لوازم و پیامدهای نظریه «تجربه گرایی وحی»
براساس دیدگاه تجربه دینی، وحی، مواجهه و تجربهای است که پیامبر از سر میگذراند، نه این که حقایق و گزاره هایی را از خداوند دریافت کرده باشد. این نظر ابتدا در اروپای مدرن پدید آمد؛ امّا دیری نپایید که مورد پذیرش نواندیشان مسلمان واقع شد و از تحویل (ارجاع) وحی اسلامی به تجربه دینی سخن گفتند.
طبیعی است که هر نظریّهای، مبانی و لوازم خاصّی دارد؛ امّا آن چه در این نوشتار میآید، به لوازم و تبعات نظریّه وحی تجربی ناظراست نه ارزیابی و تحلیل اصل نظریّه و مبانی آن. چنان که خواهیم دید، آن چه نواندیشان درباره وحی میگویند، با اعتقادات اسلامی تعارض شدیدی دارد.
این نوشتار، با نگاهی اجمالی به دیدگاههای نواندیشان دینی درباره وحی اسلامی آغاز می‌شود و در ادامه به برخی از نقد و بررسیهای لوازم این دیدگاه خواهیم پرداخت. پیامدهایی که تجربه گرایی وحی دارد، عبارت است از:
1 – وحیانی نبودن ساختار قرآن (نفی سرشت زبانی)؛
2 – نفی عصمت پیامبر، و خطا پذیری وحی؛
3 – عدم انقطاع وحی و انکار خاتمیّت؛
4 – نفی جاودانگی، جامعیّت و جهان شمولی دین اسلام؛
5 – شریعت زدایی و نفی جامعیّت فقه و ….
علم و عقل جانشين نبوت تبليغى
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله رب العالمين . . . اعوذ بالله من الشيطان الرجيم :
ما كان محمد ابا احد من رجالكم و لكن رسول الله و خاتم النبيين
هر چند در نظر نداشتيم كه راجع به موضوع ختم نبوت از نظر آيات كريمه قرآن بحثى كرده باشيم , يعنى در نظر نداشتيم در اطراف آن سلسله از آيات قرآن كه در آنها تصريحى يا اشاره اى به ختم نبوت است بحث زيادى بشود , و بيشتر مى خواستيم كه به جنبه هاى ديگر مطلب بپردازيم , ولى نظر به اينكه ما در هفته گذشته مختصرى راجع به كلمه ( خاتم النبيين) بحث كرديم تتمه آن بحث را امشب عرض مى كنيم .
فلسفه ختم نبوت تشريعى
بسم الله الرحمن الرحيم
الحمد لله رب العالمين . . . اعوذ بالله من الشيطان الرجيم :
كان الناس امة واحدة فبعث الله النبيين مبشرين و منذرين ( 1 )
پس از آنكه از بحث در آيات كريمه قرآن راجع به خاتميت فارغ شديم و از جنبه عقلى و علمى وارد بحث شديم , بحث خودمان را در دو قسمت قرار داديم . يك قسمت راجع به اينكه چرا بعد از خاتم الانبياء پيغمبرى و لو پيغمبرى كه صاحب شريعت نباشد نيامد ؟ قسمت دوم بحث ما اينكه چرا شرايع به يك مرحله كه رسيد ختم شد و شريعت ديگرى غير از اين شريعت نيامد و نخواهد آمد ؟
به عبارت ديگر پيغمبران خدا به نص قرآن مجيد دو دسته هستند : پيغمبرانى كه صاحب شريعت و قانون و كتاب هستند و از طرف خدا براى آنها شريعت و كتابى نازل شده است و آنها پنج نفر بيشتر نيستند : نوح , ابراهيم , موسى , عيسى و خاتم الانبياء صلى الله عليه و آله , و همين ها هستند كه قرآن مجيد اينها را اولى العزم من الرسل مى خواند , و پيغمبرانى كه يا مردم را دعوت مى كرده اند به اين شرايع و قوانين و يا كسانى بوده اند كه قبل از نوح بوده اند , قبل از اينكه براى بشر شريعت و كتابى آمده باشد , كه اين چطور مى شود , بعد براى شما توضيح مى دهم .
راز ختم نبوت
ظهور دين اسلام , با اعلام جاودانگى آن و پايان يافتن دفتر نبوت توام بوده است . مسلمانان همواره ختم نبوت را امر واقع شده تلقى كرده اند . هيچ گاه براى آنها اين مساله مطرح نبوده كه پس از حضرت محمد ( ص ) پيغمبر ديگرى خواهد آمد يا نه ؟ چه , قرآن كريم با صراحت , پايان يافتن نبوت را اعلام و پيغمبر بارها آن را تكرار كرده است . در ميان مسلمين انديشه ظهور پيغمبر ديگر , مانند انكار يگانگى خدا يا انكار قيامت , با ايمان به اسلام همواره ناسازگار شناخته شده است .
تلاش و كوششى كه در ميان دانشمندان اسلامى در اين زمينه به عمل آمده است , تنها در اين جهت بوده كه مى خواسته اند به عمق اين انديشه پى ببرند و راز ختم نبوت را كشف كنند .
همگامی بهائیت ایران با وهابیت در تخریب قبور ائمه بقیع
هشتم شوال هر سال یادآورحادثه ای تلخ برای جهان اسلام ، به ویژه عالم تشیع است، واقعه ای که طی آن قبور اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و اصحاب پیامبر(ص) به همراه آثارپر ارزش به جای مانده ازروزگارصدر اسلام توسط پیروان فرقه وهابیت تخریب شد، این نوشتار با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی به شرح این حادثه و پیامدها و عکس العمل هایی که در جهان اسلام پدید آورد، پرداخته و در ادامه به پاسخ این پرسش اساسی می پردازد که با وجود فضای ضد وهابی در ایران آن روز و تلاش های علما و نیروهای مذهبی در برخورد و ایجاد فشار بر وهابیون، چه عواملی موجب تلطیف این فضا و به محاق رفتن طرح «کمیسیون دفاع از حرمین شریفین» مرحوم مدرس و در ادامه رفع ممنوعیت حج و سپس به رسمیت شناختن و ایجاد روابط دیپلماتیک با حکمت تازه تأسیس آل سعود شد، در این نوشتار نشان داده شده است که مساعی و تلاشهای عناصر بهایی حکومت وقت ایران در این خصوص نقش مهم و اساسی داشته است.
هجوم وهابیان به مدینه منوّره
یکی از اقدامات وحشیانه وهابیان در تاریخ و گذشته سیاه خود هجوم به مدینه منوره در سال 1222ه.ق بود. وهابی ها به سرکردگی «سعود»در صدد تسخیر شهر پیامبر برآمدند. بادیه نشینان اطراف مکّه و مدینه را به اطاعت خود درآورده، آنگاه سپاهی عظیم فراهم ساخته، به سوی هجرت سرای رسول گرامی(صلی الله علیه وآله) گسیل کردند. در این مقاله به برخی از زوایای این حمله و نامه‌نگاری مردم مدینه به سعود اشاره می‌شود.
وهّابیت، مبانی فکری و کارنامه عملی
این نوشتار، ترجمه کتاب وهّابیت، مبانی فکری و کارنامه عملی تألیف آیت الله جعفر سبحانی به زبان اردو است، که به نقد برخی افکار وهّابیان و شکلگیری فرقه وهّابیت می‌پردازد. کتاب مذکور در سیزده فصل تدوین شده است. در فصل اوّل بر ضرورت همسبتگی و پرهیز از اختلاف مسلمانان تأکید شده است. فصل دوم به معرّفی ابن تیمیه بنیان گذار اصلی تفکرات ضدّ شیعی و فردی که محمّد بن عبدالوهّاب افکار سلفی و افراطی خویش را از او گرفته، اختصاص دارد. در فصل سوم چگونگی شکلگیری فرقه وهّابیت واکاوی شده و نقش اندیشه ها و آثار ابن تیمیه در این موضوع برجسته گردیده است. فصل چهارم به تشریح اختلاف هایی که محمّدبن عبدالوهّاب بین مسلمانان انداخت؛ اتّهام‌هایی که درباره عقایدش به شیعه زده و آن ها را مشرک و بدعت‌گذار نامید، می‌پردازد. نگارنده در فصل پنجم و ششم شبهه های وهّابیت در زمینه زیارت قبور ائمّه مؤمنان و شرک خواندن کار شیعیان را مطرح کرده و منافات نداشتن آن با توحید را ثابت می‌کند. در فصل هفتم یکسان بودن زن و مرد در احکام اسلامی وارسی شده و منع شرعی نداشتن زیارت برای زنان اثبات گردیده است. در فصل هشتم استحباب زیارت قبر پیامبر اسلام و مباح بودن سفر برای آن، براساس مستندات شرعی ثابت می‌شود. فصل نُهُم با عنوان حقیقت مرگ و برزخ در آموزه‌های قرآن و سنّت، به اثبات باقی ماندن حقیقت انسان پس از مرگ، حیات و شعور داشتن او مخصوصاً افرادی همچون: پیامبر اسلام و ائمّه معصومین و در نتیجه: صحّت توسّل به آنان در زمان رحلت ظاهری شان می‌پردازد. در فصول دَهُم و یازدهم سلامت و جواز توسّل به اولیای الهی براساس مستندات قرآنی و روایی و سیره انبیای الهی و ذکر نمونه‌هایی از آن بیان گردیده است. نویسنده در فصل دوازدهم ثابت می‌کند اولیای الهی از آن جا که دارای مقام های معنوی هستند، می‌توانند در برخی امور عالَم تصرّف و نقش آفرینی کنند. بررسی محدوده شفاعت شافعین در روز قیامت و پاسخ وهّابیت در این زمینه، از دیگر مطالب فصل سیزدهم محسوب می‌شود.
وهابیت و کشتار مسلمانان
بعد از هم پیمانی محمد بن عبدالوهاب با محمد بن سعود، با دو سلاح تکفیر و شمشیر دست به غارت و کشتن مسلمانان زدند که در این مقاله به برخی از جنگها و جنایات آل سعود و محمدبن عبدالوهاب و چگونگی تصرف مکه توسط آنها اشاره دارد.
وهابیت و تخریب قبور
یکی از عقائد وهابیت، نهی از بناء بر قبور و لزوم تخریب بناهای قبور می‌باشد این اعتقاد وهابیت بر خلاف اعتقاد مسلمانان می‌باشد. مسلمانان در طول تاریخ بر روی قبور اولیای الهی بنایی را می‌ساختند و از زیارت قبر اولیای الهی بهره می‌بردند اما وهابیت بر خلاف همه مسلمین، هر موقع به شهری حمله کرده و بر شهری از شهرهای مسلمین تسلط پیدا کرده‌اند، قبور اولیای الهی در آن شهر را تخریب نمودند. تخریب قبور اولیای الهی در مکه و حجاز و مدینه نمونه‌ای از این عمل وهابیت می‌باشد که در این مقاله به آن اشاره شده است.
وهابیت و اماکن مقدسه از آغاز تا قرن 20 میلادی
ایان نامه وهابیت و اماکن مقدسه از آغاز تا قرن 20 میلادی با بررسی ریشه های عقیدتی، آراء و عقائد وهابیت و تاریخ سیاسی وهابیان بر آن است تا چیستی، چگونگی، چرایی و علل حملات وهابیان وبه اماکن مقدسه اسلامی شبه جزیره و خارج از آن در قرون 12 ه -18 م /13ه – 19م مورد کنکاش قرار دهد. مهمترین دغدغه های این رساله پاسخ به این سوال است که چه نسبتی بین عمل وهابیون در قبال اماکن متبرکه با اندیشه های مذهبی آنان وجود دارد؟ همچنین آیا اهداف و مطامع سیاسی امرای سعودی به عنوان نخبگان سیاسی وهابیت ، عامل و ریشه اصلی حملات سپاه وهابی به اماکن متبرکه بوده است؟ فرضیه اصلی این رساله این بوده است که ریشهاصلی اقدامات وهابیان حمله به اماکن مقدسه ،ریشه در اعتقادات سلفی گری آنها داشته که با هدف بازگرداندن توحید و شریعت ناب اسلامی و زدودن آثار شرک از جامعه خصوصا قبور و گنبدهای روی آن صورت گرفته است. فریضه ای که در مقابل آن مطرح می باشد این است که امرای سعودی به عنوان نخبگان سیاسی جنبش وهابیت، با هدف کسب استقلال و به منظور مشروعیت بخشی به حملات و توسعه قلمرویشان، مذهب وهابیت را پذیرفته اند و از آن به عنوان ابزاری در جهت نیل به اهداف و مطامع سیاستشان استفاده کردند. در این پژوهش به عنوان یک پژوهش علمی – تاریخی، از دو روش توصیفی و تحلیلی استفاده گردید، که در آن از مطالعات کتابخانه ای ، اسناد و مکتوبات مرتبط با موضوع پژوهش یاری گرفته شده است. این رساله برای رسیدن به اهداف مورد نظر ، به سه بخش تقسیم شده است . بخش اول در مورد ریشه های عقیدتی وهابیان ،عقائد و آراء و نظرات مذهبی آنها می باشد.در بخش دوم ،تاریخ سیاسی وهابیان با توجه به سه حکومتی که در شبه جزیره تشکیل داده اند، توضیح داده می شود. بخش سوم این رساله در مورد توصیف و تحلیل حملات می باشد که حملات وهابیان به اماکن مقدسه در داخل و خارج شبه جزیره شبه جزیره توصیف شده است و سپس تمامی نظراتی که توسط مورخین و محققین در مورد علل این حملات بیان گردیده، ارائه شده است. این بخش با تحلیل نگارنده از علل و ریشه های این حملات پایان می پذیرد . از جمله نتایجی که در این پژوهش بدست آمده ، این مساله بود که وهابیان به علت تعصب شدید مذهبی خود و پایبندی به عقیده لزو م بسط توحید وهابیت و از بین بردن آثار و مظاهر شرک در جامعه اسلامی خصوصا قبور و گنبد های بنا شده بر روی آن،در قالب جهاد به شهرها و اماکن مقدسه حمله می کردند و آنها را تخریب می نمودند . البته این پایبندی در امرای سعودی ، که ابتدا به عنوان رهبران و نخبگان سیاسی و بعد ها به عنوان رهبران سیاسی – مذهبی این جنبش مطرح بودند، در دوره های مختلف حکومتی آنها شدت و ضعف داشته است. پایبندی و تعصب این حاکمان در دوره اول و دوم حکومت وهابیان، علت اصلی اینگونه حملات بود اما در دوره سوم، انگیزه های سیاسی امرای سعودی تاثیر بیشتری در شکلگیری این حملات داشته است.
وهابیت در آیینه تاریخ
در این مقاله پیشینه تفکر وهابیت، و منشأ افکار محمد بن عبد الوهاب که از بربهاری و ابن تیمیه ریشه گرفته است، بررسی شده وبه نحوه شکل گیری وهابیت اشاره می شود، در این مر حله با اتفاق بین محمد بن عبد الوهاب و محمد بن سعود، تفکرات ابن عبد الوهاب و ترویج آنها وارد مرحله جدیدی می شود، وهابیت با کمک آل سعود به شهرها و قریه های مختلف حمله می کنند و مکه و مدینه و طائف و کربلا و شهرهای دیگر را تصرف می کنند و با زور شمشیر به ترویج عقائد خود میپردازند. در ادامه، به حمله عثمانیها توسط محمد علی پاشا و سقوط آل سعود و شکل گیری دوباره آن و نقش استعمار در گسترش وهابیت پرداخته می شود.
وهابیت تندرو و بازگشت به عصر جاهلیت
در عصر جاهلیت اعراب دارای خصوصیت هایی بودند که وهابی های تندرو امروزی نیز دارای همان ویژگی ها می باشند. حرکت «وهابیت تندرو» با ویژگی های اعتقادی، اخلاقی و عملی از جهاتی نوعی بازگشت به دوران جاهلیت عرب است. در ادامه برخی دلائل و مدارک بیان می شود که نشان دهنده این مطلب می باشد.
