برچسب: تاریخ

زیارت و توسل و رابطه آن با توحید عبادی

رساله موجود با موضوع «زیارت و توسل و رابطه آن با توحید عبادی» از چهار بخش و یک مقدمه تشکیل شده است. در بخش اول با عنوان کلیات که از سه فصل تشکیل شده به بحث مفهوم شناسی زیارت ،توسل و توحید عبادی پرداخته شده و نظرات مختلف تفسیری و کلامی فریقین در مفهوم اصطلاحی آن ها آمده است. بخش دوم با عنوان زیارت و رابطه آن با توحید عبادی که مشتمل بر شش فصل است،در فصل اول پیشینه زیارت آن از منظر قرآن ،روایات،سیره مستمره مسلمین از صحابه،تابعین و علمای مذاهب بررسی و در فصل سوم نیز به مباحث عقلی جواز زیارت و شرعیت آن پرداخته است. در فصل چهارم این بخش از حیات پس از مرگ و عالم برزخ به عنوان بحثی جنبی و لازم در کنار زیارت سخن به میان آمده و آن را از منظر قرآن و روایات و مباحث عقلی مورد تحلیل و بررسی قرار داده ایم. در فصل پنجم،به مفاهیم اسلام،توحید و شرک،و ملاک های آن دو پرداخته شده و مباحثی همچون تکفیر،ملاک الوهیت،و معتقدات شرک آلود وهابیت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. فصل ششم این بخش نیز شبهات امر زیارت را در پی دارد.بخش سوم،مربوط به توسل و رابطه آن با توحید عبادی است که شامل :فصل اول پیشینه توسل ،فصل دوم اقسام آن و فصل سوم توسل از منظر قرآن و روایات و سیره سلف و علماء مذاهب و فصل ششم و هفتم نیز مباحث عقلی و رابطه توسل با توحید عبادی است. در این فصل چگونگی سازگاری توسل با توحید عبادی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است،فصل هستم نیز مباحث شبهات توسل است. بخش چهارم ،مباحث زیز مجموعه ای زیارت و توسل مانند:تبرک ،شفاعت ،استغاثه،مجالس بزرگداشت(میلاد و رحلت)،از نظر جواز شرعی و رابطه و سازگاری آن ها با توحید الوهی یا عبادی مورد بحث و بررسی است. در فصل آخر قسم به غیر خداوند مطرح گردیده است.به هر حال آنچه در این رساله مهم بوده،یکی بررسی جواز شرعی زیارت و توسل و تبرک و شفاعت و … است که این مساله از منظر فریقین شیعه و سنی اثبات گردیده است،و تکیه بیشتر بر اساس منابع اهل سنت بوده است. و دیگر رابطه این دو با توحید عبادی است،که سعی شده منافات نداشتن و در عین حال تطابق این اعمال با توحید عبادی بررسی می شود،و در ضمن این بحث ها ،ملاکات توحید و شرک ،و مساله تکفیر و روابط مسلمین با یکدیگر در این زمین بررسی می گردد. آنچه که در این بحث ها بیشتر مورد نظر بوده عقائد مقارن شیعه و سنی در این باره بوده،که نظریه علماء هر دو مذهب در این باره و سیره کلیه مسلمین غیر از وهابیت مد نظر قرار گرفته است.

خاستگاه توسل از دیدگاه وهابیان و اهل سنت

قرن هاست که توسل در جوامع اسلامی رواج داشته و آثار ماندگاری در رسوم ملل مختلف جهان گذاشته است دراین میان تنها گروه وهابی به تاسی از افکار ابن تیمیه است که با مسئله توسل به تندی برخورد کرده و باعث به وجود امدن اختلافاتی میان مسلمانان شده است. در این مقاله با بیان برخی از کلمات علماء اهل سنت در پی اثبات این است که علمای اهل سنت به غیر از وهابیان توسل به ارواح اولیا خصوصاً پیامبر(صلّی الله علیه و آله و سلّم) را پذیرفته اند.

جواز توسل در نگاه اهل سنت

توسل و تبرک یکی از عقائدی است که اهل سنت در طول تاریخ قبول داشتند و عمل می کردند اما با ظهور وهابیت و نشر عقائد ابن تیمیه برخی به این موضوع اشکال می کنند. در این مقاله با توجه به ادله روایی و قرآن و تاریخی معلوم می‌گردد توسل و تبرک به قبور انبیا و اولیا جایز است و همچنین توسل و استشفا به آنچه زمانی متصل به جسم متبرک بوده است مانند لباس و مکان و هر چه از بدن جدا شود مثل مو و جدا شده ی ناخن و یا عمامه و کفش و امثال آن، بدون اشکال و جایز است. و نیز طلب شفا از خداوند متعال به وسیله ی آب زمزم، خاک کعبه، حرم، مسجد النبی و قبر شریف آن حضرت و جمیع اصحاب آن حضرت و تابعان آنها و اولیا و صالحان، مجاز و بی اشکال است و بخصوص تبرک و توسل به اهل بیت پیامبر (ص) و عترت پاک آن حضرت، همانهایی که خداوند کریم در حق آنها فرمود: «إنَّما یُریدُ الله لِیُذهبَ عنکُم الرِّجسَ أهلَ البَیت و یُطَهِرَکُم تطهیراً»(26) ارجح می باشد.

جلوه هایی از توسل و التجا در شعر دوره فترت

دوره ی فترت یکی از دوره های تاریک و تلخ برای مسلمانان بطور عموم و برای ادبیات عربی بطور ویژه است . جنگ های متعدد، خرابی و نابودی شهرهای بزرگ اسلامی، بلاهای طبیعی، شیوع بیماریها، جنگهای صلیبی، هجوم وحشیانه ی قوم مغول و در ادامه ی آن حکومت ممالیک و ترکان عثمانی بر بلاد اسلامی باعث گشته تا بسیاری از مورخین با توجه به انحطاط شرایط اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی به تبع آن ارزش ادبیات این دوره را به پایین ترین حد ممکن تنزل دهند. اما در کنار این از ویژگیهای بارز ادبیات این دوره می توان به ظهور توسل اشاره نمود، که انعکاس آن در شعر دوره فترت بسیار چشمگیر است. توسل که یکی از مفاهیم اسلامی است و کلام الله مجید نیز در آیات بسیاری بر ضرورت آن تاکید نموده و راهها، موانع و شرایط آن را در آیات بیشماری گوشزد نموده است و مورد قبول همه ی مسلمانان بوده، در دوره ی فترت توسط ابن تیمیه شبهاتی بر آن وارد شد، و همین زمینه را برای ظهور فرقه ی ضالّه وهابیت توسط محمد بن عبدالوهاب فراهم آورد. از بدو پیدایش این نظریه، علما و دانشمندان شیعه و سنی به مبارزه با آن برخاستند و کتاب ها و رساله های متعددی را در رد آن نگاشتند. از میان این مبارزان نمی توان نقش شاعران دوره ی فترت را نادیده گرفت، که مدح و ستایش پیامبر )ص( و اهل بیت مطهرش)علیهم السلام( را سرلوحه ی کار خویش قرار داده، و در قالب شعر اندیشه ی ناب محمدی را که همان دوستی اهل بیت)ع( است، در جامعه رواج دادند و اشعار خود را با استناد به آیات قرآن و احادیث شریف با توسل به پیامبر)ص( و اهل بیت)علیهم السلام( مزین نمودند. و جلوه های زیبایی را که نشأت گرفته از چشمه سار فیض الهی و مودت و دوستی نبی گرامی اسلام)ص( و اهل بیت مطهرش)علیهم السلام( می باشد، به رشته نظم کشیدند.

جستجوی وسیله برای تقرّب به خدا

در این مقاله با استناد به آیات قرآن، لزوم استفاده از وسیله برای رسیدن به اهداف مادی و معنوی تبیین شده است. برای رسیدن به تقرب الهی نیز وسیله هایی در قرآن تعریف شده است، از جمله اعمال نیکی مانند نماز و جهاد و اخلاص در عمل و قرآن و موارد دیگر. از جمله وسیله های رسیدن به قرب الهی حب اهل بیت(ع) می باشد.

توسل، مرگ و شفاعت از دیدگاه تشیع و وهابیت

استمداد از اولیای الهی و توسل به جاه و مقام ایشان بعد از مرگ، مسأله اختلافی بین مسلمانان و وهابیت می‌باشد. وهابیت این کار را نوعی شرک می‌دانند و برای آن ادله‌ای از قرآن و روایات می‌آورند. در این مقاله توسل به اولیای الهی بعد از مرگ مورد بررسی قرار گرفته و علاوه بر نقد ادله وهابیت، با ادله قرآنی و روایی جواز آن ثابت شده است. همچنین به ریشه‌های منع توسل در تاریخ نیز و افکار علمایی مانند ابن تیمیه اشاره شده است.

توسل از دیدگاه آیات و روایات

توسل از نظر آیات و روایات عنوان پژوهش حاضر می باشد. هدف از این تحقیق آشنایی با معنات و مفهوم توسل و شفاعت از دیدگاه آیات قرآنی و روایات وارده از رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) و گفتار بزرگان در این باب می باشد تا پس از مطالعه این مجموعه بتوان دریافت که فلسفه توسل و دعا و استغاثه به ارواح پاک اولیاء الهی چیست؟و همچنین به موضع مخالفان و مغرضان در دین(وهابیون) پرداخته و ماهیت این اعتقاد را از جنبه های مختلف مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش بیشتر جنبه توصیفی دارد و برای انجام این تحقیق از روش کتابخانه ای و مطالعه کتب احادیث و تفسیری استفاده شده است. در این رساله محقق در صدد یافتن پاسخ سولاتی از این قبیل می باشد. مفهوم توسل چیست؟ اقسام و مراتب توسل چه می باشد؟ توسل از دیدگاه روایات شیعه و سنی چگونه می باشد؟ توسل از نظر لغت یعنی :وسیله ،رسیدن به چیزی با میل و رغبت به آن است و حقیقت وسیله جویی به سوی خدا این است که راه خدا را با دانش و پرستش بپیماییم و در جستجوی مکارم اخلاق باشیم این لفظ به سان(قرب) است. وسیله در اصطلاح نیز به معنای دستاویز ،آنچه باعث تقرب به غیر می شود.اقسام توسل عبارتند از :1-توسل به اسماء وصفات الهی 2- توسل به قرآن کریم 3-توسل به دعای برادر مومن 4-توسل به دعای پیامبر(علیه السلام) 5-توسل به دعای پیامبر(صلی الله علیه و آله) پس از رحلت مراتب توسل عبارتند از:1- توسل زبانی 2- توسل قلبی 3-توسل جوارحی 4-توسل عملی 5-توسل خلقی روایات شیعه درباب توسل را می توان به سه قسم تقسیم کرد. 1.اهل بیت وسیله تقرب به سوی خداوند 2.توسل پیامبران به اهل بیت(علیهم السلام) 3.روایات وارده در مورد توسل به محبت و مودت اهل بیت(علیهم السلام) در بحار الانوار روایتی است که حضرت رسول(صل الله علیه و آله) می فرمایند:ما وسیله به سوی خدا هستیم و پیوند دهنده (مردم) به سوی رضوان الهی می باشیم. همچنین حضرت علی(ع) به طور صریح در روایتی که ابن شهر آشوب آن را نقل می کند می فرماید: ما وسیله به سوی خدا هستیم و پیوند دهنده مردم به سوی رضوان الهی می باشیم و طبق آیه:( واعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا) خداوند برای نجات بندگانش(حبل) و ریسمانی مقرر فرموده است واین ریسمان محکم الهی همان خاندان پاک نبوت(صلی الله علیه و آله) می باشند که واسطه فیض میان زمین و آسمان اند. توسل از دیدگاه روایات سنی به چهار قسم تقسیم می شود. 1.روایات در واسطه بودن پیامبر(صل الله علیه و آله) و اهل بیت(علیهم السلام) 2.روایات در حجز الله(فاصل میان خداوند و بندگانش) بودن اهل بیت 3.روایات وارده درباره توسل جستن به محبت و مودت اهل بیت 4.روایات درباره توسل به اهل بیت(علیهم السلام) در برآورده شدن حوائج عامه نیز به صورت فراوان درباب توسل روایت دارند. شاید متیقن ترین آن روایت عمربن خطاب به عباس عموی پیامبر(صل الله علیه و آله) می باشد و آن نیز بدین صورت است که در سال رماده وقتی قحطی به اوج رسید،عمر به وسیله عباس عموی پیامبر(ص) از خداوند طلب باران نمود.و خداوند به وسیله او آنان را سیراب کرد و زمین ها را سرسبز گردانید.سپس عمر رو به مردم کرد و گفت:به خدا سوگند عباس وسیله ماست به سوی خدا و مقامی نزد خدا دارد. روایت فوق را تمامی بزرگان اهل سنت از جمله بخاری و حاکم در صحیح خود نقل کرده اند. حاصل آنکه توسل چیزی نیست مگر وسیله قرار دادن عزیزان الهی به درگاهش.و معتقدان به دعا و توسل ،بزرگان و اولیا را شریک خدا نمی دانند بلکه آنها را به درگاه خدا وسیله و شفیع قرار می دهند و به عبارت دیگر ما همان اعتقادی را داریم که در آیه 110 سوره مائده درباره حضرت مسیح آمده است و در این آیه شریفه زنده کردن مردگان ،شفای بیماران و آفرینش پرندگان،همه به حضرت مسیح نسبت داده شده است.لیکن همه آنها به اذن و دستور خداوند متعال بوده است. شیعه نیز جز این نمی گوید و بر این اعتقاد است که بزرگان الهی و اولیاء خدا می توانند به اذن و خواست پروردگار کارهایی را که دیگران قادر به انجام آنها نمی باشند و از انجام آن عاجزند انجام داده و یا واسطه و شفیع بین بندگان و پروردگارشان بشوند تا خداوند مشکلات آنان را حل کند پس توسل شیعیان هرگز شرک و یا کفر نمی باشد. شفاعت از ماده شفع به معنای جفت است.درخواست اولیای الهی برای نجات گنهکاران از آن رو شفاعت خوانده می شود که عامل با نیروی موثر از سوی شفیع،ضمیمه اذن خداوند می شود تا زمینه نجات و رستگاری بنده گنهکار را فراهم آورد. و اینکه شفاعت تغییر در مواد و معلوم است نه در علم و اراده خداوند یعنی اراده حکیمانه و ازلی خداوند بر این تعلق گرفته است که هر شخص گنهکاری در برابر کردار ناشایست خویش کیفر ببیند و از سوی دیگر خداوند اراده کرده است اگر گنهکاری بر اثر توبه و یا ارتباط با اولیای الهی و دعای شفیع دگرگون شد و آلودگی هایش کاهش یابد و یا از بین برود و شایسته عفو و رحمت شود..او را مورد رحمت و آمرزش خویش قرار دهد و این کار در ظرف استحقاق عفو و رحمت خداوند رخ می دهد نه خارج آن.

توسل و وهابیت در آیینه ی نقد و نظر

پژوهشی که از نظر شما می گذرد،پیرامون (توسل و وهابیت در آیینه ی نقد و نظر اسلامی) می باشد که شامل سه فصل است. اول: توسل، دوم:وهابیت، سوم: شبهات و ایرادات وارد به توسل. هر فصل خود شامل زیر مجموعه هایی است که در اینجا مختصری از سه فصل را بیان می کنیم. در فصل اول واژه ی توسل را در لغت مورد بررسی قرار داده،مترادفات و انواع آن را بیان کرده ایم.سپس آیاتی را که کلمه ی توسل یا معنای توسل در آنها بوده بیان و پس از آن موضوع توسل را از نگاه تفاسیر شیعی مورد بررسی قرار داده و به شفاعت که از موضوعات لاینفک مبحث توسل است نیز پرداخته ایم.در آخر سوالاتی را مطرح و برخی ابهامات را در این زمینه برطرف نموده ایم. در فصل دوم به بررسی فرقه ی وهابی،پیشینه ی آن،افرادی که در به وجود آمدن آن نقش اساسی داشته اند،بررسی زندگی آنها و اقداماتی که استعمار انگلیس توسط جاسوس خود(مستر همفر) در پدید آمدن این فرقه ضاله انجام داده و عقایدی که ترویج داده اند،پرداخته ایم. در فصل پایانی شبهاتی که وهابیون بر ما وارد کرده اند را بیان نموده و شبهات را به سه دسته ی کلی زیر تقسیم نموده ایم: 1) شبهه شرک 2) شبهه ی استعانت از میت.سپس هر یک از آنها را به تفصیل توضیح داده و پاسخ آنها را از کتب علمای طراز اولمان داده ایم.در آخر نیز شبهاتی را به صورت سوال مطرح کرده و جواب آنها را نیز داده ایم.این بود خلاصه ای از آنچه که پیش رو دارید.

بررسي تاريخي آيه مباهله و بازتاب هاي كلامي آن

آيه مباهله از جنجالي ترين آيات قرآن كريم است. سنت مباهله از ديرباز در بين اقوام سامي رواج داشته و افزون بر قرآن در كتاب هاي مقدس ديگر نيز به مواردي از آن اشاره شده است. مباهله مذكور در قرآن، به ماجراي گفتگو و مناظره مسيحيان «نجران» با پيامبر (صلي اله عليه و آله) اختصاص دارد كه سرانجام، به دليل امتناع مسيحيان از پذيرش دعوت پيامبر (صلي اله عليه و آله) طرفين توافق كردند دست به مباهله زنند و از خدا بخواهند راستگو را از دروغگو تمايز دهد. اين مباهله در ميانه راه به دليل امتناع مسيحيان متوقف شد و به انجام نرسيد؛ اما همراهي اهل بيت پيامبر (صلي اله عليه و آله) با ايشان در اين حادثه، زمينه گسترده اي براي مجادلات كلامي بين فرق و مذاهب اسلامي پديد آورده است. بيشتر مفسران از اين آيه براي اثبات فضيلت اهل بيت (عليهم السلام) استفاده كرده اند و شيعه، علاوه بر آن، از اين آيه براي اثبات معتقدات ديگري چون عصمت و امامت بلافصل امام علي (عليه السلام) استفاده كرده است. در اين مقاله، به بررسي ديدگاه هاي كلامي پيرامون آيه مباهله پرداخته شده است. ابتدا واژه مباهله از نظر لغوي و اصطلاحي تعريف شده است، سپس ماجراي تاريخي مباهله پيامبر (صلي اله عليه و آله) با مسيحيان نجران از منابع تاريخي و اسباب نزول گزارش شده است. در بخش اصلي مقاله، به برداشت هاي كلامي از آيه مباهله در اثبات افضليت اهل بيت (عليهم السلام) و اولويت امام علي (عليه السلام) به خلافت، از نظر شيعه پرداخته شده و ديدگاه هاي رقيب نيز گزارش و بررسي شده است.

شيعه و اهل بيت پيامبر (صلي اله عليه و آله)

محبت و احترام به اهل بيت پيامبر (صلي اله عليه و آله) و بسياري از فضايل آنان، مورد اتفاق شيعه و اهل تسنن است، ولي در معنا و مصاديق اهل بيت پيامبر (صلي اله عليه و آله) اختلاف است. بيشتر اهل تسنن مطلق خويشان و همسران پيامبر (صلي اله عليه و آله) را اهل بيت آن حضرت مي دانند، ولي شيعه معتقد است: منظور از اهل بيت پيامبر (صلي اله عليه و آله) در برخي آيات و بسياري از روايات، سيزده نفر از خويشان برجسته آن حضرت است و شامل همسران و ساير خويشان آن حضرت نمي شود. در اين مقاله با تحليل ادبي و لغت شناسانه، امكان ادبي اين معنا براي كلمه اهل بيت تبيين و ديدگاه شيعه با استناد به روايات اثبات مي شود.

مباني احوال شخصيه شيعيان افغانستان (ماده 131 قانون اساسي)

اجازه رعايت احوال شخصيه شيعيان، بر مبناي فقه شيعه، در نظام حقوقي افغانستان پديده اي نوپيداست كه با تدوين ماده 131 قانون اساسي سال 1382 وارد ادبيات حقوقي افغانستان شد. در نظر اول، ممكن است تفكيك احوال شخصيه شيعيان از قانون مدني افغانستان غيرقابل توجيه به نظر آيد؛ اما با مطالعه اوضاع و احوال شيعيان افغانستان در گذشته و حال، درمي يابيم چنين تفكيكي در چارچوب تساهل و تسامح حكومت با پيروان مذاهب ديگر- كه داراي احكام مذهبي خاص خود هستند- قابل تفسير است. اين كثرت گرايي حقوقي، هم مبتني بر باورهاي ديني است و هم مبتني بر انديشه هاي بشري. نوشتار حاضر با بهره گيري از رهيافت هاي جامعه شناختي حقوقي و فلسفه حقوق، مباني علمي و نظري اي براي استقلال قضايي شيعيان افغانستان در احوال شخصيه جسته و از سوي ديگر با نگاه درون ديني از منابع فقه غني اسلام، مباني استواري براي احوال شخصيه شيعيان فراهم آورده است. از ديد حقوق تطبيقي، استقلال شيعيان در احوال شخصيه و در پي آن، ورود فقه غني شيعه در سيستم حقوقي افغانستان، بر غناي علمي آن خواهد افزود. اين واقعيت در حقوق خانواده به خصوص مبحث نكاح و طلاق قانون مدني افغانستان كاملا ملموس است.

منافع ملي ايران و ژئوپليتيك نوين تشيع

امروزه، منافع ملي ايران با ژئوپليتيك نوين تشيع پيوند عميقي خورده است؛ به طوري كه ايران همواره مي خواهد در ميان شيعيان جهان به خصوص در عراق نقشي ايفا كند. تحولات اخير جهاني و منطقه اي، اين فرصت را براي ايران ايجاد كرده است؛ از اين رو، هدف از ارايه اين مقاله، بررسي و تحليل موقعيت ژئوپليتيك نوين شيعه و مشخص نمودن تهديدهاي منطقه اي، فرامنطقه اي و پيامدهاي آن در جهان كنوني به خصوص نقش آفريني ايران در اين رابطه مي باشد. فرض بر اين است كه در شرايط پيش آمده، ايران با توجه به موقعيت خاص مي تواند به قدرت منطقه اي برتر تبديل گردد.