تسلیم محض در برابر خدای متعال
همان‌طور که انسان می‌تواند در یک لحظه محبوب خدا شود صعود کند، رشد کند، مراتب بسیار بلندی از قرب خدا را طی کند، در یک لحظه هم می‌تواند سقوط کند، از چشم خدا بیفتد، صعودها و سقوط‌ها در یک لحظه است. امام سجّاد (علیه السّلام) در یکی از دعاهای سجادیه این تعبیر دارند، دعای ۴۷ است: «وَ لَا تَرْمِ بِی رَمْیَ مَنْ سَقَطَ مِنْ عَیْنِ رِعَایَتِکَ»[۱] خدایا من را از چشم عنایت و رعایت خود نینداز، گاهی مواقع آدم در یک لحظه از چشم خدا می‌افتد. خدا نکند آدم دین‌دار سقوط کند و بد شود. به خصوص عرض کردم در آخر الزّمان لغزش‌ها و لغزش‌گاه‌ها زیاد است. من از بعضی از شاگردان مرحوم آیت‌الله مرعشی شنیدم، نقل می‌کردند که این فقیه بزرگوار گاهی مواقع در درس می‌گفت: آقایان من صبح که از خانه بیرون می‌آییم خدا را به چهارده معصوم قسم می‌دهم که ظهر دین‌دار به خانه برگردم.
سرعت سقوط آدم‌ها زیاد می‌شود. چه کاری انجام دهیم که سقوط نکنیم. چه کاری انجام دهیم بد نشویم؟ عرض کردم ضمانت نامه‌ای به کسی ندادیم چه کار کنیم؟ آیا عملی است؟ دستوری است؟ ذکری است؟ مثلاً عبادتی؟ نمازی؟ چیزی است؟ چه چیزی است که باعث می‌شود انسان سقوط نکند؟ ذکر، فکر، خدمت به مردم، جهاد، همه‌ی این‌ها خوب است امّا این‌ها جلوی سقوط آدم را نمی‌گیرد. به تعبیر قرآن این‌ها سُبل است، صراط نیست. ببینید تعبیر قرآن این است که ما یک سُبل داریم یک صراط. سُبل یعنی راه‌های فرعی، صراط یعنی آن شاهراه، یعنی آن راه اصلی. اگر نماز ما، روزه‌ی ما، عبادات ما، فکر کردن ما، ذکرهای ما توسل‌ها و اشک و سینه زدن‌های ما، خدمت به مردم ما جهاد و مبارزه‌‌ی ما اگر این‌های که سُبل است این‌ها راه‌های فرعی است اگر این‌ها مرا به آن صراط و راه اصلی رساند خوشا به حال ما، اگر نرساند بترسیم. حالا می‌دانید آن صراط و آن شاهراه چیست؟ راه اصلی چیست؟ تعبیر قرآن را ببیند: «وَ أَنِ اعْبُدُونِی هذَا صِرَاطٌ مُسْتَقِیمٌ»[۲] صراط عبودیت است نه عبادت. عبادت‌ها اگر آدم را به عبودیت رساند، به بندگی رساند، تسلیم خدا بودن؛ که گردن آدم در مقابل خواست خدا و مشیت خدا از مو باریک‌تر باشد، اگر عبادت‌های ما، ما را تسلیم کرد خوش به حال ما، والّا اگر نه عرض کردم شیطان که یک سجده‌ی او ۴ هزار سال طول کشید به تعبیر امیر المؤمنین در نهج البلاغه «وَ کَانَ قَدْ عَبَدَ اللَّهَ سِتَّهَ آلَافِ سَنَهٍ»[۳] ۶ هزار سال خدا را عبادت کرد. عبودیت آن صراط است. عبودیت در یک کلمه یعنی در هر زمان ببینی چه از تو می‌خواهند، ببینی چه از تو می‌خواهند.
[۱] ـ الصحیفه السجادیه، ص۲۲۶٫
[۲]ـ سوره‌ی یس، آیه ۶۱٫
[۳]ـ نهج البلاغه، ص ۲۸۷٫
پاسخ دهید