نگاهی اجمالی برشبهات وهابیت
وهابیت با هم پیمان شدن محمد بن عبدالوهاب و محمد بن سعود شکل گرفت و ریشه های عقایدی آن را باید از زمان احمد بن حنبل و اوج ظاهرگرائی پی گرفت که بعد آن توسط ابن تیمیه حرانی این عقاید ساماندهی شد و در زمان محمد بن عبدالوهاب در عمل تجلی یافت، عقاید وهابیون که بر توحید و شرک و بدعت و سنت پایدار است و بر این اساس تمام مسلمین را متهم به شرک می کنند و اعمال آنهارا بدعت می خوانند از این رو در این مقاله با بررسی توحید و شرک و بدعت وسنت به شبهاتی که وهابیت از این طریق به مسلمانان القاء می کنند می پردازد.
نگاه شیعه و وهابیون به توسل!
به نظر محمد بن عبدالوهاب مسلمان واقعی کسی است که نه تنها خود به اولیای الهی توسّل نجوید، بلکه باید از چنین افرادی برائت جوید و آنان را کافر بداند. بر این اساس یکی از عقاید باطل وهابیون عدم جواز توسّل به رسول خدا(صلی الله علیه وآله)، اهل بیت آن حضرت و به طور کلّی اولیای الهی است. در این نوشتار توسل از دیدگاه شیعه و وهابی بررسی می شود.
نقدی بر عقائد وهابیت
موضوع این تحقیق نقدی بر عقاید وهابیت است که مسائل مورد بحث در آن عبارتند از عقاید وهابیت و اثبات نادرستی آنها از طریق قرآن و سنت پیامبر، نشان دادن این مطلب که وهابیت امروز متفاوت از وهابیت دیروز است. و اثبات این مطلب که وهابیت فرقه ای می باشد که با اهداف سیاسی تشکیل شده است. در این تحقیق بحثی کوتاه در مورد تاریخچه وهابیت و عقاید آنها شده و به بررسی عوامل اصلی رشد فرقه وهابیت پرداخته شده و در ادامه به شباهت وهابیت با برخی فرقه ها و همچنین روشهای تبلیغ وهابیت در مکه و دیگر مراکز پرداخته شده و عقاید آنها نقد شده است خشونت های وهابیان از جمله حمله به مکه، مدینه، سوریه، نجف، و حتی سرزمین خودشان، بحثی است که در ادامه بیان شده و در قسمت آخر به بررسی وهابیت امروز با وهابیت دیروز به عنوان وهابیت مدرن پرداخته شده است. نوع منابع مورد استفاده در این تحقیق دست اول و این تحقیق به اعتبار ماهیت و روش، تاریخی بوده و روش جمع آوری مطالب در آن کتابخانه ای می باشد. با توجه به مطالب ذکر شده می توان چنین نتیجه گرفت که وهابیان با درک نادرست از مفهوم بدعت و شرک، سایر فرقه های مسلمین را مطرود دانسته و اعمال آنها را تخطئه می کنند در حالی که خود به اعمالی روی آورده اند که هر مورد آن کاملاً بدعت محسوب شده، و همانطور که در طول تاریخ نیز نشان داده شده، اگر پشتوانه ای سیاسی برای این فرقه نبود، محال بود که این تفکرات در میان جوامع اسلامی جایگاهی داشته باشند به عبارت دیگر، همه ی گمراهی هایی که تردیدی در آن نیست، یا در نتیجه انکار حقیقت اسلام به عنوان حقیقت اسلام است یا در نتیجه غلوّی است که از تعصّب و خواسته های نفس ناشی شده و یا ثمره ی تأویل و تفسیر نادرستی است که هیچ دلیل عقلی و شرعی ندارد.
نقد عقائد و آراء وهابیت در مساله توسل با استناد به قرآن و سنت پیامبر اکرم (ص)
موضوع پژوهش حاضر «نقد عقائد و آراء وهابیت در مساله ی توسل با استناد به قرآن و سنت پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم)» می باشد. جهت گیری کلی این پژوهش ،تحلیل و بررسی دقیق مهم ترین مباحث مرتبط با «توسل به پیامبر اکرم (ص) و اولیاء دین» با نگاهی قرآنی و روایی و از زاویه ی عقل،به گونه ای تطبیقی میان آراء و نظریات وهابیت و اندیشمندان اهل سنت و شیعه می باشد.نخستین بخش رساله،به طراحی مساله و بیان ساختار اساسی پژوهش اختصاص یافته است. لفظ«الوسیله» دو بار در قرآن مجید آمده است:یک بار در آیه ی شریفه ی 35 از سوره ی مائده که میفرماید:«وابتغوا الیه الوسیله»؛و بار دیگر در آیه ی کریمه 57 از سوره ی اسراء که فرموده است:«اولئک الذین یدعون یبتغون الی ربهم الوسیله». با مداقه ی در منابع اسلامی به این نتیجه می رسیم که توسل ،مشتمل بر سه قسم کلی است: الف)توسل های مشروع. شامل توسل به ذات خدا،اوصاف او،ایمان و اعمال صالحه،قرآن،توسل به نبی اکرم(ص) در روز قیامت و آثار و دعا و محبت آن حضرت در زمان حیات ایشان . ب) توسل های غیر مشروع.شامل توسل به طاغوت و بت ها و توسل انبیاء و اولیاء الهی،با این اعتقاد که آنها مستقل می باشند. ج)توسل های مورد اختلاف مشتمل بر توسل به حق نبی در حیات برزخی ،توسل به دعای نبی و آثار وی و هم چنین توسل به اولیاء الهی در حیات برزخی آنان. اصل توسل مورد اتفاق همه ی مسلمانان ،اعم از اهل سنت ،شیعه و حتی وهابیان است و همگان معتقدند که باید بین بندگان و خالق وسیله ای باشد تا آنان به خدا تقرب جویند و مورد عنایت حضرتش قرار گیرند؛ولی در تعیین مصداق یا مصادیق توسل بین دانشمندان مسلمان اختلاف نظر وجود دارد. از روایات اهل بیت(علیهم السلام) چنین استفاده می شود که بهترین وسیله برای نزدیکی بندگان به خدا ،پیامبر گرامی اسلام(صلی الله علیه و آله و سلم) و اهل بیت ایشان هستند.
معرفی کتاب: «حزب الاستغاثات بسید السادات صلی الله علیه و آله و سلم»
کتاب حزب الاستغاثات بسید السادات صلی الله علیه و آله و سلم توسط یوسف بن اسماعیل النبهانی به رشته تحریر در آمده است. این کتاب توسط محمد خالد ثابت تهیه و تنظیم شده است. همانگونه که از عنوان این کتاب مشخص است، موضوع اصلی کتاب توسل واستغاثه به نبی اکرم صلی الله علیه و آله و سلم است و شاید مطالعه این کتاب بتواند بخشی از اختلافات میان مسلمانان را در این زمینه از میان بردارد.
مبانی فقهی توسل و زیارت
زیارت و توسل که از شعائر الهی به شمار می رود یکی از افعال رایج و متداول جامعه دینی بوده و در منابع اسلامی بر آن تاکید شده است.اصل مساله توسل مورد قبول فرق اسلامی است لکن علماء اسلامی در توسل به انبیاء و اولیاء الهی پس از مماتشان اختلاف کرده اند.برخی از علماء حکم به جواز و یا استحباب و وهابیان قائل به حرمت آن هستند.سلفیان به علت ناآشنایی با آیات قرآن کریم و عدم تعمیق درآن به آیاتی تمسک کرده و دیگر مسلمانان را متهم به شرک و کفر می نمایند لکن اولا مقصود قرآن از آن آیه ها،نهی عبادت مشرکین در برابر معبودهای خیالی است.دوما مسلمانان اعتقاد به الوهیت و ربوبیت پیامبر و اولیاء الله نداشته و این بزرگواران را در تاثیر گذاری مستقل نمی دانند بلکه فاعل حقیقی را خداوند می دانند؛توسل عین توحید است،آنها معنی عبادت و شرک را به خوبی نفهمیده اند. زیارت آن گونه که وهابیان پنداشته اند بدعتی نو در شیعه نیست مسلمانان از صدر اسلام تا کنون به استحباب زیارت قبر پیامبر اکرم(ص) اتفاق نظر دارند امامیه زیارت قبور ائمه اطهار (ع) را مستحب می دانند،در قرآن آیات مختلفی وجود دارد که می توان حکم جواز و یا استحباب زیارت قبور را بدست آورد ضمن آنکه احادیث وارده و سیره بزرگان دینی نیز بر این امر تاکید دارد؛زیارت از احکام ضروری نیست که هر کس بر خلاف آن اجتهاد کند بتوان او را تکفیر نمود زیرا (للمخطئی اجرٌ للمصیب اجران)
صور صحیح توسل در قرآن و سنت
(توسل) از ریشه (و – س – ل) به معنای تقرب و وسیله نزدیکی بوده و یکی از مفاهیم کاربردی در فرهنگ دینی است که بررسی جایگاه آن ضروری می نماید.تبیین مفهوم، مصادیق و اقسام توسل و نیز بیان شرایط و صور صحیح آن بویژه از دیدگاه دین مبین اسلام در پرتو قرآن و سنت- موضوع این تحقیق را به خود اختصاص داده است. در جهانی که درآن زندگی می کنیم عالم اسباب و بر نظام علی(علت و معلول) استوار است و توسل یکی از اسباب هدایت و معرفت محسوب می شود که در رفع نیازهای بشری موثر است.بحث توسل از نظر مفهوم و مصداق با سبب و شفاعت نیز ارتباط دارد و بررسی این واژه ها در کنار هم در پرتو قرآن و سنت در راستای تبیین مفهوم نوسل از مناسب ترین شیوه ها محسوب می شود.از آنجا که مساله توسل با باورهای دینی و اعتقاد توحیدی ارتباط تنگاتنگی دارد در مواردی شبهه شرک آمیز بودن آن مطرح می شود و حتی فرقه های مختلف اسلامی برداشتی متفاوت از این مساله دارند و گاهی موجب نفی و تکفیر همدیگر شده و زمینه کینه و دشمنی را فراهم آورده است،از ابن رو بررسی این موضوع از جوانب مختلف حائز اهمیت می باشد.در ادعیه وارده در قرآن و سنت ،دعا غلبا بصورت مستقیم و بلاواسطه با خدا مطرح شده و توسل به غیر و استشفاع از دیگران به حاشیه رانده شده است که تحلیل این واقعیت می تواند بسیاری از شبهات و اختلافات را برطرف سازد.از این رو باید صور صحیح توسل را از قرآن و سنت اخذ نمود تا بدور از هرگونه تعصب و افراط و تفریط ،از شائبه شرک نیز مصون ماند.
سير تاريخي شعر شيعه در حماسه عاشورا (حسين بن علي عليه السلام در آينه شعر)
در آغاز به اين سوال كه چرا قديمي ترين مرثيه فارسي در قرن چهارم به امام حسين (عليه السلام) اختصاص يافته است، پاسخ گفته شده و عواملي را كه باعث شده اند از زمان زندگاني و شهادت حضرت سيدالشهدا (عليه السلام) تا قرن چهارم اثري به دست ما نرسد، بيان داشته ايم؛ سپس مشكلات شيعيان و پيدايش زمينه هاي مناسب و تحولات سياسي شيعيان را در اين قرن، بررسي نموده ايم و دريافته ايم قديمي ترين مرثيه فارسي در رثاي حسين بن علي (عليه السلام) از كسايي مروزي (قرن چهارم) بوده است. در بخش دوم، شعر شاعران از آغاز تاكنون آمده كه اولين شاعر حسيني، كسايي مروزي در قرن چهارم بوده، سپس ناصر خسرو و سنايي و قوامي و انوري و ظهير و همين طور تا پايان قرن سيزدهم بيش از 72 شاعر كه در رثاي ابي عبداله (عليه السلام) شعري سروده اند، ذكر شده و تاثير فرهنگ عاشورا بر اشعارشان به خوبي پيداست. رشد و شكوفايي و غناي ادبيات فارسي دست كم در بخش مرثيه سرايي، مديون تاثير فرهنگ عاشورا مي باشد و اين مهم در اشعار شعرا محسوس و آشكار مي باشد.
ارزيابي حديث «نحن معاشر الانبيا لانورث»
ماجراي فدك و محروم شدن اهل بيت (عليهم السلام) از آن، از ابعاد مختلفي قابل بررسي است. از جمله اين ابعاد، حديث «نحن معاشر الانبيا لانورث» مي باشد كه براي توجيه شرعي اقدام كنندگان به مصادره فدك و توسط آنان، مطرح گرديده است؛ اما اين حديث از نظر سند چه كيفيتي دارد؟ و از نظر معيارهاي نقد حديث و شناخت حديث صحيح از غير آن، در چه وضعيتي قرار دارد؟ آيا دلايل و قراين بر صحت آن دلالت دارند يا بر خلاف آن مي باشند؟
مقاله حاضر، به روشي كتابخانه اي و با اتكا بر ماخذ اهل سنت، به ارزيابي و نقد مضمون حديث مذكور پرداخته است تا نشان دهد اين حديث با قراين و شواهد جعل و وضع بسياري همراه بوده است و بايد آن را از جمله احاديث موضوع شمرد. اميد است اين مقاله در اثبات اين امر موفق شده باشد.
هلال شيعي و هژموني آمريكا
با اقدام نظامي آمريكا عليه عراق از 19 مارس 2003 و فروپاشي حكومت صدام، شيعيان عراق قدرت اصلي را در تعاملات سياسي- امنيتي اين كشور بر عهده گرفتند. اين واقعه، در كنار جنگ 33 روزه حزب اله لبنان و اسراييل (2006) كه باعث تبديل شدن حزب اله به يك بازيگر مهم و تاثيرگذار منطقه اي گرديد، به قوت گرفتن نقش و نفوذ ايران در تحولات منطقه خاورميانه به عنوان يك زير سيستم امنيتي- منطقه اي مهم منجر گرديد. اين روند باعث شد تا نخبگان سياسي- امنيتي محافظه كار اهل سنت منطقه، نسبت به افزايش قدرت و نفوذ شيعيان و به ويژه ايران و پيدايش يك «هلال شيعي» موثر در منطقه اظهار نگراني كنند؛ اما به نظر مي رسد در پشت طرح تهديد هلال شيعي، اهداف و سياست هاي ديگر نهفته باشد.
خاندان عترت (عليهم السلام) و پاسداشت حماسه غدير
غدير سند هويت و شناسنامه شيعه است؛ غدير خاستگاه ايمان و پايگاه نيك انديشان و جايگاه نيكوكرداران و اميدگاه حقوق جويان و وعده گاه عاشقان ولايت است. با حذف حماسه باشكوه غدير از زندگاني مسلمانان، تحريف بس بزرگي در تاريخ رخ داد و انحراف بس ژرفي در افكار و رفتار مسلمانان پديد آمد.
از اين رو پرچمدار غدير، پيوسته در تمام طول حياتش، با بازگويي آن، در هوشيار و بيدارسازي خواب رفتگان و در پديدارسازي فراگرد در يغماگران و كودتاچيان، هماره كوشيد و از تمام فرصت ها براي حق گويي بهره بهينه برد. ديگر ميراث بران غدير از دودمان عترت (عليهم السلام) نيز بر اين سيره علوي پاي فشردند و حقايق آن حماسه آسماني را به گونه اي گويا براي مردمان دوران خويش برشمردند كه اين نوشته كوتاه برآيندي است از تلاش ها و كوشش هاي آنان در اين عرصه بس مهم.
مهدويت، فرجام انديشي تاريخ و فلسفه تاريخ هگل
هر چند آينده نگري از ويژگي هاي انسان در طول تاريخ بوده و اديان و متفكران بسياري به اين موضوع پرداخته اند، اما نگاه واقع بينانه و برخوردار از پشتوانه فكري و عقلاني به پايان تاريخ بشري و تفسير و تحليل عالمانه از چگونگي پهلو گرفتن كشتي رها شده در اقيانوس تاريخ، هنوز جاي تحليل و نقادي بسيار دارد. در بين اديان، اسلام با طرح روشن و مستدل خود از پايان تاريخ بشري، دست كم در برهه اي از آن، كاملا موفق بوده است. اعتقاد به مهدويت در عالم تشيع، آينده بشر را در قالبي معقول، زيبا و اميدبخش طرح كرده است. فيلسوفان نيز با تكيه بر اصول عقلاني و دلايل مستدل فلسفي، كمابيش به اين موضوع پرداخته اند. هگل از زمره فيلسوفاني است كه علي رغم اطلاعات كم ايشان از باورهاي اسلامي در اين زمينه، بر مبناي مقولات فلسفي خود، همچون پديدارشناسي روح، آزادي و خودگشايندگي روح در تاريخ، ديالكتيك و عقلانيت تاريخ، به طور مستوفي به اين موضوع پرداخته و در صدد يافتن پاسخي عقلاني بر آن بر آمده است. نوشتار حاضر، با مروري اجمالي به اصول تفكرات فلسفي هگل، اين موضوع را از نگاه وي بررسي نموده است.
