بررسی و تحلیل نقش و عملکرد خواص در عصر پیامبر اکرم صل الله علیه و آله
این نوشتار، ضمن تحلیل نقش‌های مثبت و منفی خواص در عصر رسول اکرم صل الله علیه و آله سعی شده است به چند نکته دیگر مرتبط با بحث به‌طور اجمال اشاره شود: نخست ارائه‌ی طرح کلی جایگاه و عملکرد خواص در این دوره تا بتواند زمینه پژوهش‌های بیشتر را فراهم سازد. دوم توجه به نقش خواص دشمن «مشرکان در عهد پیامبر صل الله علیه و آله» که به نظر می‌رسد برای دریافت راهکارهای مناسب برای حل مشکلات جامعه اسلامی بدان نیازمندیم. سوم اشاره‌ی به‌ناچار به نقش عوام – مثبت و منفی – برای فهم ارتباط عوام و خواص و تعامل این دو و چهارم بررسی زمینه‌های انحراف در خواص در این دوره.
پایداران و فراریان احد – 2
مسأله فرار تعدادی از مسلمانان، یکی از نقاط مهمّ و حساس و از عوامل شکست مسلمانان در جنگ احد به شمار می‌آید؛ زیرا اگر آنان هم مانند مجروحان و شهیدان، مقاومت می‌کردند و همانند تیراندازان، میدان را در اختیار دشمن قرار نمی‌دادند، شکست مسلمانان جبران و سرنوشت جنگ عوض می‌شد و پیروزی را به دست می‌آوردند. و لذا می‌توان گفت ضربه‌ای که از ناحیه آنها بر سپاه اسلام وارد آمد، کمتر از ضربه تیراندازان نبود که در اثر تخلّف از دستور پیامبرخدا صلی الله علیه و آله و سرپیچی از فرمان عبداللَّه بن جبیر به مسلمانان وارد گردید. در این نوشتار به فراریان مشهور احد که برخی تلاش دارند بر ثبات آنان تأکید کنند، امّا روایات و متون تاریخی بر فرار آنان به صراحت یا اشاره دلالت دارد می پردازیم.
جهاد امام کاظم علیه السلام
حجت الاسلام کاشانی مورخ 13 / 02 / 1395 در هیئت میثاق با شهدا به سخنرانی پیرامون «جهاد امام کاظم علیه السلام» پرداختند که مشروح آن تقدیم حضور می گردد.
حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف از نگاه اهل سنت
مقاله حاضر، نگاهی است کوتاه به معرفی و شناسایی حضرت مهدی علیه السلام. هدف از این مقاله، اثبات ولادت مهدی علیه السلام و تعیین مصداق آن حضرت است . انتخاب این موضوع از آن جهت شایان توجه است که امروزه شبهاتی درباره اصل ولادت آن حضرت مطرح شده و علاوه بر کتابها و مقالات مستقلی که در این باره نوشته شده است، چندین سایت اینترنتی نیز برای تخریب شخصیت حضرت مهدی علیه السلام و تحریف منابع اصیل اسلامی فعالیت جدی دارند . از این رو، بر پژوهشگران و محققان اسلامی لازم است در برابر چنین اقداماتی ساکت ننشسته و قلم و زبان خود را در دفاع و حمایت از ریشه‌دارترین مسئله اسلامی و امیدبخش‌ترین عنصر اعتقادی شیعه، به کار گیرند.
تفسیر قرآن منسوب به امام عسکری علیه السلام
درباره تفسیر منسوب به امام حسن عسکری علیه السلام تاکنون پژوهش‌های متعددی در قالب کتاب و مقاله منتشر شده است. عمده حجم این آثار به بررسی سند این تفسیر اختصاص یافته است و نویسندگان کمتر به بررسی و تحلیل محتوای آن پرداخته‌اند؛ اگر هم به محتوا نظر کرده‌اند بیشتر در پی دست‌یابی به شواهدی بر تأیید یا رد انتساب آن به امام عسکری علیه السلام بوده‌اند. ترجمه حاضر از این جهت که نویسنده بحث کمتری را به بررسی سند اختصاص داده و عمده بحث خود را بر تحلیل محتوای این تفسیر متمرکز ساخته، آن هم از نگاه یک پژوهشگر بیرونی و خاورشناس، برای خوانندگان و پژوهشگران فارسی‌زبان مغتنم است. بدیهی است که ترجمه مقاله دلیل بر موافقت مترجم با همه تحلیل‌های نویسنده نیست.
وضع داخلی شیعه در زمان امام هادی علیه السلام
در این مقاله پیرامون وضع داخلی شیعه در زمان امام هادی علیه السلام صحبت خواهیم کرد، تا ترکیب جنبش و آنچه که درباره آن حضرت آمده است روشن کنیم و از طرفی با شناخت نقاط قوت و ضعف، بتوانیم در حد امکان، تصور قابل قبولی از اوضاع داخلی شیعه ارائه دهیم.
چهارمین دوره تاریخی امامت
بعد از شهادت امام رضا علیه السلام، امامت رسماً وارد دوره‌ای پُررنج و پُرفراز و نشیب می‌شود و دوران امامت امام جواد و امام هادی و امام عسکری علیه السلامرقم می‌خورد. در این دوره، دشواری‌ها به اوج خود رسیده است؛ خرده گرفتن بر کمیِ سن آن امام همام و ظهور واقفیه و تشدید خفقان، از مظاهر این دشواری‌ها است. امام جواد علیه السلام، در عین کمیِ سن، دارای همان ویژگی‌ها و خصوصیاتی بود که سایر ائمه علیه السلام داشتند؛ لذا مأمون احساس خطر می‌کرد و از سوی دیگر، متهم بود که امام هشتم علیه السلام را به شهادت رسانده است، پس باید با امام جواد علیه السلامبه‌گونه‌ای رفتار می‌کرد که هم ایشان را زیر نظر بگیرد و هم خود را از موضع اتهام خارج کند. بنابراین آن امام بزرگوار (ع) را با تعظیم و تکریم به بغداد دعوت کرد. امام (ع) از توطئه مأمون به‌خوبی آگاه است، پس نگرانی خود را از این سفر اعلام و سفارش‌هایی خاص می‌کند. توطئه مأمون نسبت به ازدواج امام جواد علیه السلام با دخترش ام الفضل، اوج نیرنگ سیاسی او است؛ زیرا هم از قیام‌های علویان جلوگیری و هم تظاهر به دوستی اهل‌بیت علیه السلام می‌کرد و هم امام جواد علیه السلام را با زندگی درباری مأنوس می‌کرد. بالاخره، امام جواد علیه السلام هم در راستای اهداف نیای بزرگوار خویش علیه السلام، تلاش‌های مهمی را در حوزه‌های معرفتی و سیاسی و اجتماعی صورت داد که برای دستگاه خلافت تحمل‌کردنی نبود؛ بنابراین با استفاده از یک توطئه حساب‌شده آن بزرگوار را توسط ام الفضل به شهادت رساندند. دهمین امام شیعه، امام هادی علیه السلام، پس از امام جواد علیه السلام به منصب امامت رسید. ظهور جنبش‌های علویان و اقبال گسترده مردم نشان از محوریت امام علیه السلامو فضای اجتماعی و سیاسی متمایل به او داشت که متوکل عباسی آن را برنتابید و برای قطع ارتباط آن حضرت علیه السلام با مردم، به‌خصوص یاوران او، امام علیه السلام را از مدینه به سامرا آورد و در معسکر جای داد و تضییقات سخت و گوناگونی را نسبت به آن بزرگوار علیه السلام اعمال کرد. امام علیه السلام هم علیرغم این دشواری‌ها و تنگناها، مسیر نیاکان خود را، حتی در قالب تقیه، تا سر حد شهادت ادامه داد. دوره امامت امام حسن عسکری علیه السلام هم در تداوم این دوره، به‌صورت کاملاً مشابه سپری شد.
تعامل امام رضا علیه السلام با فرقه واقفیه
پس از شهادت امام موسي کاظم علیه السلام در سال 183 هـ.ق، عواملي دست به دست هم داد تا عده اي، ايشان را آخرين امام و قائم و مهدي بدانند و بر اين اساس، بر ايشان توقف نمايند و امامت امام رضا علیه السلام و ساير امامان معصوم پس از ايشان را نپذيرند. توقف کنندگان بر امام کاظم علیه السلام، خود به گروه هايي تقسيم شدند که در مواردي چون چگونگي رحلت و غيبت و ظهور و قيام آن امام با هم اختلاف داشتند. نکته مهم آنکه مساله توقف بر امام کاظم (ع)، توسط عده اي از اصحاب برجسته و وکلاي آن حضرت ترويج مي شد و با توجه به اينکه مبلغان آن، از جايگاه علمي و اجتماعي بالايي در ميان شيعيان برخوردار بودند، مشکلات فراواني را براي جامعه شيعه به وجود آوردند. بررسي اين مشکلات و نحوه مبارزه و برخورد امام رضا علیه السلام با واقفيان و افکار و گفتار و اعمال آنان، موضوع نوشتار حاضر است و مسلما با توجه به الگو بودن نقش امامان براي شيعيان اماميه، شناخت سيره آنها درباره چگونگي برخورد با گروه‌هاي مختلف، اهميت خاصي مي يابد و همين امر، ضرورت پژوهش هايي چنين را آشکارتر مي نمايد.
بررسی سیره امام هفتم علیه السلام در منابع رجالی اهل سنت
نوشته حاضر تحقیقی در مورد زندگی امام کاظم علیه السلام در منابع معتبر اهل سنت است که چهار بخش را شامل می‌شود. بخش اول درباره سلسله نسب آن حضرت است که اهل سنت به‌اتفاق آن را، به علی بن ابی‌طالب رسانده‌اند و تاریخ ولادت آن حضرت را نیز در سال 128 قمری در مدینه می‌دانند. هم‌چنین اسم، لقب و کنیه آن حضرت را موسی، کاظم و ابوالحسن معرفی کرده‌اند و مدت امامت را هم 35 سال نوشته‌اند. بخش دوم، درباره چگونگی سیره امام هفتم (ع) است که عبادات، اخلاق، ادب و احترام ایشان به پیامبر (ص)، برخورد مهرورزانه و کمک به مردم در منابع اهل سنت را شامل می‌شود. بخش سوم، در مورد معجزات امام کاظم علیه السلام است که منابع اهل سنت، بعضی از معجزات آن حضرت را ذکر کرده‌اند و بخش چهارم نیز در مورد مدت خلافت امام است که حدود 36 سال به طول انجامید و نیز درباره خلفای معاصر آن حضرت، ظلم دستم خلفا به امام هفتم و تاریخ شهادت آن بزرگوار بحث و بررسی خواهد شد.
امام صادق (ع) از نظر اهل سنت (2)
از امام صادق علیه السلام مناظرات و پرسش و پاسخ هایی نقل شده که بیشتر آنها میان آن حضرت و ابو حنیفه اتفاق افتاده است.
امام باقر (ع) و نشر حدیث نبوی و مقابله با نحله‌های نوظهور
پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم شرایط برای نشر احادیث پیامبر اکرم فراهم نگشت، بلکه موانعی پدید آمد که امت اسلامی را از نقل و گردآوری «حدیث» و سیره ی پیامبر محروم ساخت.
تجلی قرآن در سیره عملی امام سجاد (ع)
روایات بسیاری سخن از پرستش خدا، زهد و عبادت، محاسبه نفس، عفو گذشت، نرم‌خویی و مهربانی، احسان و نیکی، سخاوتمندی، دستگیری مستمندان، پرهیزکاری و شجاعت و … امام سجاد (ع) گفته‌اند و بر صفات و رفتارهای اخلاقی ایشان تأکید بسیار شده است. با دقت در آیات پایانی سوره فرقان که در آن خداوند صفا مؤمنان برگزیده «عباد الرحمن» را برشمرده، می‌بینیم که همه آن نشانه‌ها که برای بندگان کامل خداوند معین‌شده در وجود امام علی بن حسین (ع) آشکار است. ایشان با رفتار و گفتار خود در آن دوره تاریک چون چراغی روشن برای جویندگان انسانیت بود و سیره فراموش‌شده اجداد مطهرش را زنده می‌کرد. او مظهر تمام کمالات غیرمتناهی الهی و همه به‌حق «خلیفه‌الله» درروی زمین و در همه عوالم وجود بود. اینک گوشه‌ای از سیره عملی آن امام را مورد بررسی قرار می‌دهیم.
