خشوع و توجّه در نماز بسیار ممدوح است و در روایات به آن امر و ترغیب شده است؛ امّا از کارهایی که توجّه انسان را در نماز کم می‌کند، مثل این‌که حواسش به این طرف و آن طرف باشد، با انگشترش بازی کند، دست به سرش بکشد و یا کارهایی بکند که از اقبالش به نماز کم بشود، از این کارها نهی شده است.

در این زمینه، روایتی را مرحوم کلینی در جلد سوم کتاب شریف کافی «باب الخشوع فی الصلوه» نقل می‌کند که از نظر سند هم خوب است.

در این روایت امام باقر (ع) به زراره توصیه می‌کنند که البتّه توصیه امام باقر (ع) به زراره مانند این است که به همه‌ی ما شیعیان توصیه می‌کنند. می‌فرمایند: «إِذَا قُمْتَ فِی الصَّلَاهِ فَعَلَیْکَ بِالْإِقْبَالِ عَلَى صَلَاتِکَ». وقتی به نماز ایستادی، به طرف خدا ایستادی و نماز می‌خوانی، اقبال و توجّه به خدا داشتهباش. دیگر مُمحَّض در نماز و متمرکز در نماز باش. «فَإِنَّمَا یُحْسَبُ لَکَ مِنْهَا مَا أَقْبَلْتَ عَلَیْهِ» نماز آن قدرش حساب می‌شود که در آن توجّه داشته باشی.

مثلاً اگر دو رکعت در نماز توجّه داشته باشی، آن دو رکعت حساب می‌شود و اگر در دو رکعت دیگرش به فکر قرض و دِین و بازار و چک بودی، آن دیگر نماز حساب نمی‌شود.

پس سعی کنیم در حال نماز توجّه کنیم که ما در مقابل خدا ایستادیم. وقتی در مقابل یک شخصیّتی که یک مقداری از خودمان بالاتر است، استاد، پدر یا مربّی، می‌ایستیم، چگونه احترام می‌کنیم. تازه این مخلوق است، ما مقابل خالق ایستادیم.

به دنبال این سخن امام باقر (ع) می‌فرمایند: «در نماز با دست و سرت و با ریشت بازی نکن، در ذهنت با خودت حرف نزن، «وَ لَا تَتَثَاءَبْ وَ لَا تَتَمَطَّ وَ لَا تُکَفِّرْ»؛ و کار بیهوده انجام نده، خمیازه مکش، راه مرو و چیزی به طرف خود مکش. دستهایت را نبند، این کار، کار مجوس بوده است که این‌ها نقصان در نماز می‌آورد».[۱]

منبع: کتاب لحظه های عروج؛ انتشارات پیام هادی علیه السلام

[۱]ـ کافی، ج ۳، ص ۲۹۹، ح ۱٫ سند حدیث خوب مانند صحیح (مرآه العقول، ج ۱۵، ص ۷۴).