تقوا کلیدی است که درها را باز می‌کند و بن‌بست‌ها را رد می‌کند، و رزق ما و اقتصادِ ما را هم از جایی که ما فکر نمی‌کنیم ولی خدای متعال در خزائنِ خود انسان‌های خوش‌فکری دارد که ما آن‌ها را کشف نکرده‌ایم و یک مرتبه می‌بینید که در میدان آمد و فضای جامعه هم تغییر کرد، «وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ» از جایی رزق می‌دهد که هیچ کسی فکرِ آن را نمی‌کرده است، خدای متعال این وعده‌ها را هم داده است، لذا زور بزنیم، نه جوش بخوریم، نه همدیگر را اذیّت کنیم، به یکدیگر امید بدهیم، به یکدیگر کمک کنیم، «وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى»[۱]. جنابِ آدم ادب داشت، واقع‌بین بود، دید خودِ او علی رغمِ اینکه خدای متعال فرموده بود به این درخت نزدیک نشو که خطرناک است رفت و افتاد، وقتی افتاد چشم‌های خود را باز کرد و گفت: خودم کردم «رَبَّنَا ظَلَمْنَا أَنْفُسَنَا»، عوضِ اینکه بگوید خدایا من ظلم کرده‌ام و دستِ مرا بگیر، حتّی خجالت کشید این را هم بگوید، گفت: خدایا! من افتاده‌ام… اگر تو مرا بلند نکنی و بعد از بلند شدن هم باز هوای مرا نداشته باشی من بر باد هستم… هم اگر مرا بلند نکنی و هم اگر مرا بلند کردی هوای مرا نداشته باشی! وقتی انسان یک مرتبه شکست خورد معلوم می‌شود که شکست برای او ممکن است، هیچ کسی مغرور نیست، هر اندازه هم که انسان زرنگ و باهوش و عاقل باشد و امکانات داشته باشد طوفانی می‌آید که همه چیز را… یک سونامی می‌آید همه چیز را بهم می‌ریزد، چه کسی می‌تواند جلوی این‌ها را بگیرد؟ چه کسی می‌تواند بلاها را پیش‌بینی کند؟ اما دستِ خدای متعال باز است، «وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ».

[۱] سوره مبارکه مائده، آیه ۲ (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُحِلُّوا شَعَائِرَ اللَّهِ وَلَا الشَّهْرَ الْحَرَامَ وَلَا الْهَدْیَ وَلَا الْقَلَائِدَ وَلَا آمِّینَ الْبَیْتَ الْحَرَامَ یَبْتَغُونَ فَضْلًا مِنْ رَبِّهِمْ وَرِضْوَانًا ۚ وَإِذَا حَلَلْتُمْ فَاصْطَادُوا ۚ وَلَا یَجْرِمَنَّکُمْ شَنَآنُ قَوْمٍ أَنْ صَدُّوکُمْ عَنِ الْمَسْجِدِ الْحَرَامِ أَنْ تَعْتَدُوا ۘ وَتَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَىٰ ۖ وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ ۚ وَاتَّقُوا اللَّهَ ۖ إِنَّ اللَّهَ شَدِیدُ الْعِقَابِ)