یکی دیگر از نیاز‌های دوره‌ی نوجوانی نیاز به “امنیّت” است. در حقیقت، دوره‌ی نوجوانی به گونه‌ای است که فرد دوست دارد در محیط‌هایی قرار بگیرد که امنیّت روانی او را فراهم کند و هر جا که نوجوان ببیند امنیّت او، چه امنیّت جسمی و چه آرامش روانی او حفظ نمی شود، از آن محیط گریزان است.

یکی از این محیط ها همان محیط خانه است که اگر در این محیط پدر و مادر مدام بر سر نوجوان خود فریاد بزنند و یا امر و نهی‌های زیادی داشته باشند، در حقیقت امنیت روانی فرزند خود را بر هم زده اند و زمینه‌ای فراهم می‌شود که بچّه‌ها از این خانه گریزان باشند؛ به تعبیر ساده تر اصلاً دوست ندارند وارد این محیط شوند و از آن فراری هستند و مدام نقشه می‌کشند که چطور از خانه بیرون بروند.

در محیط مدرسه و در کلاس درس نیز اگر معلّم رفتاری داشته باشد که امنیّت روانی نوجوان را به هم بزند، نوجوان اوّلاً نمی‌تواند ارتباط خوبی با آن معلّم برقرار کند، در ثانیاً اصلاً دوست ندارد در آن کلاس حضور داشته باشد و از آن گریزان است.

راهکار های حفظ امنیّت روانی

الف. پرهیز از ایجاد فشارهای روانی

برای حفظ امنیّت خاطر نوجوان، اوّلین راه این است که تلاش کنیم فرزند را تحت فشارهای روانی قرار ندهیم؛ به عنوان مثال وقتی معلّم در اوّل سال به دانش‌آموزان نوجوان خود بگوید: من در امتحان سخت‌گیری می‌کنم! همین امنیّت خاطر نوجوان را به هم می‌زند و ممکن است دوست نداشته باشد در آن کلاس حضور پیدا کند و حتّی ممکن است گاهی با معلّم خود لج‌‌بازی کند و رفتارهایی داشته باشد که پسندیده‌ی کلاس نباشد.

در محیط خانه نیز والدین نباید به بچّه‌ها فشار روحی و روانی وارد کنند. مادری که دائم دارد به فرزند خود امر و نهی کرده می‌کند و دائم برای فرزند خود خطّ و نشان می‌کشد، فرزند خود را تحت فشار روحی و روانی قرار می‌دهد.

ب. انتظار داشتن در حدّ توان

نکته‌ی دیگری که باید به آن توجّه داشته باشیم، این است که از فرزندان خود به اندازه‌ی توان  و استعداد آن‌ها انتظار داشته باشیم؛ چه در مدرسه و چه در خانه. چون وقتی ما بیش از حدّ توان فرزندمان از او انتظاری داشته باشیم، فشار روحی و روانی به او وارد می‌شود و در نتیجه امنیّت او به خطر می‌افتد و دوست ندارد در محیط خانه یا مدرسه قرار بگیرد؛ بنابراین، نباید بیش از حد از او انتظار و توقّع داشته باشیم.

ج. پرهیز از تنبیه نادرست

تنبیه کردن امنیّت خاطر بچّه‌ها را از بین می‌برد. این کار ممکن است با فریاد زدن باشد، یا ممکن است تنبیه فیزیکی و بدنی باشد. در این زمینه هم فرقی بین مدرسه و خانه وجود ندارد.

د. توجّه به نیازهای واقعی نوجوان

یکی از مواردی که ممکن است امنیّت خاطر نوجوان را به هم بزند، این است که والدین به نیازهای واقعی نوجوان خود توجّه نکنند. هر سن یک سری از نیازها را به دنبال دارد و در دوره‌ی نوجوانی هم نیازهای خاصّی وجود دارد؛ ولی از آن طرف چون نوجوانان استقلال طلب می‌شوند، گاهی اوقات بیان نیازها برای آن‌ها سخت است. مثلاً برخی از نوجوانان خجالت می‌کشند که ازپدر خود درخواست پول توجیبی کنند یا مثلاً بگویند کفش من پاره شده است! بنابراین، عدم توجّه به نیازهای بچّه‌ها منجر به این می‌شود که امنیّت خاطر آن‌ها به مخاطره بیفتد.

برخورد پیشگیرانه!

پدر و مادر باید نیازهای نوجوان خود را شناسایی کنند و به صورت پیشگیرانه با آن مواجه شوند؛ یعنی این دقّت‌ را داشته باشند که قبل از ابراز نیاز فرزنشان آن را شناسایی کرده و برطرف کنند.

والدین باید در این دوران براساس نیاز آن‌ها و همچنین با توجّه به محیط زندگی، به فرزندان خود پول توجیبی بدهند. به عنوان مثال، اگر فرزند ما روزانه برای طی مسیر خانه تا مدرسه باید هزار تومان کرایه بدهد، ما باید به او ۱۵۰۰ تومان پول توجیبی بدهیم!

ه. تقویت ارتباط با خدا

ما اگر بخواهیم امنیّت خاطر فرزندان خود را برقرار کنیم، یکی از راه‌های مؤثّر این است که ارتباط بین آن‌ها و خدا و اهل بیت را بیشتر کنیم؛ چرا که خداوند می فرماید: «أَلا بِذِکْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ‏»[۱]؛ یاد خدا آرامش بخش دلهاست.

یاد خدا و همراهی با اهل بیت به انسان‌ها آرامش می‌دهد؛ لذا پدر و مادر باید زمینه‌ایی را فراهم کنند که این ارتباطات معنوی شکل بگیرد و مطمئن هم باشند که اگر فرزندان متّصل به این منابع فیض و رحمت باشند،  دچار آسیب نمی‌شوند و در گرفتاری‌های خود به جای این‌که به دنبال دوست ناباب بروند، به اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السّلام متوسّل می‌شوند.

مشکلات و آسیبهای ناامنی

نوجوانی که محیط خانه و مدرسه محلّ امنی برای او نباشد، به سراغ کوچه و خیابان می رود و مطمئنّاً مشکلات زیادی در این رابطه برای او بوجود می‌آید.

یکی دیگر از مشکلاتی که ممکن است برای چنین نوجوانی به وجود بیاید، گرایش به اعتیاد و موادّ مخدّر است؛ چون حس می‌کند به خاطر این تنش و فشار روحی اگر متوسّل به سیگار و موادّ مخدّر شود، آرامش پیدا می‌کند.

در یک کلام اگر ما امنیّت را برای فرزندان خود به ارمغان نیاوریم، آن‌ها برای به دست آوردن امنیّت خود ممکن است متوسّل به ابزار ناصحیح و ناصواب شوند و با آسیب های زیادی در این مسیر مواجه شوند.

[۱]– سوره‌ی رعد، آیه ۲۸٫ یاد خدا آرامش بخش دلهاست.