مصاحبه علمی (4)

نگارنده ی کتاب پویایی فرهنگ و تمدن اسلام و ایران معتقد است: تفاضل آنچه مسلمانان در قرن های دوم و سوم هجری از غرب یاد گرفتند با آنچه پس از قرون وسطا تحویل دادند، آن قدر زیاد است که می توان از « تمدن اسلامی» نام برد.

شیعیان عراق

در این مقاله، نگارنده با توجه به اکثریت مطلق جمعیت شیعه در عراق و محرومیت آن ها از مشارکت سیاسی، به تاریخچه و نقش سیاسی ـ اجتماعی پرداخته و چالش های پیش رو ی حکومت استبدادی در عراق را بررسی می نماید.

روحانیان شیعه در ایران؛ علل نفوذ و اقتدار

در جامعه ی مذهبی ایران، پس از وزود اسلام و بسط تشیّع، روحانیت شیعه یکی از پر نفوذ ترین و تأثیر گذارترین اقشار اجتماعی بوده و در بیشتر جریان های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی نظامی نقش مهمی ایفا نموده است.

پرستش در قرآن و حدیث از منظر فریقین (با تاکید بر پاسخ‌گویی به شبهات)

پژوهش حاضر، با روش کتابخانه ای به بررسی جایگاه و ماهیت پرستش در قرآن و روایات پرداخته و برخی از شبهات وهابیت دربارة تشیع را پاسخ گفته است. عبادت یا پرستش به معنای فروتنی کامل همراه با کرنش و تسلیم در برابر ذاتی است که تنها او زیبندة پرستش می باشد. عبادت می تواند دارای انگیزة اخروی مانند کسب رضای خدا، محبت الهی، خوف از خدا و عشق به بهشت باشد. همچنین می تواند از روی دنیاطلبی یا جهل و عدم معرفت حقیقی انجام شود که البته این نوع عبادت در روایات نکوهش شده است. عبادت به-عنوان نوعی رابطه بین خدا و بنده، آثاری همچون توکل، حریت، شجاعت، تقوا، استقامت و انقطاع را در پی دارد. همچنین عبادت می تواند موجب آرامش روح و روان، محبت متقابل خدا نسبت به بنده، دوری از شیطان و هواپرستی، حسن ظن به خدا، فوز و فلاح گردد. عبادت می تواند به آفاتی هم مبتلا گردد؛ قساوت قلب و تکبر از آفات پیش از عبادت هستند. ریا، عجب، سوءظن و کسالت از آفات حین عبادت، و نفاق و منت گذاری از آفات پس از عمل هستند. علمای وهابی همچون ابن تیمیه، معنای عبادت را بسیار گسترده گرفته اند و چون میان عبادت و تقرب فرقی نمی گذارند، هر عملی که موجب تقرب به خدا باشد از نظر آن ها عبادت تلقی می شود؛ در حالی که بسیاری از مصادیق مورد نظر آن ها اگر با اعتقاد به ربوبیت آفریده های الهی همراه نباشد مصداق عبادت نخواهد بود. از دیدگاه وهابیت، توسل به اولیای الهی، کمک خواستن از ایشان، سجده بر مهر، سوگند به غیر خدا، شفاعت، تبرک جستن به آثار اولیای الهی، زیارت قبور، نمازگزاردن نزد قبور اولیا، و نذر برای آنان از مصادیق عبادت غیرخدا است. اما شیعه با رد مبنای وهابیت، و با استناد به آیات قرآن، سیرة پیامبر و روایات اهل بیتع مبنای خود را اثبات می کند.

تبیین عقلانی و دینی توحید در عبادت بر نقد کتاب تقویه الایمان

رفتار و کردار ما زاییده اعتقاد و باورها است، اگر توحید اعتقادی ما در ست باشد در نتیجه آن در عمل نیز باید موحد باشیم، یعنی فقط خدا را حامی و ناصر بدانیم، از او یاری بطلبیم، و فقط او را عبادت کنیم. در اینجا مهم این است، که توحید را خوب درک کنیم و بدانیم کدام عمل عین توحید است و کلام خلاف آن. کتاب «تقویه الایمان» نوشته شاه اسماعیل دهلوی بسیاری از اعمالی که مسلمانان شیعه و سنی آن را عین توحید می‌دانستند را خلاف توحید در عبادت می‌داند و شرک قلمداد می‌کند، و با استفاده از قرآن و حدیث سعی کرده مردم را به این باور برساند. نویسنده این پژوهش برای پی بردن حقائق توحیدی و همچنین بررسی نظریات شاه اسماعیل در این زمینه لازم دانستم پایان نامه را به این موضوع تخصص دهم. بدین ترتیب نوشتار حاضر به همراه کلیات و تبیین معنای دقیق توحید و شرک و همچنین معنای عبادت در لغت و اصطلاح، بلحاظ موضوع به چهار بخش اصلی تقسیم شده است. که در آن با ارائه بحث کاملی از توحید و شرک و بالاخص توحید در عبادت و ذکر معنای دقیق عبادت و بررسی مصادیق آن و مصنف کتاب در تبیین توحید عبادی مرتکب اشتباه شده، و چیزهایی را شرک دانست که اساساً ربطی به شرک ندارد، استدلال‌های او نیز بی‌اساس و خلاف واقع بوده است و این نشانگر عدم درک صحیح او از توحید است. در آخر به این نتیجه رسیده است که زیارت قبور انبیاء و اولیاء، نذر و قربانی رایج بین مسلمانان، احترام به بزرگان دین نه فقط شرک نیست بلکه جزء قرب‌ها و شعائر الهی هستند. همچنین سجده برای غیر خدا نیز نمی‌تواند مصداق شرک باشد بلکه ممکن است بنا بر محذور فقهی حرام باشد، چون سجده، نذر و قربانی، طواف، دست بسته احترام بجا آوردن و امثال آن هیچ کدام شرک ذاتی قلمداد نمی‌شوند.

پرستش در قرآن و حدیث از منظر شیعه و وهابی (با تأکید بر شبهات)

این پایان نامه با موضوع «پرستشدرقرآن و حدیث از منظر شیعه و وهابی» از پنج فصل تشکیل شده است: فصل اوّل، تعریف عبادت، واژگان مترادف آن درقرآن، مصادیق عبادت درقرآن، ضرورت عبودیت و پرستش، پیشینه تاریخی عبودیت و ماهیت عبادت بین شیعه و وهابی مورد بررسی قرار گرفته است. فصل دوّم به انگیزه های اخروی و انحرافی پرستش اختصاص دارد. در فصل سوم، آثار عبادت از جمله: توکل، حریت، شجاعت، تقوا، استقامت، انقطاع، آرامش روح و روان، محبت متقابل خدا نسبت به بنده، دوری از شیطان و هواپرستی، حسن ظن به خدا، فوز، فلاح و یقین از نظر قرآن و سنت مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل چهارم به آفات عبادت و درمان هریک پرداخته شده است. در فصل پنجم به تمام شبهاتی که در مورد پرستش وجود دارد پاسخ داده شده است.

پدیده شرک از دیدگاه قرآن و سنت

اگر در کنار هشدارهای طنین افکن خداوند که با صریح عبارت در قرآن و بر زبان پیامبر اسلام (ص) و امامان صادق اهل بیت(ع) نسبت به شرک؛ این آفت دین زدا ،آمده است بحث های گسترده و عمیق و روشنگرانه ای در این زمینه در کلیه رسانه های گروهی و فردی اعم از کتاب و مجله و نشریه و صدا و سیما مطرح می گردید،یقینا ،هرگز شاهد رواج مظاهر شرک آلودی بنام دین در هیچ یک از جوامع متدین مسلمان و غیر مسلمان ،نمی بودیم.بحث شرک آنچنان که اکثر نوشته های مذهبی موجود گذشته و حال،نشان می دهد اغلب بطور حاشیه ای مطرح گردیده است.این پایان نامه بر خلاف روال معمول شرک را تقریبا در کلیه جنبه ها از نظر تاریخ و قرآن و سنت بعنوان یک موضوع اصلی نسبتا مستقل با روشی موشکافانه به بحث و بررسی و تجزیه و تحلیل گذاشته است.