تطهیر پنج تن در کلام خداوند
برگرفته کتاب شریف الغدیر
شفاعت از دیدگاه قرآن و سنت و پیامد های کلامی آن
1-هدف پژوهش :پژوهش حاضر بنا دارد علاوه بر بررسی آیات مربوط به شفاعت اندیشه های کلامی امامیه و بعضی از فرق اسلامی در بارهی شفاعت پرداخته و شبهاتی که در مساله شفاعت است پاسخ دهد همچنین منشاء اختلاف فرق اسلامی را مورد بررسی قرار دهد. 2- روش نمونه گیری :آیات قرآن کریم در مورد شفاعت به عنوان نمونه انتخاب شده و نظرات فرق اسلامی علی الخصوص امامیه و معتزله بیان شده است. 3- روش پژوهش:در این پژوهش با استفاده از شیوه کتابخانه ای و با استعانت از روش فیش برداری،اطلاعات مورد نیاز از منابع دست اول و دست دوم جمع آوری شد و روش کلی در تحقیق،روش توصیفی و تحلیلی می باشد. 4- طرح پژوهش: این پژوهش از نظر موضوع،آراء و اندیشه کلامی امامیه و معتزله در مسئله شفاعت را از بین متون معتبر کلامی و کتب تفاسیر مورد مطالعه و مقایسه قرار می دهد.که دارای مقدمه و 5 فصل می باشد فصل اول کلیات ،فصل دوم:شفاعت ،فصل سوم:شافعین و شرایط شفاعت،فصل چهارم : پیامد های کلامی و فصل پنجم نتیجه گیری پرداخته است. نتیجه کلی :شفاعت که بعنوان یک اصل مسلم در اسلام پذیرفته شده از عرف وارد دین نشده است بلکه با استفاده از آیات قرآن کریم و روایات معصومین(علیهم السلام) به آن اعتقاد حاصل شده است.خداوند به پیامبر امر فرمودند:و استغفر لذنبک و للمومنین یعنی : برای گناه خود و مومنین استغفار کن ،و پیامبر امتثال امر خواهد کرد.خداوند هم در خواست پیامبر را پذیرفت. و لسوف یعطیک ربک فترضی.
شفاعت از دیدگاه فریقین (1)
شفاعت بهره گرفتن شایستگان و صالحان از رحمت گسترده و مغفرت خدای متعالی در پرتو وساطت اولیای الهی می باشد و کسانی که خداوند از آنان راضی بوده و با دین مرضی او از دنیا رفته و لیاقت دریافت آن را داشته باشند از آن بهره مند شده و نجات می یابند.که حدود سی آیه از قرآن مجید و روایات متواتر و فراوان و اجماع علمای اسلام و سیره مسلمین از صدر اسلام تا به امروز آن را ثابت و محرز و مسلم نموده است. مسئله شفاعت از نظر کلی مورد پذیرش عموم فرق اسلامی است،عامه و خاصه بدان معتقدند ولی در این که شفیع کیست؟آیا به طور انحصاری خداست یا شفیعان دیگری نیز حق شفاعت دارند؟رابطه شفاعت کنندگان با ذات باری عرضی است یا طولی؟اختلاف نظر وجود دارد. این رساله در صدد آن است ضمن پاسخگویی به سوالات یاد شده ،تبیین موضوع شفاعت گزارشی اجمالی از چگونگی طرح موضوع شفاعت در کتاب و سنت را ارائه نماید. بدین منظور در فصل اول ضمن واژه شناسی مفهوم لغوی و اصطلاحی شفاعت و اقسام آن ،شفاعت از نگاه قرآن و روایات ،قلمرو شفاعت مورد بحث قرار گرفته است. در فصل دوم دیدگاه اهل سنت به شفاعت و ادله آنها با محوریت نظرات معتزلی ها و اشاعره و فرقه های نو ظهور و وهابیت ارائه شده آنگاه دید گاه امامیه و ادله آن مورد بررسی قرار گرفته است. در فصل سوم: چند شبهه علمی و عملی مطرح و پاسخ آنها به نحو موجز تقدیم شده است. و در خاتمه جایگاه شفاعت و آثار اعتقاد به آن و بخشی از نتایج پایان نامه آمده است.
دوستی با اهل بیت علیهم السلام
برگرفته کتاب شریف الغدیر
شفاعت از دیدگاه فرق مختلف اسلامی (اشاعره ، معتزله، تشیع و وهابیت)
با توجه به دریافت معنای شفاعت مبنی بر وساطت انبیاء و اولیای الهی به اذن خدا برای نجات گناهکارانی که در عین گناهکار بودن رابطه ایمانی خود را با اولیاء خدا قطع نکرده اند و با بررسی آراء بزرگان فرق مختلف اسلامی بویژه کنکاش در اعتقادات فرقه ضالّه وهابیت که با شبهه افکنی و متهم ساختن مسلمانان به شرک ، آنهم به واسطه اعتقادشان به اموری همچون توسل ، شفاعت، تبرک و زیارت قبور مطهر پیامبر(ص) و سایر اولیاء ( علیهم السلام )، دانسته می شود که در مورد اصل اعتقاد به شفاعت در بین همه فرق اسلامی اتفاق نظر وجود دارد و حتی وهابیها نیز طلب شفاعت در دنیا و در حال حیات پیامبر (ص) و یا سایر شافعان را مجاز می دانند و آنچه که مورد انکار آنان است ، درخواست شفاعت از شافعان در دنیا و پس از مرگشان می باشد.
شفاعت از دیدگاه آیات و روایات
بندگان الهی همواره در معرض فیوضات الهی قرار دارند و از طرفی نیاز بندگان در آستانه رحمت الهی است که استمداد بشر از این درگاه را موجب می شود یکی از دریچه هایی که خداوند متعال برای کمک به انسان ها قرار داده شفاعت می باشد. در این رساله به بررسی شفاعت در معنا و ابعاد مختلف آن پرداخته شده است. و از آنجایی که موضوع شفاعت ریشه در آیات و روایات دارد با بررسی این موضوع در ،این متون ارزشمند در می یابیم که شفاعت دارای اقسامی از جمله شفاعت تکوینی و تشریعی است. و در این اصل اصیل اسلامی در مرتبه پس از خداوند متعال، پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) در زمره ی شفاعت کنندگان می باشند و شافعان برای تاثیر شفاعت گاه به صفات عبد چون حقارت و کوچکی و گاه به بزرگی و شوکت حاکم و گاه با توجه به تقرب خود نزد حاکم دست به شفاعت می زنند. کسانی که از این اصل بهره می گیرند باید مورد رضایت خداوند باشند و قابلیت برخورداری از این موهبت الهی را با عمل به دستورات دینی و ایجاد رابطه معنوی با شفاعت گران فراهم نمایند و کسانی چون کافران و مشرکان در اثر سرپیچی از این امور از شفاعت محروم می شوند در بررسی آثار شفاعت و نیز تفاوت آن در نزد خداوند و در نزد مردم مشاهده می شود که برخی شبهاتی در این زمینه مطرح نموده اند.از جمله این که شفاعت با توحید ذاتی و عدل الهی منافات دارد به این نحو که در توحید ذاتی رحمت شفیع بیشتر از رحمت خداست و اگر شفاعت شفیع نباشد خدا گناهکار را عذاب می کند در حالی که شفاعت از ناحیه ی رحمت خداست. و در مورد منافات شفاعت با عدل الهی اظهار می کنند که شفاعت موجب برداشتن عقاب از گنهکاران می شود و توجهی به این امر ندارند که در این زمینه استحقاق خود فرد و قوانین خاص لازم است. باید یدانیم که با توجه به ویژگی ها و ضوابط شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان شفاعت بدون اذن الهی انجام نمی شود و افراد مستقل از خداوند نیستند و در می یابیم که ضوابط خاصی بر این اصل حاکم است که بدون کسب مراحلی از ایمان و … امکان بهره مندی از شفات موجود نیست و اشکال کنندگان توجهی به این ضوابط و شرایط نداشته اند گرچه برخی از آنها نظیر وهابیون اهداف دیگری نیز از طرح این شبهات دارند و لذا در انتها استدلال های وهابیون در زمینه شفاعت بیان شده و پاسخ به نظرات آنها نیز داده شده است.
شفاعت از دیدگاه قرآن و سنت (1)
نوشتاری که در پیش رو دارید ، پژوهشی است پیرامون شفاعت از دیدگاه قرآن و سنت در این رساله با روش توصیف و تبیین موضوع به جمع آوری اطلاعات از طریق بررسی کتابهای مختلف از جمله تفاسیر متفاوت و کتاب های حدیثی شیعه و سنی پرداخته و از نظرات مفسران و دانشمندان مختلف نیز استفاده گردیده است. از آنجا که این موضوع یکی از مسائل مهم اعتقادی به شمار می رود لذا بحث و بررسی پیرامون آن بخصوص در اجتماع امروز با وجود رواج افکار مغرضانه از سوی دشمنان اسلام از اهمیت ویژه ای برخوردار است. از این رو اختصاص یک فرصت مناسب به آن می تواند مجال خوبی برای بررسی همه جانبه آن باشد. بیان معنا و مفهوم حقیقی شفاعت، ذکر جایگاه آن در آیات و روایات ،مطرح کردن آثار تربیتی این عقیده اسلامی و پاسخگویی به شبهات و دیدگاههای مخالف پیرامون آن از جمله اهداف و مسائلی که در این بررسی جامع مورد نظر قرار گرفته است. شفاعت در لغت به معنای ضمیمه شدن به دیگری برای کمک به او و خواهشگری در مورد او می باشد. و در اصطلاح واسطه قرار گرفتن چیزی یا شخصی است برای بخشیده شدن گناهان شخص دیگری در روز قیامت.آیات و روایات ،شفیع اصلی را خداوند معرفی کرده و بیان می دارد که درگران فقط به اذن او می توانند شفاعت کنند. در آیات قرآن و روایات به برخی از شرایط و اوصاف شفاعت کنندگان و شفاعت شوندگان اشاره شده است؛ توجه کردن به این شرایط به ویژه شرایط شفاعت شوندگان باعث می شود که انسان تمام تلاش خود را در جهت کسب این اوصاف به کار گیرد.البته شرایط ارکان این موضوع به گونه ای بیان شده است که در انسان حالت خوف و رجاء ایجاد می کند؛ که مهمترین اثر تربیتی و سازندگی شفاعت می باشد، توجه کردن به این ویژگی نشان دهنده درک معنای حقیقی شفاعت است که نهایتا موجب کسب سعادت دنیوی و اخروی می شود. و نیز شبهات و دیدگاه هایی که پیرامون شفاعت مطرح شده، همه ناشی از درک نادرست از آیات و روایات و استفاده از روش عقلی به این شبهات و دیدگاه ها پاسخ گفته اند. آگاهی یافتن از پاسخ شبهات یکی از موثر ترین ابزار در جهت پیشبرد اهداف و ثبات عقائد اسلامی خواهد بود. بنابراین برآینده بررسی همه جانبه شفاعت این است؛ تنها چیزی که می تواند ما را به این فیض(شفاعت شدن) برساند،عمل صحیح و مورد رضای خداوند است، عمل به آنچه که در قرآن و روایات آمده است.
جايگاه تفسير کشاف در تفسير الميزان
در بررسي يک کتاب تفسير، علاوه بر دقت در روش ها و گرايش هاي مفسر آن کتاب و چگونگي استدلال و شيوايي بيان و سليس بودن کلمات و مستند بودن مطالب، کيفيت بهره گيري از منابع و مآخذ، مساله اي مهم و حياتي است. تفسير کشاف زمخشري يکي از منابع کيفي و کمي مهم تفسير مرحوم علامه محمد حسين طباطبايي است. علامه در تفسير الميزان که از جمله کامل ترين تفاسير شيعه است، مطالب فراواني از کشاف نقل کرده و در موارد گوناگوني براي تحکيم استدلال هاي لغوي، بلاغي و … از آن بهره برده است. در اين نوشتار، با تطبيق و مقايسه دو تفسير، به چگونگي نقل الميزان از کشاف به سبک و روش علامه طباطبايي، در کيفيت نقل و بهره گيري از مطالب زمخشري خواهيم پرداخت.
الاهيات اجتماعي شيعه
الاهيات اجتماعي به آن بخش از دانش الاهيات اطلاق مي شود که به حيات اجتماعي انسان و عوارض و لوازم و تبعات آن حيات، همچون حکومت، تجارت، تعليم و تربيت، قضاوت، نکاح و طلاق، و جنگ و صلح مي پردازد.
اين رشته بين رشته اي، خود از پنج بخش حديث اجتماعي، تفسير اجتماعي، فقه اجتماعي، کلام اجتماعي و اخلاق اجتماعي تشکيل مي شود. به شاخه هاي مذکور از آن جهت عنوان الاهيات اطلاق مي شود که همه آنها با متون ديني (قرآن مجيد و احاديث) سروکار داشته، هر يک با شيوه اي اختصاصي مدعيات، آموزه ها و احکام ديني را شرح، توضيح و تفريع و توجيه مي کنند.
نقش قبيله نخع در تاريخ اسلام در قرن نخست هجري
يکي از روش هاي درک علل وقوع و سرانجام حوادث اثرگذار قرن اول هجري، شناخت نقش روابط قبيله اي حاکم بر مناطق شهري و فضاهاي عقيدتي و سياسي است. از اين ميان مي توان براي نمونه قبيله «نخع» را که شاخه اي از قبيله مشهور مذحج و يماني است، مورد بررسي قرار داد. اين قبيله به دليل آشنايي با اسلام در زمان حيات نبوي به واسطه امام علي (ع) و سکونت در عراق و مشارکت در حوادثي که به نوعي با تاريخ تشيع مربوط مي شود، مبحث اين مقال است.
همچنين اين مقاله پژوهشي است در جهت تبيين و توصيف اخبار تاريخي و روايي، با تمرکز بر حوادث اثرگذار در تاريخ اسلام و تشيع در قرن نخست هجري که قبيله نخع در آن حضور فعال و بارزي داشته است.
بررسي و تحليل تعامل فکري سياسي شيعه اماميه با اشاعره در بغداد در دوره آل بويه (سده هاي چهارم و پنجم هجري)
بغداد در دوره آل بويه شاهد تعامل در مفهوم همگرايي و واگرايي (تقابل) اماميه با فرقه هاي مختلف از جمله اشاعره بود.
تعامل فکري سياسي مطرح در اين مقاله، در مباحث همکاري با سلطان جائر، تقيه، خروج عليه حاکم مسلمان، جنگ با مسلمانان و جهاد مي باشد.
فرقه اشاعره در تعامل فکري سياسي توانست جريان امور را به تدريج به سوي خود جذب کند. اين تحول پيامدهايي داشت که مهم ترين آنها عبارت بود از: چالش فراروي فلسفه، رکورد اجتهاد، پشتيباني نظري از خلافت، چالش جدي عقلگرايان، غرور در جايگاه مذهبي و تضعيف حنابله. تفاوت اماميه و اشاعره در تعامل فکري سياسي در مباحثي مثل دولت و حکومت، پيروي يا عدم پيروي از عقل و انفتاح يا انسداد باب اجتهاد است.
تقابل اماميه و اشاعره پيامدهايي همچون تضعيف آل بويه، اقتداريابي خلافت، زمينه سازي براي جايگزيني حنابله، همراه نمودن خلافت با انديشه هاي اشعري به دنبال داشت.
اهميت و جايگاه دانش رجال نزد شيعه
براي شناخت راويان حديث، علمي به نام علم رجال سامان يافته که متکفل تبيين حالات و صفات راويان است.
نقش و جايگاه واقعي علم رجال در صورتي آشکار مي گردد که بدانيم احاديث در طول عمر پرفراز و نشيب خود با پديده هايي مانند وضع و تدليس، تصحيف و تحريف، خطا و نسيان راويان و … روبرو بوده است و از مهم ترين دغدغه هاي محدثان و فقيهان، احراز صدور روايات از معصوم (ع) بوده است؛ لذا يکي از اساسي ترين و منطقي ترين شيوه ها براي مقابله با پديده هاي فوق، آشنايي با دانش رجال و مباني و قواعد آن است.
بسياري از عالمان و فقيهان، فراگيري اين علم را بر دانش پژوهان علوم اسلامي، ضرورتي اجتناب ناپذير دانستند؛ گرچه گروه اندکي به نام «اخباريون» تلاش کردند از جايگاه واقعي اين علم بکاهند و فراگيري آن را به بهانه صحت تمام روايات کتب حديثي به ويژه کتب اربعه حديثي شيعه، بيهوده و اتلاف وقت قلمداد نمايند، ولي به جهت عدم استواري دلايل شان، اين تفکر نتوانست چندان دوام بياورد و علم رجال با تلاش علمي عالمان بزرگ در کنار علوم ديگر اسلامي مسير کمال را در دنبال کرده است.
