ولادت
بنا به صحیح ترین گفته تاریخى، امام مجتبى (علیه السلام)در نیمه ماه رمضان سال سوم هجرى در شهر مدینه پا به عرصه وجود نهاد. پدر بزرگوارش على (علیه السلام)در ماه ذیحجه سال دوم هجرى با فاطمه زهرا(علیها السلام) ازدواج نمود و امام حسن مجتبى نخستین فرزند زهرا به شمار مى آید.[۱]
چگونگى ولادت
از جابر روایت شده گفت: وقتى امام حسن (علیه السلام)از مادرش فاطمه متولد شد رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) بدانان دستور داده بود نوزاد را در پارچه اى سفید بپیچند، ولى او را در پارچه زردى پیچیده بودند فاطمه(علیها السلام) به على عرضه داشت براى نوزادمان نامى برگزین. على (علیه السلام)فرمود: من در نامگذارى فرزندم از رسول خدا(صلى الله علیه وآله) پیشى نمى گیرم. پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) با ورود به خانه زهرا نوزاد را گرفت و بوسه زد و زبان خود را در دهان او قرار داد و امام حسن زبان مبارک رسول خدا (صلى الله علیه وآله) را مى مکید. سپس پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) بدانان فرمود: مگر به شما نگفته بودم این نوزاد را در پارچه زرد نپیچید؟! آن گاه حضرت خود پارچه سفیدى خواست و نوزاد را در آن پیچید و پارچه زرد را به کنارى افکند و در گوش راست او اذان و در گوش چپش اقامه گفت و پس از آن به على (علیه السلام) فرمود: نوزاد را چه نامیده اى؟ عرضه داشت: من در نامگذارى او بر شما پیشى نخواهم گرفت. رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: من نیز در نام نهادن فرزندم بر پروردگار خویش پیشى نمى گیرم از این رو، فرمود: خداى عزوجل اینک به جبرئیل وحى نمود که براى محمد فرزند پسرى متولد شده، نزدش فرود آى و سلام مرا به او ابلاغ آن و از ناحیه من و خود به وى تهنیت گفته و بدو بگو: نسبت على به تو، نظیر نسبت هارون به موسى است، بنابراین، نوزاد خود را به نام پسر هارون نامگذارى آن. جبرئیل بر رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نازل شد و از ناحیه خداى عزوجل و خود، به او تهنیت و شادباش گفت و سپس اظهار داشت: خداى عزوجل تو را فرمان مى دهد او را به نام پسر هارون نامگذارى نما، رسول خدا(صلى الله علیه وآله) فرمود: نام پسر هارون چه بوده؟ جبرئیل عرضه داشت: نام وى شبّر بوده است، پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) فرمود: زبان من که عربى است او را چه بنامم؟ عرضه داشت: او را حسن نامگذارى آن و بدین ترتیب رسول خدا(صلى الله علیه وآله) نوزاد را حسن نامید.[۲]
جابر از پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) روایت کرده که: آن حضرت امام حسن (علیه ( السلام) را به این دلیل حسن نامید که آسمان ها و زمین به احسان الهى سرپا شده اند.[۳]
آداب و رسوم ولادت
رسول خدا(صلى الله علیه وآله) روز هفتم ولادت امام مجتبى(علیه السلام)با دست مبارک خویش براى او گوسفندى عقیقه کرد و در دعاى عقیقه فرمود:
«بسم الله، عقیقه عن الحسن، اللّهمّ عظمها بعظمه و لحمها بلحمه و دمها بدمه و شعرُها بشعره، اللّهم اجعلها وفاءً لمحمّد و آله»;
به نام خدا، عقیقه اى از حسن، خدایا! استخوانش به استخوان نوزاد، گوشتش به گوشت وى و خونش به خون او و مویش به موى وى نثار باد، خداوندا! این قربانى را موجب نگهدارى خاندان پیامبرت قرار ده».
و حضرت یک سهم و به گفته برخى رانِ گوسفند عقیقه را به قابله حسن داد و از گوشت آن قربانى به همسایگان هدیه کرد و سپس سر نوزاد را تراشید و مویش را وزن نمود و هم وزن آن نقره صدقه داد.[۴]
شیرخوارگى
از اُم الفضل، همسر عباس – عموى پیامبر(صلى الله علیه وآله)- منقول است که مى گوید: به پیامبر عرضه داشتم: اى رسول خدا! در خواب دیدم عضوى از اعضاى بدن مبارکت در دامان من قرار گرفته است، رسول اکرم (صلى الله علیه وآله) فرمود: خواب نیکى دیده اى، از فاطمه پسرى متولد خواهد شد که سرپرستى اش را تو به عهده خواهى گرفت. وقتى امام حسن از مادر متولد شد رسول خدا (صلى الله علیه وآله) او را به اُمّ الفضل سپرد و این بانوى گرامى با شیرى که به فرزند خود قُثم بن عباس، مى داد ، امام حسن(علیه السلام)را شیر داد.[۵]
کُنیه و لقب
تنها کنیه امام مجتبى (علیه السلام)«ابومحمد» ولى القاب آن بزرگوار بسیار بوده است از جمله: تقى، طیّب، زکىّ، سیّد، سبط و ولىّ. حضرت به تمام این لقب ها خوانده شده و بر او اطلاق مى گردید و مشهورترین لقب هاى آن امام هُمام «تقى» اما برجسته ترین و سزاوارترین لقب ها به او، لقبى بود که رسول اکرم (صلى الله علیه وآله)وى را بدان توصیف نموده و ویژه او قرار داد و بدان موصوفش گرداند. در روایتِ صحیحى که راویان معتبر و مورد اعتماد از نبى اکرم نقل کرده اند. آن حضرت فرمود: «ابنى هذا، سیّد» از همین رو، سزاوارترین لقب هاى امام مجتبى(علیه السلام)«سیّد» است.
نقش انگشتر
از امام صادق(علیه السلام)روایت شده که فرمود: نقش انگشترِ حسن و حسین «حسبى الله» بوده و از امام صادق(علیه السلام)منقول است که فرمود: بر انگشتر امام حسن (علیه السلام) «العزّه لله» منقّش بوده است.[۶]
شمایل
جحیفه مى گوید: من رسول خدا(صلى الله علیه وآله) را مشاهده کردم، حسن بن على به او شباهت داشت. از انس نقل شده گفت: هیچ کس بیشتر از حسن بن على به رسول خدا شباهت نداشت.[۷]
در توصیف امام حسن بن على (علیه السلام)گفته شده که رخسار مبارکش سفید و آمیخته به سرخى، در چشمانش سیاهى درخشنده اى برق مى زد، گونه هایش هموار بود، خط باریکى از مو بر روى شکم داشت، محاسنى انبوه، موى سرش تا نرمى گوش و گردنش مانند ابریقى از نقره مى درخشید و عضلاتى ستبر داشت و فاصله شانه و بازوانش زیاد بود، میان بالا، نمکین، کسى به زیبایى اش یافت نمى شد. با رنگ سیاه خضاب مى کرد، موهایش مجعّد و پیچیده و بدنى در نهایت لطافت داشت.[۸]
امام مجتبى (علیه السلام)از ناحیه پدر و مادر و جدّ بزرگوار و جدّه و عمو و عمّه و دایى و خاله، برجسته ترین فرد به شمار مى آمد تمام عناصر تربیتى را در برترین سطح دارا بود. زندگى اش از دوران ولادت به دست مبارکِ جدّش رسول خدا (صلى الله علیه وآله)خاتم پیامبران و پدر ارجمندش سرور اوصیاء و مادر گرامى اش فخر زنان جهان، صبغه وحیانى و الهى داشت. بنابراین، حسن بن على(علیه السلام)در ظاهر و باطن، فرزند رسول اکرم و یگانه دانش آموخته وى و تربیت یافته مکتب وحى الهى که هدایت و رحمتش بر مردم پرتو افکن شد، به شمار مى آمد.
منبع: کتاب پیشوایان هدایت ۴ – سبط اکبر؛ حضرت امام حسن مجتبى علیه السلام / مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام
[۱]– کشف الغمه ۱/۵۱۴، بحار الانورا ۴۴/۱۳۶، العوالم ۱۳٫
[۲]– معانی الاخبار ۵۷، علل الشرایع ۱۳۸، بحار الانوار ۴۳/۲۴۰ حدیث ۸٫
[۳]– مناقب ۳/۱۶۶٫
[۴]– العوالم ۲۲۲۰ به نقل از کافی ۶/۳۳، در عیون اخبار الرضا آمده است که حضرت زهرا (س) ران گوسفند و یک دینار به قابله داد.
[۵]– العوالم ۲۳ به نقل از بحار ۴۳/۲۴۲ و ۲۵۵ و نسخه خطی العدد القویه ۵، کشف الغمه ۱/۵۲۳٫
[۶]– به کافی ۶/۴۷۳ و ۴۷۴، بحار ۴۳/۲۵۸، و العوالم ۲۹ مراجعه شود.
[۷]-= کشف الغمه ۱/۵۲۲، مناقب ۳/۱۶۵، به نقل از صحیح ترمذی.
[۸]– به کشف الغمه ۱/۵۲۵، العوالم ۳۰ مراجعه شود.
پاسخ دهید