخی از گروه های وهابی چون جمعیه انصارالسنه المحمدیه و یا الجمعیه الشرعیه در این کشور نفوذ کرده و سعی به یارگیری از میان جوانان دارند که در این مقاله نگاهی به این دو گروه دارد.
پیامدها و نتایج مهندسی فرهنگی امام صادق علیه السلام
وجود انحرافات فرهنگی و بدعت‌های دینی در عصر امویان، لزوم بازنگری در فرهنگ اسلامی به‌ویژه فرهنگ مذهب تشیع را فزونی بخشیده بود. مناسب‌ترین شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مختص عصر امامین صادقین (ع) بود که فرصتی مناسب برای انجام فعالیت‌های فرهنگی را فراهم آورد. امام صادق (ع) از بسترها و زمینه‌های موجود عصر خویش بهره جست و توانست با انجام فعالیت‌های فرهنگی گسترده، نظام فرهنگی جامعه شیعه را طراحی و مدیریت نماید. هدف مقاله حاضر پاسخ به این پرسش است که مهم‌ترین پیامدها و نتایج مهندسی فرهنگی امام صادق (ع) چه بود؟ با بررسی منابع و گردآوری و پردازش اطلاعات به شیوه توصیفی تحلیلی نتایج ذیل حاصل شد: مهم‌ترین دستاوردهای تلاش و فعالیت امام صادق (ع)، توسعه تشیع، نظام‌مند شدن عقاید و باورها، شکل‌گیری تشکیلات سیاسی، پویایی فقه شیعی و شکل‌گیری نظام آموزشی منسجم می‌باشد. درواقع مهندسی فرهنگی امام صادق (ع) از طرفی موجبات شکل‌گیری ساختار فرهنگی شیعه و از طرف دیگر زمینه‌های پویایی فرهنگ و تمدن اسلامی را فراهم آورد.
مهدویت در اندیشه صادق آل محمد صلی الله علیه و آله
اعتقاد به ظهور منجى ـ كه در هندسه معرفتى مسلمانان از آن به «مهدى» ياد می‌شود ـ از باورهاى مشترك ميان اديان آسمانى است. پيشوايان حقيقى دين مبين اسلام از زمان صدر اسلام به تبيين مسئله مهدويت پرداخته و بدين ترتيب، كمك شايانى به شيعيان در دوران غيبت امام عصر (عج) کرده‌اند. اين نوشتار بر آن است تا مسئله مهدويت را با روش نقلى و تا تمركز بر سخنان امام صادق (ع) واكاوى كرده، در اختيار شيعيان و رهروان مكتب تشيع قرار دهد. بر اساس مهم‌ترین یافته‌های اين تحقيق، دوران امام صادق (ع) به دليل ویژگی‌های خاص تاريخى مجال بيشترى براى تبيين اين مسئله فراهم نموده است تا آنجا كه جزئی‌ترین مسائل مربوط به مهدويت در اين دوران بیان‌شده، وظايف منتظران در عصر غيبت، حوادث آخرالزمان، اتفاقات قيام تا استقرار حكومت و… نيز از تبيين آن حضرت دور نمانده است.
طرح اندیشه مهدویت از سوی امام صادق علیه السلام
این نوشتار، در ادامۀ مقالات گذشته و تأملی بر چگونگی طرح آموزه‌های مهدویت از سوی امام صادق و کیفیت ارائه معارف مهدوی از سوی ایشان است؛ بیاناتی که با توجه به اهداف کلی دعوت دینی، فرصت ویژه صادقین در آموزش معارف دینی، نیازهای عصر سقوط امویان و ظهور عباسیان مطرح‌شده‌اند. بررسی محورهای مورد تأکید در این بیانات و تأمل در نسبت آن‌ها با اهداف کلی و نیازهای هر عصر می‌تواند از یک‌سو طرح کلانی را نشان دهد که در این شکل از تعلیم و تربیت تعقیب شده است و از سوی دیگر، تأثیر تربیتی و اخلاقی هر یک از آموزه‌های مهدوی را نمایان‌تر کند. این پژوهش بر تحلیل محتوایی روایات صادره از امام صادق تکیه دارد و تلاش می‌کند با توجه به شرایط عصر صدور، آثار آموزه‌های مهدوی بر شیعیان را معلوم نماید؛ ازاین‌رو با تعیین محورهای مورد تأکید در سخنان آن امام همراه با ارائه نمونه‌ای از آن و تأمل در نسبت این سخنان با شرایط مخاطبان، می‌کوشد به حکمت و جهت طرح هر یک از آموزه‌ها دست یابد. ارائه نمونه در سخنان امام صادق در این مقاله با توجه به توضیحات مقالات پیشین محدودتر بوده و کثرت روایات آن حضرت ما را ناچار از گزارش کلیات و پرهیز از ذکر جزئیات کرده است. از پیش‌فرض‌ها و روش‌های این مجموعه مقالات پیش‌تر در نوشتاری گفت‌وگو کرده‌ایم. این مقاله، روشنگر این سخن است که تعلیم آموزه‌های مهدوی در این برهه از تاریخ ائمه افزون بر ارائه معارف مهدوی و آخرالزمانی به نکاتی مهم در تربیت مخاطبان توجه دارد و نوعی زمینه‌سازی برای جلوگیری از آفات بحث مهدویت و جلوگیری از انحرافات را متناسب با عصر ائمه نخستین دنبال می‌کند.
نقش وهابیت در کنیا
کشور عربستان سعودی از بدو استقلال کشور کنیا دارای نفوذ قابل ملاحظه ای در میان سازمان ها و موسسه های اسلامی کشور کنیا بوده است و می توان گفت بخشی از سازمان ها و موسسه های اسلامی این کشور به نوعی به عربستان وابسته می باشند. پیشینه ورود مبلغان وهابی به کشور کنیا به سال 1969 باز می گردد و پس از آنکه موسسه های رژیم سعودی در سومالی به وسیله سرهنگ زیادباره ملی اعلام شد، آنان توجه خود را به کشور همسایه سومالی، کنیا، معطوف ساختند. مقامات مذهبی عربستان سعودی در راستای اقدامات تبلیغی خود و برای توسعه آیین ضاله وهابیت در میان مردم این کشور و با سوء استفاده از فقر و محرومیت های فرهنگی و اجتماعی مسلمانان کنیا، از اولین سال های دهه 1970 میلادی به تدریج زمینه حضور گسترده خود در کنیا را فراهم ساختند.
