وقتی که خدای متعال در مورد کسی غضب کند او را با چون قساوت می‌زند. فرمود: «مَا ضُرِبَ عَبْدٌ بِعُقُوبَهٍ أَعْظَمَ مِنْ قَسْوَهِ الْقَلْبِ»،[۱] هیچ یک از تازیانه‌های خدا به اندازه‌ی تازیانه‌ی قساوت او خطرناک نیست، دل را از زمینه‌ی پذیرش حق خارج می‌کند، این دل دیگر خاصیت دلی ندارد. در این آیه‌ی کریمه، این نکته‌ای که «لَمَّا یَدْخُلِ الْإیمانُ فی‏ قُلُوبِکُمْ»،[۲] در داخل قلب شما، در خانه‌ی ایمان شما، در خانه‌ی دل شما، گوهر ایمان پیدا نمی‌شود، شما اصلاً ثروت ندارید. ارزش هر کسی به این است که دارای ثروت باشد امّا ثروت معنوی، ثروت ایمان. وقتی دل انسان، گنج ایمان نداشته باشد، مخزن، خزانه خالی باشد، هیچ کشوری با کشوری که فقیر است، خزانه‌اش خالی است معامله نمی‌کند. باید اسکناس‌های بدون پشتوانه چاپ کند لذا مدام نرخ تورّم، بالا می‌رود، اعتباری ندارد. اگر قلب، گوهر ایمان نداشته باشد، سرمایه‌ی ایمان نداشته باشد، ارزشی ندارد لذا نه خدا با او معامله می‌کند و نه دیگران اعتباری برای او قائل هستند از این جهت این تعبیر «لَمَّا یَدْخُلِ الْإیمانُ فی‏ قُلُوبِکُمْ»، را بیان می‌کند که یعنی هنوز ایمان در دل شما داخل نشده است. خودمان را ارزیابی کنیم، در خلوت‌های خود ببینیم آیا ما هم ظاهرسازی می‌کنیم؟ پیش مردم یک شخصیتی داریم ولی در محیط خانه شخصیت دیگری داریم؟ حرف ما یک چیز است ولی عمل ما چیز دیگری است، اگر این‌طور باشد معلوم می‌شود که هنوز ایمان در دل ما حاصل نشده است. باید دل را از غیر، از اغیار پاک کنیم تا یار قدم بگذارد، ایمان بیاورد، معرفت بیاورد، پناه بیاورد، عرش الهی بشود، ملائکه در این دل مستقر بشوند و همه‌ی غبارها و آلودگی‌ها شسته بشوند، «وَ لَمَّا یَدْخُلِ الْإیمانُ فی‏ قُلُوبِکُمْ».

[۱]-‌ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، ج‏ ۱۲، ص ۹۳٫

[۲]– سوره‌ی حجرات، آیه ۱۴٫