بالاتر بودن شکر بر یک نعمتی

روایت زیبایی از امام کاظم (علیه السّلام) است که فرمود: «مَنْ حَمِدَ اللَّهَ عَلَى‏ النِّعْمَهِ فَقَدْ شَکَرَهُ‏»[۱] اگر کسی خدا را بر نعمتی حمد و ستایش کند، او خدا را شکر کرده است بعد فرمود: «وَ کَانَ الْحَمْدُ أَفْضَلَ مِنْ تِلْکَ النِّعْمَهِ» شکر بر یک نعمتی از خود آن نعمت بالاتر است. روایت خیلی زیبا است یعنی مثلاً اگر سلامتی یک نعمتی است که است، شکر بر سلامتی از خود سلامتی مهم‌تر است. چرا؟ شاید به این دلیل باشد که خداوند متعال تمام نعمت‌هایی که در این عالم به ما داده است یک هدفی داشته است. باید هدف آن نعمت‌ها را بشناسیم، خدا برای چه این نعمت‌ها را به ما داده است. تمام نعمت‌هایی که پروردگار عالم به ما داده است به خاطر قرب خود او است. در این تردیدی نیست، برای این‌که آدم آن‌ها را نردبان کند و به خود خدا برسد. خود نعمت‌ها موضوعیّت ندارد، خورد و خوراک و این‌ها موضوعیّت ندارد، امّا قرار نیست در این‌ها بماند باید از این‌ها استفاده کند و بالا برود.

تمام نعمت‌ها برای قرب خدای متعال است منتها این نعمت با یک شرطی آدم را به خدا می‌رساند، اگر روی هر نعمتی دست بگذارید با یک شرطی آدم را مقرّب می‌کند. بدون آن شرط این نعمت، نقمت و حجاب می‌شود. چون دیگر آدم را به خدا نمی‌رساند. نعمت‌ها به شرط شکر آدم را به خدا می‌رسانند؛ چون نعمت با شکر به خدا پیوند می‌خورد، شما وقتی شکر کردید می‌فهمید این نعمت از او است و شما را به او نزدیک می‌کند و الّا اگر کسی از نعمت استفاده کند مثل بعضی از کفّار و فساق و فجار که از نعمت استفاده می‌کنند امّا آن را به خدا ارتباط نمی‌دهند. وقتی به خدا ربط نمی‌دهند و از او نمی‌دانند قرب به او هم پیدا نمی‌کنند. پس نعمت با شکر آدم را به قرب خدا می‌رساند و نعمت می‌شود؛ بدون شکر حجاب است، بدون شکر نقمت است، وبال است. روز قیامت از آدم سؤال می‌کنند و همین باری به گردن آدم است که جوابی برای گفتن ندارد. لذا می‌بینید امام کاظم (علیه السّلام) فرمود: «وَ کَانَ الْحَمْدُ أَفْضَلَ مِنْ تِلْکَ النِّعْمَهِ» شکر بر نعمت از خود نعمت بالاتر است به این خاطر است.

[۱]– الکافی، ج ‏۲، ص ۹۶٫