موجود مادى چیزى است که به نحوى قابل لمس و احساس باشد و جایى را پر کند؛ مانند خورشید، درخت، هوا، نور و… . خدا مادى نیست؛ چون ماده محدود است و هر چه بزرگ باشد، باز هم پایان پذیر است. وسعت عظیم ترین کهکشان ها، سرانجام انتهایى دارد و بزرگ تر از آن را هم مى توان تصور کرد. اما خداوند محدود نیست؛ بلکه کمال مطلق و بى نهایت است؛ و گرنه در او نقص و  احتیاج راه پیدا مى کند.

همچنین ماده مرکب است؛ یعنى، از ذرات، اجزا، عناصر و اتم هایى ترکیب شده است و این اجزا قابل تفکیک و تقسیم است و هر مرکب به اجزاى آن و به این ترکیب نیازمند مى باشد و هر جزئى، از دیگر اجزاء بر کنار است. اما در خداوند این نیازمندى و غفلت راه ندارد؛ چون وى احاطه، علم و حضور مطلق است.

همچنین ماده قابل تغییر است؛ زیرا همه گیاهان، جانوران، حتى خورشید، دریاها و کوه ها دائما در حال دگرگونى اند. جانوران و گیاهان، دوران رشد و فرسودگى و پژمردگى دارند. خورشید همیشه در اثر احتراق ها و انفجارهاى عظیم، از وزنش کاسته مى شود. کوه ها تحت تأثیر عوامل جوّى و فیزیکى تابش آفتاب، سیل، زلزلزله، سرما و … قرار دارند. اما در خداوند سبحان دگرگونى راه ندارد؛ چون نه خدا کمبودى دارد تا رو به رشد رود و نه گذشت روزگار و آمدن حوادث، در او تأثیر مى گذارد تا خدا را ضعیف و فرسوده کند. اصولاً عوامل بیرون از ذات ـ که همه یکسره مخلوق خدا هستند ـ در او تأثیر ندارند. در غیر این صورت او محکوم و متأثر از غیر خود بود و این با حاکمیت مطلق پروردگار سازگار نیست.[۱]

پرسش و پاسخ های دانشجویی پیرامون خداشناسی/ مؤلف:محمدرضا کاشفی

دفتر نشر معارف

پی نوشت ها

[۱] – نگا: محمدجواد باهنر، معارف اسلامى، صص ۱۶ ـ ۱۸٫