«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ»

«أُفَوِّضُ أَمْری إِلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ بَصیرٌ بِالْعِبادِ».[۱]

«رَبِّ اشْرَحْ لی‏ صَدْری ‏* وَ یَسِّرْ لی‏ أَمْری‏ * وَ احْلُلْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی‏‏».[۲]

«إِلهی وَ أَنْطِقْنِی بِالْهُدَى، وَ أَلْهِمْنِی التَّقْوَى».[۳]

توصیه‌ی ائمّه صلوات الله علیه و آله و سلّم برای هدایت مردم

گاهی می‌شود که ائمّه صلوات الله دستور یا توصیه‌ای به ما بیان می‌کنند، وظیفه‌ای برای شیعیان در نظر می‌گیرند، تأکید می‌کنند، تکرار می‌کنند و معلوم می‌شود که مسئله برای هدایت ما است، به مصلحت ما است و رشد می‌کنیم. امّا گاهی پیش می‌آید که ائمّه‌ی خدا صلوات الله علیها مکرّر کاری را انجام می‌دهند. یک وقت ما را به کاری ترغیب می‌کنند و یک وقت خود آن‌ها انجام می‌دهند. این خیلی متفاوت است. وقتی خود یک امام بزرگواری انجام دهد نشان می‌دهد که به نفع آن امام هم است، به مصلحت آن امام هم است. اهمّیّت مطلب متفاوت است. مثل این می‌ماند که یک وقت توصیه می‌کنند… فرض کنید من پیش یک عالم برجسته‌ای می‌روم و سؤال می‌کنم که من چه کنم آدم شوم؟ ایشان یک توصیه‌ای به من می‌فرمایند. یک وقت یک آدم راه رفته‌ی سالک طریق و پاکیزه‌ای پیش او می‌رود، به او یک توصیه‌ی دیگری می‌کند. یک وقت یک عارف بالله مثلاً مرحوم آقای بهجت می‌رود به او چیز دیگری می‌گوید. اگر به ما بگویند ذکر آقای بهجت رحمت الله علیه این بود. حالا اگر به ما بگویند که ذکر خاص فلان امام صلوات الله علیه و آله و سلّم این بود، این خیلی متفاوت است از این‌که من چه کار می‌کنم.

اهمّیّت غدیر در سیره‌ی ائمّه معصومین علیهم السّلام

یکی از مشاغل رسمی ائمّه هدی صلوات الله علیه و آله و سلّم من باب مسئله‌ی غدیر است. نه این‌که یک مُبلّغی مثل من! إن‌شاءالله یک وقتی مفصّل بحث شود که از امام سجّاد صلوات الله علیه و آله و سلّم بلکه پیش‌تر تا امام عسکری علیه الصّلاه و السّلام… یکی از شغل‌های اصلی، یکی از کارهای اصلی امام، یکی از وقت گذاری‌های اصلی ائمّه علیهم صلوات الله اعاده‌ی حیثیّت از شخصیّت امیر المؤمنین علیه السّلام است. این خیلی متفاوت است تا این‌که بگویند طلبه‌ها این کار را بکنند. بله، طلبه‌ها با افتخار این کار را می‌کنند، ولی این شغل امام معصوم است! این خیلی متفاوت است.

بزرگداشت غدیر از سوی امام رضا علیه السّلام

اگر به ما می‌گویند در موضوع غدیر فعّالیّت کنید بروید روایات را نگاه کنید. تقریباً ۸۰ درصد روایات شعائر غدیر برای امام رضا صلوات الله علیه و آله و سلّم است. چرا؟ چون آن بزرگوار وقتی به ولایت عهدی ظاهری رسیدند کمی از خوف شیعه کم شد. شیعه‌ها را می‌کشتند، کسی تظاهر به تشیّع می‌کرد او را می‌کشتند. زمان امام رضا علیه السّلام که ولیعهد شده بود نمی‌توانستند طرفداران امام رضا علیه السّلام را بی‌بهانه بکشند. لذا لباس سبز که لباس شیعیان بود آزاد شد. فرصتی پیدا شد برای این‌که شعائر شیعیان و اهل بیت علیهم السّلام به چشم بیایند.

آن‌جا شما می‌بینید که حضرت رضا صلوات الله علیه و آله و سلّم درباره‌ی هدیه دادن در روز غدیر دستور دادند. یعنی این‌‌طور نیست که شما در روز غدیر هدیه دهید خیال کنید که کاری کردید. منّت سر ما گذاشتند تا کاری که امام رضا می‌کرد ما نیز انجام دهیم. این خیلی متفاوت است. شاید نتوانستم خوب آن را باز کنند. این‌که روز غدیر به روی برادر مؤمن خود لبخند بزنید دستور امام رضا علیه السّلام است. فرصتی پیدا شد شیعه نفس بکشد، فرمود روز غدیر است به همدیگر لبخند بزنید، لباس پاکیزه بپوشید، هدیه دهید، اطعام کنید. ائمّه ثواب‌هایی فرمودند که سر آدم سوت می‌کشد. امام باید به چه نحوی من را ترغیب کند. اگر کسی در روز غدیر اطعام کند انگار به یک میلیون نبیّ و صدّیق و شهید غذا داده است. برای خدا که کاری ندارد این‌طور از ما بپذیرد. چه کار باید می‌کرد که ما را ترغیب کند؟ چرا؟ برای این‌که غدیر ناموس عقاید ما است.

 اگر مسئله‌ی غدیر روشن شود که حقیقت روشن شده است و اگر روشن نشود حقیقت روشن نشده است. لذا ممکن است برای شما یک سؤال پیش بیاید که آقا این مسئله‌ که گذشته است و قدیمی شده است! اگر قرار بود قدیمی شود زمان امام رضا علیه السّلام از مسئله‌ی غدیر ۲۰۰ سال گذشته است و زمان امام هادی علیه السّلام قریب به ۲۳۰ یا ۲۴۰ سال گذشته بود. حضرت عسکری صلوات الله علیه سال ۲۵۴ به امامت رسیدند. یعنی ۲۴۴ سال از مسئله‌ی غدیر گذشته است. اگر از مسئله‌ای ۲۴۰ سال بگذرد و کهنه نشود، هزار سال هم آن را کهنه نمی‌کند. قرار بر کهنه شدن بود ۲۴۰ سال آن را کهنه می‌کرد.

قم؛ مهمترین مرکز تجمّع شیعیان در زمان امام هادی علیه السّلام

امام ما -که در شام میلاد آن بزرگوار هستیم- در یک منطقه‌ای زندگی می‌کرد که در حصر بود. امام هادی علیه الصّلاه و السّلام در پادگان زندگی می‌کرد. آن آزادی‌های زمان امام رضا علیه السّلام را که ولیعهد شده بود نداشت. شما می‌بینید که حضرت یک دستوری داد. شیعیان در کوفه منسجم شده بودند. کم‌کم شخصیّت ائمّه علیهم صلوات الله شناخته شده‌تر می‌شد. بعد از امام رضا که پرده برداری کرد و رسماً به شروطه‌ها فرمود، ائمّه در حصر شدند. ارتباط با این‌ها هم خیلی مشکل شد. وقتی ارتباط خیلی مشکل شد شیعیان در کوفه فقط باید کتک می‌خوردند، چون مناسبات آن‌ها لو می‌رفت، آن‌ها را می‌شناختند، شخصیّت‌ها شناخته می‌شدند، ترور می‌شدند. لذا ائمّه سفارش کردند به سمت قم و جاهای دیگر بروی. جاهایی را فرمودند به ویژه قم! قم مرکز اصلی تشیّع شد. وجود مبارک حضرت معصومه صلوات الله علیها با آن روایاتی که در زیارت ایشان است، کمک کرد که انسجام ایجاد شود.

در قم یک مسئله‌ی جدید برای شیعه به وجود آمد که ما امروز می‌توانیم در آن علمداری کنیم. آن چه بود؟ درست است شهر قم هم توسّط نواصب اداره می‌شد، یعنی حکومت دست آن‌ها بود، ولی برای حکومت جور و برای بنی عبّاس خیلی بهتر بود که شیعیان به جای این‌که در کوفه باشند به هزار کیلومتری در قم بروند. امّا نمی‌فهمیدند که ائمّه‌ی ما هم همین را می‌خواهند. چرا؟ چون حالا که امام حصر شده است، امام در پادگان زندگی می‌کند، نمی‌شود با امام ارتباط گرفت. پس مفید نیست که شما به کوفه و نزد امام بروید، نمی‌توانید ارتباط بگیرید. امّا اگر بیرون منطقه‌ی تسلّط اصلی حکومت که در واقع حکومت اصلی بنی عبّاس در عراق و در بغداد بود، یک مدّتی هم زمان امام هادی علیه السّلام در سامرا بود.

شیعیان وقتی به سمت قم رفتند برای حکومت صرفه‌ی اقتصادی و سیاسی نداشت که لشکر کشی کند و برود شیعیان را نابود کند. همین که احساس می‌کرد شیعیان آن‌جا نمی‌خواهند کودتا کنند و حکومت تشکیل دهند بس بود. چون می‌دانست که نمی‌تواند نسل شیعیان را منقرض کند. نزدیک باشند مزاحم هستند، پس بگذارید دورتر بروند. ائمّه‌ی ما هم همین کار را کردند. منتها فرق آن چه بود؟ قم چه مزیّتی داشت؟ مزیّت قم این بود که شیعیان وقتی به قم رفتند… امثال قم مثلاً خراسان و نیشابور را هم داریم، ولی می‌خواهم قم را به صورت خاص عرض کنم. شیعیان وقتی دسته جمعی یک جا حضور داشته باشند و چماق حکومت بالا سر آن‌ها نباشد، مثل امشب که شام ولادت امام هادی علیه السّلام مجلس گرفتیم، تجمّع ایجاد می‌شود.

فضای خفقان برای شیعیان در کوفه

 ما در کوفه یک مورد مجلس روضه نداریم. حکومت اجازه نمی‌داد. بارها از حقیر شنیدید که شاعر آمد برای امام صادق صلوات الله علیه شعر بخواند، ظاهراً است. بیت اوّل را که خواند امام گریه کرد. در خانه‌ی امام آمدند گفتند چه خبر است؟ گفت یکی از بچّه‌ها بیهوش شده است و غش کرده است، دیگر اهل خانه گریه کردند. یعنی اجازه‌ی این‌که برای چه دارند گریه می‌کنند نداشتند. مثلاً بگویند مجلس عزا برای جدّ خود گرفتیم، شما هم شام تشریف بیاورید. نه، در قم از این خبرها نبود! در قم خفقان مطلق بود. هر چه ارتباط بود بین شیعه و امام یا مخفی شیعه بود. وقتی دستور دادند قم بروید شیعیان کمی آزاد شدند، تجمّع برپا شد.

برنامه ریزی ائمّه برای ایجاد تشکّل‌های شیعی و معرّفی شیعیان

تجمّع که برپا شد ائمّه‌ی ما صلوات الله که اعقل عقلای عالم هستند برنامه ریزی کردند برای این‌که چیزهایی که در بین ما از بین رفته است یکی، یکی اعاده کنند. یکی تشکّل‌های شیعی هستند که ما نمی‌دانیم ارزش آن چقدر است. به چشم ما اربعین خورده است که همه‌ی عالم شگفت زده می‌شوند، روز عاشورا و تاسوعا خورده است، ولی ائمّه‌ی ما برای مناسبت‌های دیگر هم این برنامه را داشتند. وقتی شیعه به صورت متشکّل و نظام‌مند دیده شود هیبت او به چشم مخالفین اجازه نمی‌دهد که به این راحتی به آن مواجه شوند. نتیجه هم این شد که شیعیان در دوران ائمّه توانستند برای اوّلین بار مجالس عزاداری را در قم بگیرند. البتّه نمی‌خواهم بگویم مثل الآن تبلیغ بیرونی کنند، ولی جمع بودند. برای این جمع دستوراتی صادر شد. امام عسکری علیه السّلام یک بخش و امام هادی علیه السّلام یک بخش. این که شما می‌گویید امام عسکری صلوات الله علیه و آله و سلّم…

مؤمن این همه علامت دارد. یکی از علامات مؤمن او است، امانات او است. آن چیزهایی که امام عسکری علیه السّلام به عنوان امانت معرّفی کرده است آن چیزهایی بود که هویّت تشیّع را به چشم دیگران برساند. لذا فرمود بقیّه که نماز می‌خوانند و قرآن می‌خوانند می‌گویند «وَ لاَ الضَّالِّین‏» الف، لام، میم. شما جهر به «بِسمِ الله» کنید. جهر به «بِسمِ الله» باعث می‌شود که بگویند این‌ها یک گروه دیگر هستند. انگشتر دست راست کنید، به چشم بیایید. وقتی کسی شما را می‌بیند بگوید شیعه هستند. می‌خواهید زیارت بروید، خوب است که همیشه بروید، ولی یک وقتی مانند اربعین همه با هم بروید. این‌ها برنامه ریزی شده بود. جبین خود را کنید؛ یعنی آن‌ها روی فرش سجده می‌کنند، شما روی خاک. زمان اهل البیت مهر نبود، در کیسه خاک می‌ریختند. ولی نگاه می‌کردند که طرف خیلی شیک و مجلسی دارد جایی می‌رود و یک کیسه در دست دارد. می‌پرسیدند این چیست؟ خاک است. خاک برای چه؟ سجده بر تربت باید کرد. البتّه فقط تربت موضوعیّت ندارد، ولی به خاطر تربت سیّد الشّهداء علیه السّلام و تبلیغ ائمّه علیهم السّلام حواس‌ها جمع می‌شد. کم‌کم به صورت تشکّل در آمد. وقتی تشکّل شود…، زمان امام صادق علیه السّلام مکتب از لحاظ علمی ترک نمی‌شد، زمان امام هادی و امام عسکری علیهم السّلام مکتب از لحاظ اجتماعی. آن‌ها مراسماتی داشتند، مجالساتی داشتند.

تلاش ائمّه صلوات الله علیهم در نشان دادن هویّت شیعیان به صورت تئوری و عملی

آثاری در این زمینه است که زمان امام هادی علیه السّلام تا زمان شیخ مفید شیعیان چند بار به خاطر همین مسئله کشته شدند. برای برپایی عزاداری محرّم و برپایی مراسم جشن برای امیر المؤمنین علیه الصّلاه و السّلام. با این حال هم ائمّه‌ی ما، هم فقهای متمدّن ما دستور می‌‌دادند که این کار باید انجام شود، چرا؟ چون هویّت شیعه باید روشن شود.

هویّت دو عنصر اصلی دارد؛ تئوری دارد و عمل. زمان امام صادق علیه السّلام تئوری تقریباً تکمیل شده است؛ یعنی فقه و اخلاق و عقاید. زمان ائمّه‌ی بعدی هم باید تکمیل می‌شد و هم به منصه‌ی ظهور می‌رسید و به چشم مردم می‌آمد. لذا شما می‌بینید این کار توسّط ائمّه‌ی پایانی صلوات الله علیه و آله و سلّم به عنوان علامات مؤمن نشان داده می‌شد که شما امروز یکی از نتایج روایت امام عسکری علیه السّلام را می‌بینید.

امام هادی صلوات الله علیه و آله و سلّم که در روایات به خطیب شیعه شهرت دارد، می‌بینید دستور داد… گفتند آقا ما می‌خواهیم شما را زیارت کنیم. ایشان زیارت جامعه را دادند. برای غدیر وقتی خود ایشان به حرم امیر المؤمنین علیه السّلام تشریف آوردند، ائمّه علیهم السّلام می‌‌دانستند که هنوز حضرت ظاهراً حصر نشده است که می‌شود.

امام عسکری علیه السّلام از امام هادی صلوات الله علیه و آله روایت کرده است که این روایت صیحه است و فقیه می‌تواند به آن فتوا دهد، در مفاتیح هم است. اگر به مفاتیح رجوع بفرمایید درباره‌ی شب و روز غدیر زیارت غدیریّه است که کمی طولانی است. اگر خواستید مطالعه کنید به عنوان مطالعه ترجمه‌ی آن را بخوانید. امام هادی علیه السّلام  ۱۵۰ فضیلت از امیر المؤمنین علیه الصّلاه و السّلام فرموده است و به ۷۰ آیه استناد کرده است و روایت سند معتبر دارد. امام عسکری علیه السّلام از پدر خود روایت کردند. یعنی ائمّه برای انسجام ما وقت گذاشتند، فقط این نبود که تئوری بگویند.

 ممکن است در ذهن یک نفر بیاید و بگوید مجلس نگیرید، ایستگاه صلواتی برپا کنید. شما هرگز نمی‌توانید خیلی از مردم را پای منبر بنشانید، ولی می‌توانید یک شیرینی به او بدهید، لبخند بزنید. او بگوید امروز چه خبر است و شما بگویید عید غدیر است. شاید به گوش او بخورد. ما چطور حضرت عباس علیه السّلام را در ایستگاه‌های صلواتی به این ارمنی‌ها معرّفی کردیم؟ آیا مبلّغ‌ها رفتند بین این‌ها مناظره کردند؟ نه آقا. ما حضرت عبّاس علیه السّلام را عرضه کردیم. الحمدلله او توان این را دارد که سربلند بیرون بیاید. من از چند ارمنی این را پرسیدم که چه شد شما برای حضرت عبّاس علیه السّلام نذر می‌کنید؟ گفت هر کدام از اعضای خانواده‌ی من گرفتار شدند، یکی مریض شد، یکی فقیر شد، یکی سرطانی شد، هر کاری کردیم درست نشد.

یک وقت مرحوم آقای فاضل یک نامه‌ای را امضا کرد. یک بنده‌ی خدایی دکترای شیمی داشت، همه دنیا را گشته بود و فلج شده بود. زن او غیر مسلمان بود گفته بود تو مثلاً مسلمان هستی، آیا امام یا پیغمبری ندارید؟ می‌گفت آمدیم دیدیم روز تاسوعا است و برای حضرت عبّاس علیه السّلام مجلس گرفتند و ما متوسّل شدیم و نتیجه گرفتیم. ما که برای ارمنی‌ها منبر نرفتیم. بالای ۷۰ یا ۸۰ مردم با مفاهیم و تئوری‌ها کاری ندارند، ارتباطی ندارد. چند درصد مردم مسجدی هستند؟ برای مسجدی‌ها باید جلسات پر بار فکری گذاشت، ولی همه که نمی‌آیند.

امام رضا صلوات الله علیه و آله و سلّم در دورانی که فقر همه‌ی عالم را بیچاره کرده است، می‌فرماید روز غدیر لباس آراسته بپوشید. یعنی همه تعجّب کنند و بگویند امروز چه خبر است؟ لباس مجلسی پوشیدید! ای کاش همان قدری که برای اوّل فروردین اهمّیّت قائل هستیم، همان قدر برای امیر المؤمنین صلوات الله علیه و آله و سلّم… ما خود را در دایره‌ی ائمّه وارد می‌کردیم. این کاری نیست که ائمّه به ما سفارش کرده باشند، کاری بود که خود آن‌ها انجام می‌دادند، مثلاً شیرینی پخش می‌کردند. می‌گویند می‌خواهیم کادو ببریم ولنتاین دیگر چیست، روز غدیر هدیه ببرید! نمی‌گویم خرج اضافی کنید نه، به همان کارهایی که می‌کنید نیّت اضافه کنید و اثر بگذارید.

فضایل ملکوتی زیارت جامعه‌ی کبیره

 لذا شما می‌بینید امام هادی صلوات الله علیه و آله و سلّم قریب به ۲۵ صفحه زیارت غدیریّه فرموده است. در زیارت غدیریّه از آن مقامات ملکوتی که در زیارت جامعه وجود دارد، نیست. چرا؟ چون ما یک بدبختی داریم که هنوز نتوانستیم از این بدبختی نجات پیدا کنیم. آن هم این است که حیدر کرّار را با معاویه می‌سنجیم و ما هنوز عُرضه نداریم بعد از ۱۴۰۰ سال به خیلی‌ها بفهمانیم که امیر المؤمنین علیه الصّلاه و السّلام با این‌ها قابل قیاس نیست. لذا شما می‌بینید که امام هادی صلوات الله علیه و آله و سلّم در زیارت جامعه فضایل ملکوتی آورده است که برای مجالس خصوصی و خاص شیعه است. هر جایی نمی‌توانید بخوانید؛ «إِیَابُ الْخَلْقِ إِلَیْکُمْ وَ حِسَابُهُمْ عَلَیْکُمْ»[۴] در قیامت حساب و کتاب با اهل البیت است. فرمانده روز قیامت ائمّه علیهم السّلام هستند. خوب این را هر جایی نمی‌شود گفت، خیلی‌ها نمی‌فهمند، کار دارد! وهابی‌ها هنگ می‌کند، اگر این‌ها را بخواهد بفهمد سردرگم می‌شود، به او نمی‌توانید تعریف کنید ولی زیارت غدیریّه این‌طور نیست.

زیارت غدیریّه امام هادی علیه الصّلاه و السّلام

در زیارت غدیریّه آمده است «أَشْهَدُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَنَّ الشَّاکَّ فِیکَ مَا آمَنَ بِالرَّسُولِ الْأَمِین‏»[۵] یعنی همین مباحث و بحث‌های شیعه و سنّی که در ذهن شما است. خیلی مؤدّبانه حضرت آمدند استدلال کردند. فرمودند «أَشْهَدُ»؛ امام هادی در زیارت حرم امیر المؤمنین علیه السّلام… امام هادی حکیم است. اگر کاری از این بهتر بود آن را انجام می‌داد. چون می‌دانند که عدّه‌ای در حرم امیر المؤمنین علیه الصّلاه و السّلام یادداشت می‌کنند آن زیارت را می‌خوانند. در آن زیارت مانند این جمله فراوان است «أَشْهَدُ یَا أَمِیرَ الْمُؤْمِنِینَ أَنَّ الشَّاکَّ فِیکَ» یا علی! شهادت می‌دهم کسی که در تو شک کرد، «مَا آمَنَ بِالرَّسُولِ الْأَمِین‏» اصلاً مسلمان نبود. راه را گم کرده است که الآن این‌طور شده است که می‌بینید. گم کرده است که این خائن آل سعود علم توحید بلند کرده است و با بزرگ‌ترین دشمن اسلام و مسلمین که اسرائیل است ارتباط دارد و با هم صمیمی هستند. این چه توحیدی است. این کدام توحید است که «لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً»[۶] را نمی‌فهمد! این چه توحیدی است که آیات توحیدی قرآن را نمی‌فهمد. حقیقتاً این توحید نیست، این بت پرستی است.

تلاش برای معرّفی روز غدیر و جایگاه والای امیر المؤمنین علیه السّلام

لذا می‌بینیم که یک سری مباحث است که چون امثال بنده عُرضه نداشتیم برویم بیان کنیم، هنوز باید سر همان حرف اوّل باشیم و با مردم بحث کنیم که علیّ بن ابی‌طالب علیه السّلام یا فلان شخص! بله، مرحوم علّامه امینی رحمت الله علیه می‌گفت در من قیامت از این علمای ازهر شکایت می‌کنم. می‌گویم این درست بود که ۴۰ سال من عمر خود را تلف کنم که ثابت کنم علی علیه السّلام از معاویه برتر است! ولی چه کنیم که در جامعه‌ی دنیا اسلام متأسّفانه این مفاهیم هنوز جا نیفتاده است. با توصیّه که از بین نمی‌رود. لذا اگر کسی می‌تواند کار علمی کند باید علم امیر المؤمنین علیه السّلام را در فضاهای علمی بلند کند. اگر از دست کسی کاری بر نمی‌آید شما به همسایه‌ی بالایی خود ناهار بدهید و همسایه‌ی شما به شما نهار بدهد. یک قدم که می‌شود برای امیر المؤمنین علیه السّلام بردارید. جامعه‌ی شیعه در روز غدیر باید با بقیّه‌ی روزها فرق کند.

۱۱۰۰ سال پیش در بغداد اعلام می‌کردند که روز غدیر جشن داریم و تئاتر بازی می‌کردند. اگر به تاریخ مراجعه کنید معلوم است. این کسانی که می‌آمدند «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاه‏»[۷] را نشان دهند هر لحظه می‌ترسیدند که کسی بیاید سر این‌ها را ببرد و می‌بریدند. بیش از ۸۰ بار سند داریم که در روز عاشورا و روز غدیر هزاران هزار شیعه سر بریدند! بیش از ۸۰ موضوع، ۸۰ تاریخ، ۸۰ مرتبه سند تاریخی داریم نه از شیعه، از غیر شیعه که هزار تایی، ۱۷ هزار تایی، ۲۲ هزار تایی آمدند شیعیان را سر می‌بریدند. این‌ها می‌آمدند چه کار می‌کردند؟ شبیه خوانی جمل می‌کردند، شبیه خوانی صفّین می‌کردند. چرا؟ چون به گوش مردم برسد. مانند امروز که اثر فیلم بیشتر از سخنرانی است. عدّه‌ی بیشتری می‌بینند. در این زمینه باید کار کرد و کسی هم نمی‌تواند بگوید که من نمی‌توانم کاری کنم! واقعاً به اندازه‌ی یک پرس غذا یا هدیه‌ی یک کتاب اگر ما این کار را انجام دهیم، می‌توانیم. غیر از این‌که این کار معصوم است.

کافی نبودن شناخت جهان اسلام از شخصیّت امیر المؤمنین علیه السّلام

 امّا اگر کسی بخواهد کار علمی کند وای به حال امثال من که از دوران امیر المؤمنین صلوات الله علیه و آله و سلّم ۱۴۰۰ سال گذشته است و جهان اسلام حیدر کرّار را نمی‌شناسد! این خیلی بد است. بله، عدّه‌ای می‌شناسند، عدّه‌ای زحمات کشیدند، من نمی‌خواهم زحمات بزرگان را منکر شوم، آن‌ها زحمات کشیدند و به اندازه‌ی خود اثر دیدند. امّا آن اتّفاقی که باید می‌افتاد نیفتاده است. اوائل انقلاب امام امّت راجع به معاویه راحت حرف می‌زد، الآن نمی‌تواند راجع به معاویه راحت حرف بزند. صدا و سیما هم نمی‌تواند راجع به معاویه راحت حرف بزند. چرا؟ چون معاویه از مقدّسات است. چه می‌شود که این‌طور می‌شود؟ طرف مقابل این‌قدر رساله‌ی دکتری درباره‌ی معاویه نوشته است که بگوید از اصحاب است، از مقدّسات است. این ناموس اسلام است و ما امروز جرأت نمی‌کنیم راجع به معاویه حرف بزنیم. در حالی که اگر این مسئله روشن نشود کار به مراحل بعدی نمی‌رسد. این برای این است که ما کار نکردیم. امثال بنده مقصّر هستیم. ما نسبت به خود، جامعه‌ی خود و جهان وظیفه داریم. همان‌طور که در قدیم این‌طور بود؛ این‌قدر حدیث نقل نکردند، حدیث غدیر نقل نکردند… گاهی ماجرای غدیر یک ماجرای واضحی برای ما است. متأسّفانه در منابع اهل سنّت به این شکل نیست که یک روز بسیار گرم، جمعیّت انبوه، آن‌هایی که رفتند برگردند، آن‌هایی که نرسیدند منتظر بمانیم که برسند، پیغمبر صلوات الله علیه و آله و سلّم سخنرانی کنند، دست امیر المؤمنین علیه السّلام را بالا می‌برد. عمامه‌ی خود را بردارند و سر امیر المؤمنین علیه السّلام بگذارند. بعد جملاتی را بفرمایند که واضح است این نزد غیر شیعه خیلی پراکنده است و متأسّفانه به دو یا سه جمله رسیده است.

عید غدیر باید مانند اربعین بین المللی و جهانی شود

می‌خواهم عرض کنم ما اگر می‌خواهیم مسئله‌ی غدیر جهانی شود کنار تلاش علمی ناگزیر هستیم که غدیر را مثل اربعین کنیم، وگرنه گوش دنیا به حرف‌های تئوریک ما بدهکار نیست. چرا؟ چون ما یک ماهواره حرف می‌زنیم و آن‌ها دو هزار ماهواره علیه ما می‌گویند. ما یک کتاب چاپ می‌کنیم و آن‌ها پانصد کتاب علیه ما چاپ می‌کنند. نمی‌خواهم بگویم از دین بحث نشود، نه کاری ندارم. می‌خواهم بگویم عموم مردم، عوامی که در زمینه‌های دیگر متخصّص هستند یا کاسب هستند یا ریاضی را خوب خواندند یا فیزیک را خوب خواندند، بالاخره در یک رشته‌ای کار کردند. اگر می‌خواهیم پرچم امیر المؤمنین را بلند کنیم نباید یک الغدیر دوم بنویسم. چرا؟ چون تقریباً آن‌ها بیش از هزار برابر صفحه‌های علمی و دینی ما در اینترنت مطلب دارند. نمی‌خواهم عرض کنم بحث علمی نشود. شما وقتی می‌بینید که یک نفر در گوش خود پنبه کرده است و دارد می‌رود. اوّل باید در سر او بزنید که پشن او به شما است و دارد می‌رود، یک سنگی به او پرت کنید، یک تکانی به او بدهید بعد که فهمید بگویید بیا حرف بزنیم. شما همین‌طور حرف بزنید بگویید حدیث غدیر، می‌گوید برای خلیفه‌ی اوّل ده روایت داریم. بله، اگر من هم وارد بحث شوم إن‌شاءالله از نظر علمی او را شکست می‌دهم، ولی مخاطب آن چند نفر است؟ خیلی کم است. امّا اگر مسئله‌ی غدیر به جشن‌های خودجوش شبیه اربعین تبدیل شود خیلی هم این را بزرگ نبینید. شما امسال از همین اُزگل شروع کنید مطمئن باشید که در تهران اثر آن را می‌بینید. اگر کار به جایی برسد که روز عید غدیر مانند روز عاشورا ولوله شود و به جشن بروید، آن وقت دنیا می‌گوید شما چه کار می‌کنید؟ ما می‌گوییم حرف داریم، بیایید حرف بزنیم.

امروز مشکل ما این است که در مجامع علمی گوش شنوایی نیست که بخواهد برهان را بشنود. چرا؟ چون مسئله‌ی غدیر در بین مسائل گم شده است. برای شیعیان اهمیّتی ندارد. نگویید اهمیّت دارد، خداوکیلی آن‌طور که خانه‌های خود را برای اوّل فروردین تمیز می‌کنیم برای غدیر هم این کار را می‌کنیم؟! حواس ما به خرید است. میزان مصرف و الگوی خرید در اواخر اسفند و اوایل فروردین عوض می‌شود، امّا برای غدیر نمی‌شود. چرا؟ چون هم من بلد نبودم تبلیغ کنم و هم شما بلد نبودید.

غدیر حقیقت فراموش شده

ممکن است تعداد معدودی انجام دهند، ولی غدیر فراموش شده است. مسئله‌ای که فراموش شده است، ائمّه علیهم الصّلاهو السّلام درست تشخیص دادند که شعائر را علم کردند. حالا من یک سخنرانی هم بکنم که باید بحث علمی هم مطرح کنم. مخاطب آن چند نفر جامعه است. خیلی از این افرادی که مخاطب هستند به یک نحوی این مطلب را شنیدند. اگر به آن دقّت علمی هم نشنیده باشند -مثلاً فرض کنید من خیلی دقیق مطرح کردم- با ۴۰ درصد دقّت کمتر آن را شنیدند. امّا عدّه‌ای از جامعه هستند که کلّاً از موضوع پرت هستند یا کسی حواس آن‌ها را جمع نکردند. این غرب فلان فلان شده چطور توانست در کشور شیعی ما ولنتاین را علم کند. امروز من برای این‌که به مسائل اجتماعی اسلام علاقه دارم روی این موضوعات کار می‌کنم. پیش دوستانی که کار لوازم التّحریر می‌کنند یا پیش عروسک فروش‌ها می‌روم و می‌پرسم بهترین روز کاری شما چه زمانی است؟ اگر سه تا را بشمارد یکی آن حادثه است که مثلاً دختر و پسر در اروپا با هم دوست می‌شود یک روز به هم هدیه می‌دهند. این‌جا هم این از این کارها می‌کنند. او از آن سر دنیا برای ما درست کرده است. شما اگر باور ندارید بروید بازار را ببینید. متأسّف هستم که این مثال را می‌زنم ولی بازار یک هفته قبل از ولنتاین همه در تکاپو هستند که جنس جور کنند، چون مشتری دارند.

در غدیر امام رضا علیه السّلام می‌فرمایند هدیه دهید قریب به این مضمون است که بهشت را تضمین می‌کنم. امام رضا باید برای ما چه کار می‌کرد؟ ولی برای ما چه! اصلاً هدیه کجا بود. اصلاً حواس ما هم پرت شده است. این نشان می‌دهد که ما هم غدیر را فراموش کردیم. اوّل ما فراموش کردیم که بعد دیگران هم فراموش کردند. ما گم شدیم که دیگران راه را گم کردند. عَلَم بلند نشد!

عید سعید غدیر عید الله الاکبر است

یک زمانی در بغداد شیخ مفید می‌دانست. شیخ مفید در شرایطی زندگی می‌کرد که اسم شیعه می‌آمد شیعه را پوست می‌کندند. فقط در سال ۳۶۲، ۱۷ هزار شیعه را سر بریدند! به یاد دارم که این‌طور نقل کردند می‌آیند به شیخ می‌گویند که آقا ما مثل تعزیه، تئاتر ماجرای غدیر را درست کنیم ما را می‌کشند. گفت بکشند. مردم نشنیدند. قدیمی‌ها دیدند یک وقتی کسی می‌آمد به خود زنجیر می‌بست، حالا هم مردم ندیدند بگذارید یک جایی جمع شوند تا ببینند چه خبر است. شیرینی پخش کنید و بیایند ببینید یک نفر دست یک نفر را بلند کرده است و می‌گوید: «مَنْ کُنْتُ مَوْلَاهُ فَهَذَا عَلِیٌّ مَوْلَاه‏»[۸]؛ در این اسلام یک حکومتی است. غدیر فراموش شده است که امروز آل سعود نماد حکومت اسلامی است. داعش خلافت اسلامی درست کرده است. بحث‌های تئوریک فراوان است، اگر می‌خواستم امروز برای شما مثلاً ۷۰ سند از غدیر و این‌که چه کسانی گفتند متواتر است و چه کسانی نگفتند، خدا شاهد است که این‌ها را حفظ هستم، اگر بخواهید بیان می‌کنم. از جدیدها مثلاً وادعی در تحفه المجیب می‌گوید: «لا مَجالَ فی تَضعیفِ لِکِثرَهِ طُرُقِه» در غدیر شکّی نیست. چه فایده دارد، یک کتاب در یک گوشه دارد خاک می‌خورد. طلبه‌ها اگر بدانند که مثلاً می‌دانند به چه درد می‌خورد. غدیر برای طلبه‌ها نیست، غدیر برای مسجدی‌ها نیست. غدیر راهبرد رسول خدا برای هدایت جامعه است. غدیر باید باشد که داعش پرچم خلافت اسلامی بلند نکند. چه کار کنیم؟ جشن روز غدیر باید عید الله الاکبر باشد. سنّی‌ها هیچ، آیا خود ما به رسول خدا ایمان داریم؟ داریم. در شهر ما غدیر عید الله الاکبر است؟ بهترین روش برای ابلاغ و تبلیغ غدیر این است که عملاً تبدیل به روزی شود که… شما اربعین را ببینید. در اربعین اگر مردم را کتک هم بزنند و جریمه هم کنند حالا که راه افتاده است مردم می‌روند. غدیر باید این‌طور شود. از شش ماه پیش باید پول‌های خود را جمع می‌کردیم. بنده سعی کردم هر جا قبل از ماه رمضان سخنرانی می‌کنم بگویم پول‌های خود را برای غدیر جمع کنید.

تبلیغ غدیر و رساندن پیام آن مهمترین وظیفه‌ی مسلمانان

امیر المؤمنین صلوات الله علیه و آله و سلّم کسی نیست که به ما بدهکار باشد و این را هم بگویم امیر المؤمنین علیه السّلام که به ما نیاز ندارد. کلمه الله است. اگر کسی می‌خواهد به امام زمان علیه السّلام کمک کند زیر ساخت آن این است که به غدیر کمک کرده باشد تا مردم بفهمند که آل سعود نیست که حاکمیّت جهان اسلام است، بلکه مهدی فاطمه صلوات الله علیه باید بیاید. این چه زمانی جا می‌افتد؟ هیچ وقت جا نمی‌افتد الّا این‌که ما روز غدیر واقعاً تبلیغ کنیم. از خودمان شروع کنیم. هیچی هم نداریم یک ساختمان هماهنگ کنند و غذا درست کنند و همه‌ی اهل ساختمان با هم بخورند. می‌توانیم به اندازه‌ی هر یک از اعضای خانواده‌ی خود یک غذا بیرون بدهیم. واقعاً ما به اندازه‌ی یک خانواده‌ی چهار نفر نمی‌توانیم چهار غذا بدهیم؟ چند نفر آدم در تهران داریم؛ از این چند میلیون صد هزار نفر چهار تا غذا بدهند چهارصد هزار غذا می‌شود! فضای شهر تغییر می‌کند. بعد فرصت فراهم می‌شود که در غدیر چه خبر است؟ آن وقت بیاییم حرف بزنیم که استراتژی رسول الله چه بود؟ وگرنه چه لزومی داشت که امام هادی صلوات الله علیه و آله و سلّم ۲۰۰ سال بعد از واقعه‌ی غدیر بیایند بفرمایند که زیارت غدیریّه است، این را بخوانید. مسئله‌ی غدیر هویّتِ حقیقت اسلام است، اسلام نابود می‌شود.

سنّت‌های فراموش شده در غدیر را احیاء کنیم

دو تا نکته از امام هادی عرض می‌کنم. یک خاطره عرض کنم. یک بنده‌ی خدایی در یکی از محلّه‌های اصفهان یک کاری کرد که اگر کار برای خدا باشد می‌گیرد. یک شخصی در اصفهان بود که خیلی خیّر بود. می‌خواست غدیر را علم کند ولی پول نداشت. می‌رود پول‌های خود را جمع می‌کند، فرش خود را می‌فروشد و ۲۲ تا اجاق گاز و ۲۲ تا دیگ می‌خرد. حالا نمی‌دانم چرا ۲۲ تا، شاید پول او همین مقدار بود. این‌ها را با زنجیر گوشه‌ی کوچه به دیوار می‌بندد. مردم می‌گویند چه خبر است؟ می‌گویند در غدیر می‌خواهیم خرج دهیم. هیچ چیزی هم نداشت. خود او قسم می‌خورد که والله نمک هم نداشتم که در آب بریزم! بدانیم که اگر ما کمک کنیم که سنّتی برپا شود ما تا قیامت شریک هستیم. اگر با نیّت اخلاص خیر ایستگاه صلواتی زدید که صدای آن به عالم رسید، هر جایی بعد از شما هر کاری کنند شما شریک هستید حتّی ۲۰۰ سال بعد از مرگ شما باشد. این شخص می‌آید این دیگ را می‌گذارد و می‌رود. مردم می‌گویند حاجی در خرج ما هم کمک کنیم. می‌گوید بله، سر ما شلوغ است. قسم می‌خورند که امسال ۱۸۰ دیگ در آن محل خرجی دادند. یعنی ۲۲ تا که پر شد هیچ، ۱۸۰ تا شد! غذا مهم نیست، هر کسی هر کاری که می‌تواند انجام دهد. باید سنّت شود. غدیر سنّت است، سنّت فراموش شده است. ما که فکر می‌کنیم عاشق امیر المؤمنین علیه السّلام هستیم، نوکر امیر المؤمنین علیه السّلام هستیم. اگر به ما بگویند سگ درگاه امیر المؤمنین علیه السّلام هستیم و ما هم افتخار می‌کنیم، ببینیم یک قدم می‌توانیم برای حضرت برداریم. حالا هر کسی هر کاری می‌تواند بکند. کسی توانست اطعام فکری کند، نتوانست اطعام خوراکی کند. همه را سفارش کردند. هدیه دهد، یک گل بدهد. ولی باید فرق کند.

شکوه و عظمت امام هادی علیه السّلام در دل مردم

امام هادی صلوات الله علیه و آله و سلّم در دورانی به امامت رسید که مقامات ملکوتی ائمّه برای همه روشن شده بود. لذا قلات زیاد شده بودند چون ارتباط با امام سخت بود. ارتباط با امام که سخت باشد مردم هم می‌دانند که امام ولیّ مطلق خدا است و سلطان عالمین است، هر کاری بخواهد به امر الله می‌کند. مردم دوست دارند با امام ارتباط بگیرند، یک عدّه هم گفتند که ما باب امام هستیم. حالا این بحث مفصّلی است و نمی‌خواهم وارد شوم. گاهی پیش می‌آمد مردم از عظمت امام هادی و هیبت امام هادی علیه السّلام ۵۰ نفر، ۵۰ نفر جلوی امام به سجده می‌افتادند.. در روایات است که هیبت امام هادی علیه السّلام خیلی پیچیده است. یک نقل است که یک وقتی متوکّل ملعون می‌خواست به امام جسارت کند، ۵۰ نفر از این سیاه‌هایی که خوب هم تربیت نشده بودند  یا کافر بودند، یا آن‌ها را در جنگ گرفته بودند و وحشی بودند گفتند بیایید یک جا بروید یک نفر رد می‌شود، اگر او را بکشید شما را آزاد می‌کنیم. این‌ها انگیزه داشتند. تا امام هادی سلام الله علیه وارد شدند این‌ها به سجده افتادند. در صورتی که اگر می‌زدند و می‌کشتند آزاد می‌شدند!

 هر چه این‌ها با شلّاق زدند این‌ها سر بلند نکردند تا حضرت عبور کردند. این‌جا چند نقل است. یکی این‌که وقتی به این‌ها گفتند چه اتّفاقی افتاده بود؟ اگر او را می‌کشتید آزاد می‌شدید! گفتند ما گاهی خواب می‌دیدیم که یک وجود ملکوتی گاهی ما را به سمت مکارم دعوت می‌کرد. آن چهره شبیه این چهره بود. چیزهای دیگر هم می‌گفتند.

ویژگی‌های اخلاقی و سیره‌ی عملی امام هادی علیه السّلام

امام هادی علیه السّلام در شرایطی بود که حدّاقل شیعیان نسبت به ایشان خیلی احترام قائل بودند. ولی امام هادی صلوات الله علیه این‌طور نبود که بگوید حالا که من در اوج مقام امامت هستم کارهای باکلاس انجام می‌دهم. تاریخ را ملاحظه کنید شیعیان که می‌خواستند با امام ارتباط بگیرند. نماینده فلان شهر بود که به سامرا می‌آمد تا امام را یک طوری ببیند و ارتباط بگیرد و سؤال‌های مردم و استفتائات مردم را بپرسد و برود جواب بدهد یا وجوهات را تقدیم کند. این‌هایی که به سامرا می‌آمدند مجرّد می‌آمدند. گاهی چند ماه معطّل می‌شود تا یک راهی پیدا کنند که با امام ارتباط بگیرند. تا امام را می‌دیدند به امام می‌گفتند که یابن رسول الله ما از زن و بچّه دور هستیم. یک مورد سراغ ندارید برای ما که چند ماه این‌جا هستیم و امام آدم معرّفی می‌کرد. حالا امامی که آن مقامات ملکوتی را دارد.

حتّی از امام هادی صلوات الله علیه و آله و سلّم نامه داریم که به یکی از شیعیان نوشته است فلانی، فلان زنی که فکر کردی با او عقد موقّت بخوانی آمده تا خطّ و ربط شیعه را بشناسد، عفیفه نیست. فلان زن در فلان محلّه عفیفه است. یعنی ما بیاییم با اهل بیت عهد کنیم که خود آن‌ها باشیم. آن مقام ملکوتی برای این‌که شیعه به گناه نیفتد همه کار می‌کند. آن مقام ملکوتی می‌دید شیعیان وقتی به سامرا می‌آیند پول ندارند پیش طبیب بروند، بیمار می‌شوند. روایات طبّی امام هادی علیه السّلام از خیلی از ائمّه‌ی ما بیشتر است که روایات پیشگیری می‌فرمودند. یعنی شما حساب کنید امامی که هدایت عالم دست او است و این جایگاه شناخته شده است. زمان سیّد الشّهداء علیه الصّلاه و السّلام، زمان امام حسن علیه السّلام، زمان امام سجّاد علیه السّلام این جایگاه شناخته شده نبود. مردم فکر نمی‌کردند که امام حسن علیه السّلام چنین مقام عند الله دارد، امّا این‌جا می‌دانستند. ولی امام هم نمی‌گوید حالا که مردم می‌دانند من چه مقاماتی دارم پس من فقط در ملکوتیات صحبت دارم نه! می‌فرمود فلان غذا را بخورید برای دل درد خوب است. ما هم با کارهایی که از دست ما بر می‌آید بیاییم خود را خرج ائمّه کنیم. امید داریم که امام هادی نظر کند تا إن‌شاءالله ما یک قدم در راه اعتلای غدیر برداریم.  

[۱]– سوره‌ی غافر، آیه‌ ۴۴٫

[۲]– سوره‌ی طه، آیات ۲۵ تا ۲۸٫

[۳]– الصّحیفه السّجادیّه، ص ۹۸٫

[۴]– من لا یحضره الفقیه، ج ‏۲، ص ۶۱۲٫

[۵]– زاد المعاد – مفتاح الجنان، ص ۴۶۸٫

[۶]– سوره‌ی نساء، آیه ۱۴۱٫

[۷]– الکافی (ط – الإسلامیه)، ج‏ ۱، ص ۴۲۰٫

[۸]– الکافی (ط – الإسلامیه)، ج ‏۱، ص ۴۲۰٫