حقيقت توبه و استغفار، پشيمانى از گناه گذشته و عزم و تصميم بر عدم ارتكاب آن در آينده است و اگر اين حالت براى كسى پيش آمد اين نشانه توبه واقعى، و پذيرفته شدن چنين توبه اى حتمى است، بنابراين اگرچه به طور زبانى استغفار نكند و يا اعلام توبه نكند اما به طور عملى توبه كرده است، البته خيلى مهم است كه انسان استغفار و طلب بخشش از خداوند نيز بكند. مطلب بعد اين كه در برخى از موارد ممكن است خداوند بدون توبه نيز گناهى را بيامرزد، ولى با توبه لطف و عنايت بيشترى شامل حال بنده شده، وسيله تقرّب به خدا بيشتر فراهم مى شود.
نكته قابل توجه اين كه بسيارى از عالمان اخلاق، از «توبه» به عنوان اولين گام براى تهذيب نفس و حركتى به سوى خالق متعال ياد مى كنند: «توبه از گناه و بازگشت به سوى ستّارالعيوب و علاّم العيوب، آغاز راه سالكين و سرمايه پيروزمندان و نخستين گام مريدان و كليد علاقه مندان و مطلع برگزيدگان و برگزيده مقرّبان است».[1]
منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:گروه اخلاق وعرفان/پرسش وپاسخ دانشجویی
[1] – فيض كاشانى، المحجه البيضاء، ج 7، ص 6 و 7.