از مهم ترین عوامل حواس پرتى، وسوسه شیطان در نماز است که نمازگزاران را به دام مى اندازد. شیطان پیوسته از مجراى نفس اماره  و هواى نفس، وارد عمل مى شود و انسان را وسوسه و تحریک مى کند و اگر از یک راه موفق نشد، از راه دیگر وارد مى شود، تا اینکه نگذارد انسان در محضر خدا قرار گیرد و به همین جهت است که رسول اکرم (صلی الله علیه وآله)  مى فرماید: «اِنَّ العَبْدَ اِذا اُشْتَغل بِالصّلاه جاءَهُ الشَّیطان و قالَ لَه: اُذکُر کَذا، حتى یَضلّ الرجل اَنْ یَدرى کَم صَلّى»؛[۱] «هنگامى که بنده خدا مشغول نماز مى شود، شیطان مى آید و به انسان مى گوید: این را بگو، این را بگو، تا اینکه نداند، چطور نماز خوانده است».

از این روایت معلوم مى شود که وسوسه هاى شیطان در عبادت، همیشگى است و از راه هاى مختلف وارد مى شود تا انسان را گرفتار و مشغول کند.

دورى از وسوسه هاى شیطان ـ به ویژه در وقت نماز ـ کارى مشکل و تدریجى است و نباید انتظار داشت در مدت کوتاهى مشکل حل شود؛ بلکه باید کار را از نقطه کوچکى آغاز کرد و مدت ها بر روى آن تلاش نمود؛ مثلاً تصمیم بگیرد فعلاً تنها ذکر رکوع را با توجّه بگوید و بعداً که با تمرین بر آن مسلط شد، ذکر سجده را نیز با توجّه بگوید و به تدریج این توجّه را به قسمت هاى دیگر نماز توسعه دهد.

در روایات آمده است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله)  قبل از شروع به قرائت نماز «اعوذبالله من الشیطان الرجیم» مى گفت.[۲] حنان بن سدیر نیز مى گوید:  پشت سر امام صادق (علیه السلام)  نماز مغرب مى خواندم، آن حضرت با صداى بلند مى گفت: «اعوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم».[۳]

استعاذه و پناه بردن به خدا از شرّ وسوسه هاى شیطان، ضرورى است و البته در همین استعاذه هم باید صادق بود؛ نه اینکه زبانمان استغاذه کند و خاطرمان به غیرخدا متعلق باشد و مثل کسى باشیم که در حصار استوارى ایستاده و درنده اى، درصدد است او را بگیرد و او پى در پى به زبان گوید که پناه مى برم از شرّ این درنده به این قلعه محکم!! ولى همین طور در جاى خود ایستاده و به درون قلعه نمى رود!!

آیه اللّه  بهجت در جواب این پرسش که: چه کنیم از عبادت و نماز لذّت بریم و اندکى از آنچه را که پیشوایان معصوم (علیهم السلام)  در مورد لذّت و شیرینى عبادت و به ویژه نماز فرموده اند، بچشیم؛ مى فرماید: «احساس لذّت در نماز، مقدماتى در خارج از نماز و مقدماتى در خود نماز دارد. آنچه که باید خارج از نماز مورد ملاحظه باشد و به آن عمل شود، این است که انسان گناه نکند و قلب را سیاه و دل را تیره نسازد؛ چون معصیت و نافرمانى خداوند دل را تیره مى کند و نورانیت دل را از بین مى برد».[۴]

منبع:نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها / مؤلف:رحیم کارگر/پرسش وپاسخ دانشجویی

[۱] – حارالانوار، ج ۸۴، ص ۲۵۹٫

[۲] – وسائل الشیعه، ج ۶، ص ۱۳۵٫

[۳] – التهذیب، ج ۲، ص ۲۸۹٫

[۴] – برگى از دفتر آفتاب، ص ۴۵٫