دریافت پاسخ این سؤال نیازمند به توضیح مطالب ذیل می باشد:

کارکرد پوشیه:

همان‌گونه که در پیشینه تاریخی حجاب گفته شده است، «نقاب» یا همان «پوشیه» از پوشش هایی می باشد که زنان ادیان و ملل مختلف در قرون متمادی جهت صیانت از عفت خود استفاده نموده اند[۱] و در اسلام نیز زنان مسلمان به ویژه خاندان رسالت همواره از این پوشش استفاده می نموده.[۲]

از برجسته ترین ویژگی های پوشیه آن است که بهترین وسیله جهت پوشاندن صورت به عنوان زیباترین عضو بدن می باشد به گونه ای که در هر حالتی زنان با اطمینان خاطر می توانند در برابر نامحرمان حضور یابند و مطمئن باشند که همواره از نگاه های آلوده در امان خواهند بود به خصوص این‌که بنا به نظر تمامی مراجع تقلید اگر زنی بداند مرد نامحرم به قصد لذت به صورت او نگاه می کند، پوشاندن صورت نیز بر او لازم می شود و با وجود پوشیه دیگر لازم نیست زن جهت پوشاندن صورت همواره با دستان خود گوشه ای از چادر را گرفته و در مواقع – لزوم همچون هنگام خرید یا در آغوش گرفتن فرزند – از آزادی عمل بیشتری برخوردار می باشند.

«پوشیه» افراط گرایی یا کمال طلبی؟

یکی از مهمترین ویژگی های «فضیلت»، نامحدود بودن آن است. یعنی توانایی انسان برای کسب فضایل تا بی نهایت ادامه دارد و نمی‌توان برای آن نقطه‌ی پایانی در نظر گرفت. چرا که هرکس می‌تواند بالاتر از آن را هم کسب کند. لذا زیاده‌خواهی و حرص در کسب فضایل بیشتر، نه تنها پسندیده بلکه مایه‌ی کمال و برتری است. چرا که روح انسان میل به نامحدود دارد و برای ارضاء این میل فطری، نیازمند جمع آوری ره‌توشه‌ی بیشتر است. پس زیاده‌روی در کسب صفاتی چون حجاب، شجاعت، عبادت، بردباری، شکر، ایمان، علم، حلم و… نه تنها مذموم نیست بلکه پسندیده و مطلوب است. اصلاً افراط در این امور معنا ندارد. شاهد بر این مدعا عبادت حضرات معصومین(علیهم السلام) است. ما هرگز – العیاذ‌بالله – عبادت مولای متقیان امیرالمؤمنین(علیه السلام) را افراط نمی‌دانیم، بلکه آن را لازمه کمال بالاتر و و روح نامحدود انسان می‌دانیم.

در خصوص حجاب نیز از آنجا حجاب خود نوعی فضیلت است و دارای مراتب حداقلی و حداکثری بوده و هرچه بیشتر رعایت گردد موجب می شود که پاسداری از حریم عفت و عفاف بیشتر و محکم‌تر شود. لذا : «زیاده‌خواهی در مقوله حجاب هم مطلوب و پسندیده است.» و پوشاندن صورت با پوشیه نه تنها اشکالی ندارد بلکه برای جلوگیری از برخی پیامدها اولویت داشته و در جهت رسیدن به اهداف پوشش و حجاب است و نمی توان آن به عنوان یک عمل افراطی برشمرد چرا که افراط کاری نیز به معنای تخطی از حدود واجب و حرام الهی است. در حالی‌که نقاب زدن باعث خروج از حدود واجب یا حرام الهی نیست تا افراط کاری محسوب گردد، بلکه این عمل مصداق رعایت عفت بیش تر بوده و در راستای رعایت کامل حجاب و عمل به وظیفه بالاتر است مانند انجام یک عمل مستحب که فراتر از عمل واجب است.

پوشیه و لباس شهرت

بنا به نظر اکثر مراجع تقلید: لباس شهرت، لباسی است که پوشیدن آن برای شخص، به جهت جنس پارچه یا رنگ یا کیفیت دوخت و مانند آن، معمول نبوده و خلاف شأن او به حساب آید؛ به‌طوری که اگر آن را در برابر مردم بپوشد، توجه آنان را به خود جلب کرده و انگشت نما می شود.[۳] به طور مثال: جنس پارچه از طلا باشد و یا رنگ آن سراسر سبز فسفری باشد.

با روشن شدن معنای لباس شهرت سؤال این است که:

– آیا پوشیه زدن جنس به‌خصوصی را دارد؟

– آیا رنگ آن موجب معروفیت شخص می شود؟

– آیا نحوه برش و دوخت آن به گونه‌ای است که عجیب و غریب به نظر آید؟

– آیا با پوشیه زدن کسی می تواند زنی را بشناسد تا باعث انگشت‌نما شدن وی گردد؟

– آیا پوششی که حضرت زهرا(سلام الله علیه) از آن استفاده می کردند شأن یک زن پاکدامن را پایین می آورد؟

که قطعاً پاسخ تمامی این موارد منفی می باشد و نمی توان پوشیه را لباس شهرت محسوب نمود.[۴]

لذا می بینیم مراجع تقلید نه تنها پوشیه زدن را لباس شهرت ندانسته اند بلکه به عنوان اولویت در پوشش قلمداد نموده اند که در اینجا به نظرات برخی از آنها اشاره می نماییم:

امام راحل(ره) در پاسخ به این پرسش که پوشیدن دستکش و زدن پوشیه و روبند در چه صورتی برای بانوان مستحب یا واجب است، می فرماید: «رعایت هرچه بیشتر حجاب مستحب است و در صورتی که پوشیده نبودن وجه، موجب نگاه سوء و مفسده باشد، پوشاندن واجب است.[۵]

حضرت آیت الله العظمی بهجت فرموده‌اند: پوشاندن دست و صورت زن راجح و مطلوب است؛ بلکه احتیاط مستحب در پوشاندن صورت و دست‌ها از نامحرم است.[۶]

پوشیه و جلب توجه

در مورد جلب توجه، باید این نکته مدنظر قرار بگیرد که طبق قرآن جلب توجه با تبرج جاهلی نکوهش شده است. یعنی جلب نگاه مردان به زیبایی‌های جنسیتی ناپسند است. اما اگر زنی شخصیت علمی یا اخلاقی و یا الگوی پوشش، شاخص و برجسته باشد، این نوع جلب توجه نکوهیده نیست.

از دیدگاه اسلام دو نوع نگاه به زن وجود دارد:

الف) نگاه جنسیتی: اسلام این نوع نگاه را مردود می‌داند و قرار گرفتن زن را به‌عنوان ابزاری برای بهره‌کشی جنسی مردان تقبیح می‌کند.

ب) نگاه شخصیتی: توجه به شخصیت و انسانیت زن که پسندیده است.

بنابراین در یک جمع‌بندی می توان گفت که به کار بردن پوشیه نه تنها افراط نمی باشد بلکه گامی در راستای حفظ عفاف بیشتر بوده و از دیدگاه فقها نیز نه تنها به عنوان لباس شهرت مطرح نگردیده بلکه مورد تأکید نیز واقع شده است.

پی نوشت ها

[۱] – ر.ک: به مباحث حجاب در ملل و حجاب در ادیان.

[۲] – ر.ک: به مباحث حجاب حضرت زینب، و چادر فاطمه(سلام الله علیه).

[۳] – توضیح المسائل مراجع، م۸۴۵؛ نوری، توضیح المسائل، م۸۴۶؛ بهجت، توضیح المسائل، م۷۱۱؛ خامنه ای، اجوبهالاستفتاءات، س۱۳۶۱؛ وحید، توضیح المسائل، م۸۵۱٫

[۴] – http://lalimodarres.blogfa.com/post/1

[5] – رساله نمونه: احکام خانواده یا احکام متاهلین مطابق با فتاوا و نظریات حضرت امام خمینی(ره)، قم: ۱۳۷۳، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی.

[۶] – گیلانی، فومنی، محمدتقی بهجت، استفتاءات (بهجت)، ۴ جلد، دفتر حضرت آیت‌الله بهجت، قم – ایران، اول، ۱۴۲۸ ه‍ ق، ج‌۴، ص ۱۷۴٫