مشهور اين است كه در انقلاب حسينى، لقب نخستين شهيد بر حضرت مسلم بن عقيل عليه السلام اطلاق مى گردد. چنانچه مقصود نخستين شهيد بنى هاشم در اين انقلاب مقدس باشد اين سخن درست است. ولى اگر نخستين شهيد از عموم شهيدان مد نظر باشد، بايد گفت كه نخستين شهيد فرستاده امام حسين عليه السلام نزد اشراف و سران اخماس بصره است؛ كه عبيدالله زياد يك روز پيش از ترك بصره به سوى كوفه او را به شهادت رساند. سبب آن نيز خيانت منذر بن جارود عبدى بود كه ادعا كرد ترسيد آن نامه دسيسه عبيدالله زياد باشد[1] – بحريه دختر منذر، زن عبيدالله بود-. ابن زياد نيز فرستاده امام عليه السلام را گرفت و به دار كشيد، [2] يا به قولى گردن زد.[3]
بيشتر مورخان بر اين باورند كه نام اين فرستاده سليمان بوده است. ولى ابن نما- كه بنابر قولى- او را زراع سدوسى خوانده است مى گويد: نامه را همراه زراع سدوسى و به قولى سليمان معروف به ابورزين فرستاد. [4] ولى سلام وارده بر وى در زيارت ناحيه مقدسه تأكيد مى كند كه نام او سليمان بوده است: «سلام بر سليمان، غلام حسين بن اميرالمؤمنين. خداوند لعنت كند قاتلش سليمان بن عوف حضرمى را».[5]
كنيه سليمان ابورزين بود. نيز گفته اند كه ابورزين نام پدرش بود و مادرش كبشه، كنيز امام حسين عليه السلام بود كه امام عليه السلام او را به همسرى ابورزين درآورد؛ و او سليمان را به دنيا آورد.[6] ولى سماوى نام اين شهيد را چنين ثبت كرده است: سليمان بن رزين.[7]
سليمان از مدينه همراه امام عليه السلام به سوى مكه بيرون آمد. سپس حضرت او را با نامه اش به بصره فرستاد[8] و اين خود كاشف از اعتماد و اطمينان امام عليه السلام نسبت به وى و منزلت ويژه سليمان نزد آن حضرت است.
منبع:کتاب با کاروان حسینی، مقاله «تلاش های امام حسین علیه السلام در مکه»
تهیه و تنظیم :علی اکبر اسدی
[1] ر. ك. تاريخ طبرى، ج 3، ص 280.
[2] اللهوف، ص 19.
[3] تاريخ طبرى، ج 3 ص 280.
[4] مثير الاحزان، ص 27؛ لواعج الاشجان، ص 36.
[5] بحار، ج 101، ص 271. شايد سليمان بن عوف به دستور ابن زياد او را به قتل رسانده است.
[6] وقعة الطف، ص 104.
[7] إبصار العين، ص 94.
[8] سيد عبدالمجيد شيرازى حايرى در كتاب ذخيرة الدارين خويش گويد: … ابوعلى در رجال خود گفته است: سليمان مُكَنّى به ابورزين، غلام حسين بن على، همراه وى كشته شد. محقق استرآبادى در «رجال» خويش گفته است: «سليمان بن ابى رزين، غلام حسين عليه السلام، همراه او كشته شد. از ظاهر كلام اين دو بر مى آيد كه سليمان در واقعه طف همراه حسين عليه السلام به شهادت رسيد و اين با گفته مورخان و سيره نويسان مبنى بر اين كه او در بصره به قتل رسيد مخالف است و در زيارت هم به اين اشاره نشده است. بلى، مى توان سخن آن دو را حمل بر اين كرد كه كسانى كه در راه حسين عليه السلام در كوفه يا بصره كشته شدند، حكم همان هايى را دارند كه در كربلا به شهادت رسيدند، گرچه در حضور وى كشته نشدند». (ذخيرةالدارين، ص 172، مطبعة المرتضويه، نجف، 1345 ه. ق.)