بررسی و نقد آرای سلفیه در معناشناسی صفات الهی
سلفیه در شناخت اسما و صفات الهی،روش عقلی را بی اعتبار می داند و فقط روش نقلی را بمنای معرفت خویش قرار داده است. در روش نقلی نیز به ظاهرگرایی در قرآن و سنت روی آورده است (بنگرید به:اله بداشتی،1386:71-41)از این رو در معناشناسی صفات الهی نتوانسته تصویر روشنی از صفات الهی به ویژه در صفات خبری مانند استوای خدا بر عرش،وجه داشتن،دست داشتن و… ارائه نماید.در نتیجه،صفاتی زائد بر ذات را برای خدا اثبات کرده است،که این امر با توحید صفاتی و به تبع آن با توحید ذاتی به معنای بساطت ذات از هرگونه ترکیب،تعارض دارد.در این مختصر،ابتدا مسئله معناشناسی و سپس از این زاویه،مبانی و اصول سلفیه در صفات بررسی و نقد می شود.
بررسی و نقد آراء وهابیّت در انتساب عنوان شرک به شیعه از منظر قرآن کریم
وهابیت، مذهب جدیدی است که هدف ظاهری آن عبارت است از اخلاص در توحید و جنگ با شرک و بت پرستی، ولی واقعیت این هدف را تأیید نمی کند. وهابیان قائل به جنگ با دیگر فِرق و مذاهب اسلامی هستند و با استناد به آیه «قَاتِلُوا الَّذِینَ لاَ یُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لاَ بِالْیَوْمِ الْآخِرِ…»(توبه، 29) مدعی اند که این فرق و مذاهب یا باید به آئین وهابیت درآیند و یا جزیه دهند. آنان مخالفان خود را متهم به کفر و شرک می کنند جان، مال و ناموس بقیه را حلال می دانند. از دیدگاه وهابیان، مرتکب کبیره کافر است و هر کس از آنان در جنگ کشته شود، به بهشت می رود. وهابیان، آیات قرآنی وارده پیرامون شرک و کفر را بر مسلمانان مخالف خود منطبق می کنند. در این مقاله پس از مفهوم شناسی«شرک»، «توحید»و «کفر»ضمن بیان ادعای وهابیت و استدلال های آنان، با استناد به قرآن کریم و کتاب های معتبر اهل سنت و مورد قبول وهابیت، به نقد و بررسی مبانی آن ها پرداخته و به این نتیجه رسیده که بسیاری از عقاید و فعالیت های این گروه بر پایه مغالطه واقع شده است.
بررسی مقایسه ای و نقد آراء ابن‌تیمیه در توحید در اسماء و صفات با استفاده از نهج البلاغه
ابن‌تيميه معتقد است: خدا دست و پا و چشم صورت و سمع و بصر به صورت حقيقی دارد. علی (عليه‌السلام) معتقد است: که اين صفات عين ذات و ازلی است و در عين حال اين صفات در مورد خداوند، متصف به خلق نيست و تأويلی مطابق با شأنيت ذات اقدس الهی دارد. ابن‌تيميه معتقد است: رؤيت خداوند در قيامت امکان پذير است در اين دنيا هم مانع بر ديدگان هست. علی (عليه‌السلام) معتقد است: چشمها او را آشکار درک نمىکند، لکن دلها بوسيله حقائق ايمان او را درک مى نمايند. ابن‌تيميه معتقد است: خداوند در جهت فوق و مکان او در عرش است؛ و با علم خود با اشياء است. علی (عليه‌السلام) معتقد است: مکان مستلزم جسمانيت است و نيز مخلوق خداوند است که خالق در مخلوق محاط نمی شود.
بررسی دیدگاه های وهابیت در برداشت از شرک
موضوع رساله حاضر « بررسی دیدگاه های وهابیت در برداشت از شرک» می باشد. که در آن به بررسی حقیقت شرک و تاریخچه و مبانی اعتقادی وهابیان و شرک انگاری های آنان پرداخته شده است. تبلیغات گسترده وهابیان که با حمایت استعمارگران علیه شیعه و سایر مسلمانان انجام می گیرد ضرورت مقابله با آنان را روشن می کند. لذا از جمله مهمترین اهداف این پژوهش، تبیین حقیقت شرک می باشد تا از این رهگذر مشخص شود که مفاهیمی چون توسل و شفاعت خواهی از دایره شرک خارجند. همچنین تعمق در تاریخچه و عملکرد وهابیان که خود نمایانگر باطل بودن این فرقه انحرافی است از دیگر اهداف این بررسی است. تبری از شرک در کنار گرایش به توحید اساسی ترین اصل در آموزه های الهی است. به همین جهت همه انبیاء الهی مردم را از هرگونه شرک باز می داشتند و به توحید و ایمان راستین به خداوند دعوت می کردند. آن چنان که از تقابل شرک با توحید به دست می آید مهم ترین اقسام شرک عبارتند از شرک در ذات، صفات، افعال و عبادت. همه مسلمانان و بویژه شیعیان در راستای پاسخ به دعوت انبیاء : و روشنگری های ائمه : از هرگونه شرک به خداوند بیزاری می جویند، امّا با این حال وهابیان سایر مسلمین را به شرک متهم می کنند و به قتل و غارت آنان می پردازند. درک غلط آنان از حقیقت شرک و اقسام آن سبب شده است نتوانند بین اعمالی چون طلب شفاعت و توسل و شرک افعالی و عبادی تفکیک قائل شوند و بر این اساس معتقدین به این اعمال را مشرک و جان و مالشان را مباح بدانند. این در حالی است که هیچ یک از شفاعت طلبان و متوسلین به انبیاء و اولیاء : آنها را مستقل در شفاعت و رفع حوائج نمی دانند. از سوی دیگر خضوع و تواضع همراه با این اعمال از این جهت که با اعتقاد به الوهیت آنها نیست، شرک شمرده نمی شود. در راستای پاسخ به شبهات وهابیان کتب متعددی نوشته شده است که با مضامین پراکنده به بررسی پیرامون حقیقت شرک، تاریخچه ی وهابیان و پاسخ به اشکالات آنان پرداخته اند. از این رو در این رساله سعی شده است زوایای مختلف موضوع به صورت مجموعی بررسی شود. برای بررسی موارد فوق از کتب تفسیری، روایی، تاریخی و کلامی همچون تفسیر المیزان، مجمع البیان، صحیح بخاری، بحارالانوار، تاریخ نجد، تاریخ بغداد و مدینة الاسلام، گوهر مراد و مجموعة التوحید استفاده شده است. واژگان کلیدی این تحقیق عبارتند از: وهابیت، توحید، شرک، توسل و شفاعت. روش تدوین این پژوهش بر اساس نگرش توسعه ای، بر اساس راهبرد توصیفی و بر اساس راهکار کتابخانه ای است.
کینه «ابن تیمیه» از یاران علی علیه السلام
برگرفته شده از کتاب شریف الغدیر
بررسی تطبیقی مبانی فکری و آراء کلامی علامه حلی و ابن تیمیه در باب شرک و بدعت
خشونت دینی یکی از مسائل بسیار مهم در جهان اسلام است. این مسأله از سوی کسانی مطرح می شود که خود را موحد واقعی و دیگران را مشرک و بدعت گذار می دانند. در این پا یان نامه سعی بر آن شده است که بین دو نماینده از دو مذهب مختلف مقایسه ای انجام شود و مشخص گردد که بدعت گذار واقعی و مشرک و معیار شرک چه می باشد.
بررسی تطبیقی دیدگاه فخر رازی،خواجه نصیرالدین طوسی و ابن تیمیه در مساله رویت خداوند متعال
انديشه رويت از ديرباز در دين يهود مطرح بوده و سپس اين بحث به حوزه انديشه دين اسلام نيز سرايت نمود و مورد اختلاف متفكرين اسلام واقع شد. مشكل اصلي اين است كه آيا خداوند داراي جهت و مكان است يا خير؟ مجسمه قائلند خدا جسم است و صورت و هيئت دارد و حركت ميكند. مشبهه و كراميه نيز خدا را داراي جسم ميدانند . اما نه مانند اجسام حادث، دست، چشم و وجه داشتن را به صورت حقيقي به او نسبت ميدهند. و ميگويند خداوند داراي جهت است و استواء‌بر عرش دارد و بر بالاي عرش است عده اي همين را دال بر امكان رويت گرفته اند. اشاعره رويت خداوند را در آخرت جايز شمرده اند و براي خدا دست وجه و چشم قائلند اما بدون كيفيت و براي مدعاي خويش به برخي آيات و روايات تمسك جسته اند. فخر رازي كه از متفكران اشعري است در اين مساله به اسلاف خويش اقتدا نموده و قائل به امكان رويت خداوند درآخرت است. سلفيه معتقدند خدا داراي جهت بوده و در دنيا امكان رويت خداوند وجود دارد. ابن تيميه هم به امكان رويت خداوند در دنيا معتقد است. پيروان مكتب تشيع از جمله خواجه نصير الدين طوسي خداوند را منزه از اين امور دانسته و معتقدند ديدن خداوند به چشم سر و دريافت به قوه عقل، براي احدي ممكن نيست. چشم عقل نيرومند تر از چشم سر است و انسان با چشم عقل چيزي هايي را مي بيند كه با چشم سر قادر به ديدن آنها نيست و به طريق اولي ادراك بصري با آن همه ضعفي كه دارد. ممكن نخواهد بود. اما آنچه در احاديث ماثوره در باره لقاء پروردگار آمده است عنايت به صفاي باطن و دست يافتن به ضميري توراني براي تماشاي جمال حق به چشم دل است. در اين نوشتار با دلائل منطق، عقلي و نقلي ديدگاه رازي و ابن تيميه نفي و ديدگاه خواجه نصيرالدين طوسي اثبات شده است.
مصاحبه علمی (3)
آنچه پیش رو دارید گزارشی است از مصاحبه ای که مؤسسه شیعه شناسی در زمینه «جایگاه عدالت در آموزه های شیعی» با آقایان حجة الاسلام والمسلمین دکتر محمود تقی زاده داوری، حجة الاسلام و المسلمین دکتر محمّد علی شمالی و دکتر محمّد لگن هاوزن به عمل آورده است. این مصاحبه توسط آقای حجة الاسلام و المسلمین علیرضا ایمانی انجام شده است.
گفتگو
نوشتار ذیل حاصل گفت و گوی مؤسسه «شیعه شناسی» با دکتر شلمبرگر امریکایی است. دکتر شلمبرگر روان پزشک است و برای شناخت جامعه ی شیعی ایران و کسب اطلاعات در زمینه ی مکتب تشیّع، دو سال است به همراه همسرش در ایران به سر می برد. به نظر می رسد مشاهدات و برداشت های ایشان به عنوان یک مسیحی از جامعه ی شیعی برای شیعیان ایران جالب توجه اند.
نکاتی درباره نهضت حسینی
عظمت عاشورا به بزرگی خدا است؛ چون برای خدا و در راه خدا بود. این حادثه هم وسیع است، هم عمیق است؛ هم سطح دارد، هم عمق. اجمالاٌ همه چیز در آن بود؛ امر به معروف، تعلیم، عبادت، نماز، شهادت طلبی، عدالت خواهی، تشکیل حکومت اسلامی، رواج قرآن، اصلاح طلبی قرآنی.
همه چیز در آن بود، منتها به قدری وسیع است که هر کسی گوشه ای از آن را نگاه می کند، دچار انحصار گرایی می شود که این اشتباه بزرگی است.
تصویری از پیامبر اسلام (صلی الله علیه و اله) در دائرةالمعارف امریکانا
حضرت محمد صلی الله علیه و آله و سلم پیامبر الله و بنیان گذار اسلام است، که تعداد پیروانش به 600 میلیون نفر می رسد. وقایع دوران کودکی حضرت محمد صلی الله علیه و آله چندان روشن نیست. نخستین گزارش، سیره رسول الله، نوشته ی ابن اسحاق، بیش از یک قرن پس از وفات حضرت محمد صلی الله علیه و آله نگاشته شده است.
کلام سیاسی شیعه
یکی از حوزه های اندیشه ی سیاسی اسلام، «کلام سیاسی» است. این حوزه همانند فقه سیاسی، از جمله عرصه های تفکر سیاسی مسلمانان می باشد که در درون خود تمدن اسلامی، شکل گرفته و رشد نموده است. در این نوشتار، برآنیم تا با تبیین اجمالی رهیافت کلام سیاسی در اندیشه ی سیاسی اسلام، به بررسی کلی دیدگاه های کلام سیاسی شیعی بپردازیم.
