حدیث مورد نظر در کتاب میزان الحکمه از کتاب «الغیبه»‌ نعمانی نقل شده است و اصل آن چنین است ‌‌که جناب نعمانی در باب احوال شیعیان هنگام خروج قائم(عج) از ابراهیم بن عبدالحمید نقل می‌کند که گفت: کسی که از امام صادق(ع) شنیده بود به من خبر داد که حضرت فرمود:«هنگامی که قائم (عج) خروج می‌کند، کسی که خیال می‌کرد از پیروان آن حضرت هست از این امر(اطاعت حضرت) خارج می‌شود و کسانی مانند عبادت کنندگان خورشید و ماه در ولایت آن حضرت داخل می‌شود ».[۱]

این حدیث به رغم موثق بودن رجالش، «مرسله» است؛ به جهت آن‌که راوی حدیث (ابراهیم بن عبدالحمید که از اصحاب امام کاظم (ع) است) آن را از کسی نقل می‌کند که از امام صادق (ع) شنیده است و نام آن شخص را بیان نمی‌کند؛ از این‌رو این حدیث از نظر سند«مرسله» است.

اما از نظر دلالت، روایت دلالت دارد بر این‌که: به هنگام ظهور حضرت قائم (عج) عده‌ای از شیعیان که گمان می کردند از یاران و طرفداران حضرت مهدی (ع) هستند و خود را از پیروان آن حضرت می پنداشتند، ازتحت ولایت آن  حضرت خارج  می شوند.(تحمل ولایت آن حضرت را ندارند.) اما در عوض عده‌ای از غیرمومنان که به تعبیر روایت «مانندعبادت کنندگان خورشید و ماه» (یعنی مشرک) هستند، حقیقت را دریافته و حق را تشخیص داده و در زمره یاران و اصحاب حقیقی امام مهدی (عج) درمی‌آیند و او را یاری می‌رسانند.

بنابراین ظاهراً روایت در موردکسانی است که ادعای ایمان و داشتن ولایت آن حضرت را دارند اما زمانی که امتحان پیش می آید و وقت عمل فرا می رسد ولایت و اطاعت از اوامر آن حضرت را بر نمی تابند و نه تنها با ظهور امام زمان به رستگاری نمی‌رسند، بلکه چه بسا به هلاکت برسند و حتی با سپاه حق به مخالفت و مبارزه برخیزند. در عوض برخی از مستضعفان فکری (کافران و مشرکان)که حقیقتاً از ظلم و بی‌عدالتی به ستوه آمده‌اند با دیدن حکومت عدل آن حضرت، ایمان آورده و در تحت ولایت ایشان وارد می‌شوند.

البته علامه مجلسی (ره) این روایت را با همین سند اما با اندکی تفاوت چنین نقل کرده است:

«هنگامی که قائم (عج) خروج می‌کند کسانی که خیال می‌کردند از پیروان آن حضرت هستند، از این مسیر خارج می‌شوند و در زمره عبادت کنندگان خورشید و ماه (یعنی مشرکان) قرار می‌گیرند».[۲]

یعنی مومنان غیرواقعی نه تنها حضرت را یاری نمی‌رسانند، بلکه از اسلام خارج شده و به صف مشرکان و معاندین می‌پیوندند.

در واقع این حدیث اشاره‌ای بر شدائد و مصائب زیاد زمان ظهور دارد که اگر انسان، مسلّح به تقوای الهی نباشد و در پناه ایمان واقعی و عمل صالح قرار نگیرد، گمراه خواهد شد.

منبع: اسلام کوئست

[۱] . نعمانی، الغیبه، ص۳۱۷، مکتبه الصدوق، تهران، [بی‌تا]. ری‌شهری، میزان الحکمه، ج۱، ص۱۸۷، دارالحدیث، قم، [بی‌تا]. حدثنا أحمد بن محمد بن سعید ابن عقده قال حدثنا حمید بن زیاد عن علی بن الصباح قال حدثنا أبو علی الحسن بن محمد الحضرمی قال حدثنی جعفر بن محمد عن إبراهیم بن عبد الحمید قال أخبرنی من سمع أبا عبد الله ع یقول:” إذا خرج القائم ع خرج من هذا الأمر من کان یرى أنه من أهله و دخل فیه شبه عبده الشمس و القمر “

[۲] . مجلسی، بحارالانوار، ج۵۲، ص۳۶۴، چاپ دوم، موسسه الوفاء، بیروت، ۱۴۰۳٫