برچسب: تاریخ

فلسفه زیارت پیامبر (ص)

زیارت پیامبر اعظم(ص) به عنوان یک اصل مسلّم و سنّت حسنه، در روایات متواتر فریقین مورد تأکید و اهتمام فراوان است. وهابیان کدر این مورد فتوایی خلاف نظر اسلام صادر کرده اند که بر اساس رأی فقهی آنها، بار سفر بستن و شدّ رِحال به قصد زیارت مضجع نورانی نبی اعظم(ص) حرام است و از مصادیق سفر معصیت به شمار می آید که مسافر باید نماز خود را در آن تمام بخواند. در این مقاله سعی شده تا به بررسی دلایل و مستندات حرمت زیارت پیامبر اعظم(ص) از بعد فقهی بپردازد و آنها را مورد نقد قرار دهد.

دلایل وهابیان در تحریم بنا بر قبور، زیارت قبور و بهانه های واهی وهابیت (4)

از علل جنایات وهابیت می توان به تحریم بناء بر قبور و زیارت قبور اشاره کرد، که در این نوشتار با بررسی دلایل وهابیت بر تحریم بناء بر قبور به این نتیجه دست یافته که وهّابیان بر اثر عدم قدرت کافی علمی بر تحلیل مسائل اسلامی به خصوص مسأله توحید و شرک، باعث شده تا در مسأئلی چون زیارت، شفاعت و یا بنای برقبور و امور دیگری از این قبیل، همه را به نحوی مخالف شرع دانسته و با مسأله «شرک» و «بدعت» پیوند زدند و با آن مخالفت نمودند.

زیارت قبور و بهانه های واهی وهابیت (3)

زیارت قبور پاکان و صلحاء یک نوع سپاسگزاری و قدردانی ازتلاش، ایثار و فداکاری آنان بوده و یاد و خاطره آنها آتش عشق را در دلهای صاف و پاکیزه، داغتر وشعله ورتر می سازد. از این رو بزرگداشت مقام این گروه در حال مرگ، همانند حال حیات آنان، لازم و مایه شناسایی مکتب آنان وحفظ و نگهداری آن در اعصار آینده است.

زیارت قبور و بهانه های واهی وهابیت (2)

مساله زیارت قبور، بر خلاف زعم و پندار وهابیت که آنرا دستمایه توسل و ارتباط به شخص در گذشته و در نتیجه نفی توحید افعالی می دانند، امریست که از دیرباز مورد توجه پیامبر خدا، صحابه و صلحا از صدر اسلام تا کنون دارد که آثار و فوائد تربیتی قابل توجهی را بر شخص و جامعه می گذارد.

زیارت قبور و بهانه های واهی وهابیت (1)

در احادیث نبوی که در کتب معتبر آمدته است بر زیارت قبر آن حضر ترغیب شده، مخصوصا برای کسانی که به حج آمده اند توصیه شده که برای زیارت قبر نبوی(ص) به مدینه سفر نمایند. زیارت قبور در ابتدای اسلام نهی شده بود به خاطر اعمال جاهلی که در کنار قبور انجام می‌گرفت، اما بعد از مدتی پیامبر خدا(ص) فرمودند من شما را از زیارت قبور نهی می کردم ولی از این به بعد به زیارت قبور بروید که آخرت را به یاد شما می‌اندازد. زیارت قبور علاوه بر تذکر آخرت، بزرگداشت مقام اولیای الهی نیز می‌باشد. لذا مذاهب اسلامی بر جواز زیارت و سفر به زیارت حکم داده اند بر خلاف وهابیت که از آن نهی کرده است.

نهاد نقابت در خراسان طي قرون چهارم و پنجم هجري

شکل گيري نهاد نقابت در قرن سوم هجري، نقطه عطفي در تاريخ اسلام است. سادات به دليل انتساب به پيامبر در جامعه اسلامي مقام و جايگاه ويژه اي به دست آوردند. هدف از اين نهاد، اجتناب از شرايطي بود که سادات تحت نظارت غيرسادات قرار مي گرفتند.
با مهاجرت سادات به مناطق مختلف جهان اسلام، شبکه گسترده اي از نقبا بر امور سادات نظارت مي کردند. دشواري امور مربوط به حفظ انساب سادات، ارتباط عميق و گسترده اي بين نقبا و نسب شناسان به وجود آورد که در نتيجه آن، علم انساب شکل گرفت.
سابقه مهاجرت سادات به خراسان، به قرن نخست هجري بازمي گردد که با عزيمت امام رضا و به تبع آن، شهادت حضرت در اين خطه، شدت بيشتري يافت.
خراسان در قرون چهارم و پنجم هجري، مرکز حاکميت سلاطين سني مذهب ساماني، غزنوي و سلجوقي بود و نقبا در نواحي مختلف آن حضوري فعال داشتند؛ بنابراين با بررسي فعاليت نقباي خراسان، روابط حاکمان و نقبا روشن تر مي شود.
در مقاله حاضر با رويکردي توصيفي ـ تحليلي سعي شده است پس از بررسي تاريخچه نهاد نقابت، فعاليت نقبا در خراسان و مسايلي که با آن درگير بوده اند، روشن تر شود.

شاخصه هاي عرفان ناب شيعي

عرفان، برترين نوع معرفت نسبت به برترين حقيقت هستي است و به تعبير قدما، اشرف علوم به اشرف موضوعات است؛ گرايش به عرفان نيز ريشه در فطرت انسان دارد؛ از اين رو، عرفان جاذبه اي بي مانند دارد و بسياري از تشنگان کمال در طلب آن سر از پا نمي شناسند. از سوي ديگر، به دليل گران بها بودن گوهر عرفان، انواع کاذب و جعلي آن بسيار و در نتيجه، تشخيص عرفان حقيقي از عرفان کاذب و ناقص دشوار است. اغلب به سبب تزيين و آراستگي ظاهر و استفاده از حيله و نيرنگ، بازار شبه عرفان هاي دروغين پررونق و عرفان ناب، مهجور و منزوي است. با اينکه عرفان، باطن معارف اسلامي و بعدي جدايي ناپذير از معارف شيعي است، متاسفانه چونان خورشيد پس پرده هاي تيره ابر، پنهان و حقيقت آن ناشناخته مانده و بسياري از طالبان تشنه آن حيران و سرگردان به اين سوي آن سوي مي روند؛ از اين رو براي بهرمندي از موهبت عرفان و مصونيت از شبه عرفان ها و معنويت هاي جعلي، شناخت شاخصه هاي عرفان راستين، که همان عرفان ناب شيعي است، از ضروريات است. به عنوان گامي کوچک در اين مسير طولاني، در اين نوشتار برخي از اهم مختصات عرفان شيعي به اجمال طرح مي شود.

مناقب اهل بيت در روايات تفسير ثعلبي

ابواسحاق احمد بن محمد بن ابراهيم ثعلبي يا ثعالبي (م. 427ق) از فقيهان و مفسران شافعي مذهب و مولف تفسير «الکشف و البيان» است. ثعلبي در تفسير اثري خود، روايات پرشماري در فضايل اهل بيت آورده است. در اين مقاله، رواياتي که ثعلبي در فضايل اهل بيت و ذيل آيات نقل کرده است، مورد بررسي قرار گرفته، نگارنده آنها را به دو دسته تقسيم کرده است: رواياتي که فقط در شأن اهل بيت نقل شده و رواياتي که در شأن اهل بيت و ديگران نقل گشته است.
گفتني است ثعلبي که از مفسران بنام شافعي مذهب است، به جايگاه والاي اهل بيتدر قرآن نزد مسلمانان عنايت ويژه اي دارد و در ذکر پاره اي از روايات و آيات فضايل اهل بيت با مفسران امامي هم صداست.

فقه سياسي شيعه و نقش دوگانه مصلحت

مصلحت، يکي از مفاهيم مهم فقه سياسي است. فارغ از مصالح اوليه‏اي که بر اساس آنها احکام الهي تشريع شده‏اند، مصلحت در حوزه احکام حکومتي، کاربرد جديدي پيدا کرده است. امام خميني، در راستاي تشريح نظريه ولايت مطلقه فقيه، به عنصر مهم مصلحت نظام اشاره کرده‏اند. در حالي که مراد فقها از عناويني همچون اختلال «نظام»، به ريختن «نظام اجتماعي» است، به نظر مي‏رسد مقصود از «مصلحت نظام» نزد حضرت امام، «مصلحت دولت اسلامي» باشد، نه صرف مصلحت نظام اجتماعي؛ بدين لحاظ شايد بتوان گفت کاربرد مصلحت به اين معنا، از ابداعات امام راحل براي حل مشکلات نظام جمهوري اسلامي بوده است. در حالي که مصلحت به اين معنا، راهگشاي مشکلات دولت اسلامي به شمار مي‏رود، چه بسا از جوانب نظري و عملي ـ در تعيين مفهوم، معيارها و مرجع تشخيص ـ داراي ابهاماتي باشد.

پژوهشي درباره شيعيان اندونزي

اندونزي در جايگاه يک کشور مسلمان در جنوب شرق آسيا، شمار زيادي از شيعيان را در خود جاي داده است؛ به نحوي که امروزه شاهد گسترش روزافزون اين موج هستيم. تاسيس سازمان ها و مراکز اسلامي و شيعي در اين کشور، خود حاکي از فضاي عظيم شيعي در اين سرزمين است. در اين مقاله ضمن بيان مختصري از تاريخچه پيدايش و شکل گيري شيعيان در اندونزي، به تقسيم بندي آنها پرداخته، از اين رهگذر به حضور چشمگير سادات، نحوه ورود آنها و سپس به تعداد شيعيان در اندونزي اشاره اي مي کنيم. وجود مراکز شيعي ـ که در واقع نمادي از حضور تشيع در يک سرزمين است ـ را از نظر مي گذرانيم و به معرفي تني چند از اشخاص برجسته شيعي، کتب ترجمه شده و آثار بزرگان و انديشمندان ايراني ـ که اين خود نمونه اي از وجود خورشيد تشيع و اردات به اهل بيت است ـ مي پردازيم و در آخر با ذکر برخي از آداب و رسوم شيعه که در واقع نمادي از رخنه اين پرتوي عظيم در مناطق دوردست است، به ويژه مراسم ماه محرم، نوشتار را به پايان مي رسانيم.

تحول و دگرديسي در نماي جامعه شناختي شيعيان عراق در قرن بيستم (علل ـ پيامدها)

به دنبال استقلال عراق از امپراتوري عثماني و تشکيل نظام سلطنتي در اين کشور، شيعيان عراق نيز در موقعيت جديدي قرار گرفتند. در زمان حکومت پادشاهي و عصر جمهوري به واسطه سياست هاي دولت هاي حاکم بر عراق، تغييرات عمده اي در ساخت اجتماعي جامعه شيعي اين کشور رخ داد که از جمله اين تغييرات به افزايش روند شهري شدن اين جامعه مي توان اشاره نمود. تحول و دگرديسي در نماي جامعه شناختي شيعيان عراق از جمعيتي اکثرا روستايي به جمعيتي اکثرا شهري در کنار وقوع برخي از رخدادها و پديده هاي سياسي و فکري در عرصه داخل و خارج از عراق، در طي قرن بيستم، شيعيان اين کشور را در موقعيت جديدي قرار داد. واکنش شيعيان در برابر اين تحولات منجر به ايجاد شرايط تازه اي گرديد که فهم اين شرايط در تحليل نهايي سرنوشت جامعه شيعي عراق در قرن بيستم تاثيرگذار خواهد بود. در مقاله پيش روي تلاش گرديده تا ضمن بررسي اين شرايط، تاثيرات آن بر ساختار اجتماعي و تحولات سياسي شيعيان عراق مورد توجه قرار گيرد.

منزلت اجتماعي و جايگاه سياسي نخبگان شيعه اماميه در قرون چهارم تا ششم قمري بر اساس گزارش کتاب النقض

بنابرآنچه که در کتاب النقض از قول نويسنده کتاب فضائح الروافض نقل شده، نخبگان شيعي، اقليتي درمانده و مطرود به تصوير کشيده مي شدند که منزلت و پايگاه اجتماعي و موقعيت سياسي مناسبي در جامعه اسلامي نداشته اند. عبدالجليل قزويني در جواب، بنابر مستندات تاريخي، سخن مخالف را رد کرده و مدعي است که نخبگان شيعي، از منزلت اجتماعي و سياسي والايي برخوردار بوده و در تغييرات سياسي و اجتماعي جامعه نقش فعال، موثر و محققي ايفا نموده اند و علي رغم آزارها و تعقيب و تکذيب هاي گاه و بيگاه، طيفي مقبول و محبوب در جامعه اسلامي محسوب شده اند. در اين مقاله با توجه به شاخص هايي نظير داشتن قدرت،ثروت، شهرت، الگوسازي، شرکت در تصميم گيري ها و… که در کنش اجتماعي، و نظريات مربوط به گردش نخبگان مطرح است، منزلت اجتماعي و جايگاه سياسي نخبگان شيعه، عمدتا مستند به اثر عبدالجليل قزويني مورد بررسي قرار گرفته است.