محمّد بن‌عبدالوهّاب که به کمک استکبار جهانی توانست فرقه انحرافی وهابیت را در اواخر قرن یازدهم بنیان نهد، با اعلام جهاد علیه مسلمانان و با نسبت دادن کفر، شرک و بدعت به آنان، اعراب بادیه‌نشین منطقه نجد را تحریک کرد و به کمک ابن‌سعود لشکرى فراهم ساخت، آنان با حمله به شهرها و روستاهاى مسلمان‌نشین، مردم را کشتند و اموال آنان را به‌عنوان غنایم جنگى غارت کردند[۱] و با اشغال مکه و مدینه، منطقه نجد و ریاض را که اکثر مردم این شهرها سنی‌مذهب بودند، با خشونت تمام به خاک و خون کشیدند و با خون‌ریزی و غارت، حاکمیت خویش را تثبیت کردند.

این قبیله خشونت‌گرا در طول تاریخ بسیار روشن خود! برای رسیدن به اهداف توحیدی خویش! از هیچ اقدام خشونت‌آمیزی علیه امت اسلام فروگذاری نکردند. اگر کسی اطلاعاتی اندکی از تاریخ تشکیل این قبیله مسلمان‌ستیز و فتنه‌گر داشته باشد، به‌آسانی به عملکرد وحشتناک آنان علیه مسلمین اذعان می‌کند.

برخی از خشونت‌های وهابیت در بلاد اسلامی

در این نوشته به بخشی ازخشونت‌ها و فتنه‌انگیزی‌های این فرقه انحرافی در کشورهای اسلامی به‌طور خلاصه می‌پردازیم:

۱ – حمله به نجد و اطراف ریاض

اولین مناطق مورد حمله ابن‌عبد‌الوهاب و لشکر محمد بن‌سعود، شهرهای منطقه نجد و اطراف شهر ریاض است که تقریباً تمام مردم این شهرها اهل‌سنت بودند. ابن‌بشر عثمان بن‌عبداللّه، مورخ مورد تأیید وهابیان، درباره آغاز دعوت وهّابیّت در منطقه نجد و کشت و کشتار مردم بى‏گناه به اتهام کفر، شرک و بدعت آنان مى‏نویسد:

عبدالعزیز همراه عدّه‏اى به قصد جهاد به سمت شهر «ثادق» حرکت کرد و آنان را به محاصره درآورد و بخشى از نخلستان‏هاى آنان را قطع کرد و تعدادى از مردم مسلمان این شهر را به قتل رساند و سپس به سمت «خُرج» حرکت کرد. آنان در منطقه «دُلَم» هشت نفر از مردان آنجا را به قتل رساندند و مغازه‏های پر از اموال را غارت کردند و آن‏گاه به سرزمین «نَعْجان»، «ثَرْمَدا»، «دُلَم» و «خُرْج» رفتند و عدّه‏اى را کشتند و شتران بسیارى را از شهرها به غنیمت گرفتند.

عبدالعزیز به قصد جهاد وارد «منفوحه» شد و محصولات زراعى آنان را به آتش کشید و بخش عظیمى از جواهرات، گوسفندان و شتران را به غنیمت گرفت و ده نفر را نیز به قتل رساند.[۲]

ابن‌بشر در ادامه درباره حمله وهّابیان به منطقه حرمه و ریاض مى‏نویسد:

لشکر عبدالعزیز شبانگاه هنگام برگشت (از غارت این شهرها و به خاک و خون کشیدن مردم آنها) وارد منطقه حَرْمه شدند و پس از طلوع فجر به دستور عبداللّه، پسر عبدالعزیز، تیراندازان به‌صورت دسته‌جمعى به شهر تیراندازى کردند و صداى مهیب تیرها، شهر را به لرزه درآورد؛ به‌گونه‏اى‌که بعضى از زنان حامله سقط کردند و مردم به وحشت افتادند و شهر به محاصره درآمد و مردم شهر، نه توان مقاومت و نه امکان فرار از شهر را داشتند.

اهل ریاض، همه مردان و زنان و کودکان، با شنیدن حمله لشکر وهابی از ترس و وحشت، پا به فرار گذاشتند. از آنجا که این حمله در فصل تابستان بود، جمعیت زیادى بر اثر گرسنگى و تشنگى جان سپردند. وقتى عبدالعزیز وارد ریاض شد، دید جز اندکى از مردم، کسى در شهر نمانده، فراریان را دنبال کرد و عدّه‏اى را کشت و اموالى را که با خود داشتند، به غنیمت گرفت. به شرطه ‏ها دستور داد که از خانه‏هاى خالى از صاحبانشان محافظت کنند و آن‏گاه تمام اموال، سلاح‏ها، مواد غذایى و وسایل خانه‏ها را به غنیمت گرفتند و غالب خانه‏ها و نخلستان‏ها را به تصرّف خود درآوردند.[۳]

۲ – یورش به مناطق حجاز

۲-۱ – حمله به طائف

سپاه وهابیان در ذی‏قعده سال ۱۲۱۷ به دستور عبدالعزیز به فرماندهی عثمان مضایفی به شهر طائف در دوازده فرسنگی مکه حمله کردند و به قتل‏عام مردم پرداختند. جمیل صدقی زهاوی و احمد بن‌زینی دحلان در مورد فتح طائف چنین می‏نویسند:

از زشت‏ترین کارهای وهابیان، قتل‏عام مردم بود که به کوچک و بزرگ رحم نکردند. طفل شیرخواره را روی سینه مادرش سر بریدند. جمعی را که مشغول فراگرفتن قرآن بودند، کشتند و چون در خانه‏ها کسی باقی نماند، به مغازه‏ها و مسجدها حمله کردند و هر کس را یافتند، حتی گروهی را که در حال رکوع و سجود بودند، کشتند؛ به‌حدی‌که تمام مردم این شهر را به خاک و خون کشیدند و شمار اندکی از پیرمردان و زنان باقی‌مانده را از شهر طائف اخراج کردند و به وادی وج بردند و در سرمای شدید، بدون غذا و لباس رها کردند. همچنین کتاب‏ها را که در میان آنها تعدادی قرآن و نسخه‏هایی از صحیح بخاری و مسلم و دیگر کتاب‏های فقه و حدیث بود، در کوچه و بازار افکندند و آنها را پایمال کردند. این واقعه در سال ۱۲۱۷ق رخ داد.[۴]

۲-۲ – حمله به مکه

سپاه وهابیان به فرماندهی امیر سعود، در هشتم محرم ۱۲۱۸ وارد مکه شد و آنجا را اشغال کرد. مردم مکه که پیشتر خبر جنایت وهابی‏ها را در طائف شنیده بودند، از تکرار آن فاجعه ترسیدند و سلطه او را پذیرفتند. آن‏گاه امیر سعود از آنان خواست که قبه‏ها و بارگاه‏هایی را که بر قبور ساخته‏اند، با دست خود ویران کنند. ازاین‏رو وهابی‏ها همراه جمع زیادی از مردم، با بیل و کلنگ به سمت گورستان جنّه‌المعلّی رفتند و گنبدهای زیادی از جمله قبور ابوطالب، عبدالمطلب، خدیجه، فرزندان پیامبر و نیز گنبدِ زادگان پیامبر، علی و خدیجه: را ویران کردند.[۵]

بیست روز پس از تصرف مکه، امیر سعود به قصد تصرف جدّه و دستگیری شریف غالب، امیر مکه که آن زمان در جدّه به سر می‏برد، به‌سوی جدّه حرکت کرد. او شهر را به مدت هشت روز به محاصره درآورد، ولی زیر فشار توپ‏خانه‏هایی که از شهر محافظت می‏کرد، از اشغال جدّه منصرف شد و با شنیدن خبری مبنی بر اینکه ایرانی‏ها به دستور فتحعلی ‏شاه قاجار قصد تصرف نجد را دارند، به نجد بازگشت. با بازگشت امیر سعود به نجد، شریف غالب با توپ‏خانه‏ای که به او هدیه شده بود، به قصد تصرف مکه حرکت کرد و در درگیری سختی با وهابیان، مکه را به تصرف درآورد، ولی در سال ۱۲۱۹ق مکه دوباره به محاصره لشکر امیر سعود درآمد. در این شرایط، زندگی بر مردم مکه آن‏قدر سخت شد که هر آنچه در دسترسشان قرار می‏گرفت، برای رفع گرسنگی می‏خوردند، تا اینکه شریف غالب در سال ۱۲۲۰ق عقاید وهابی‏ها را مبنای حکومت خود قرار داد و پیرو امیر سعود گردید.[۶] بدین‏وسیله بر اساس توافق به‌عمل‌آمده میان شریف غالب و امیر سعود، تا سال ۱۲۲۷ق حکومت مکه به شریف غالب سپرده شد.[۷] به دنبال تسلیم شدن شریف غالب و تصرف مکه به‌دست وهابی‏ها، شماری از علمای وهابی از جمله رئیس آنها، حمید بن‌ناصر تبشیری، برای تبلیغ اندیشه ‏های وهابیت وارد مکه شدند و بدین ترتیب سلطنت وهابی‏ها در مکه تثبیت گشت و تا شمال مکه گسترش یافت.[۸]

۲-۳ – حمله به مدینه

وهابیان به دستور ابن‌سعود در سال ۱۲۲۰ق به مدینه حمله کردند و پس از یک سال و نیم محاصره، شهر را به اشغال درآوردند. قاضی شهر را که از سوی دولت عثمانی منصوب بود، از شهر بیرون کردند و مردم را از زیارت مرقد مطهر پیامبر و بزرگان مدفون در بقیع بازداشتند.[۹] آن‏گاه امیر سعود به وهابیان دستور داد تا آثار و قبور بقیع را ویران کنند. ازاین‏رو همراه مردم به قبرستان بقیع یورش بردند و آنچه از قبه ‏ها و آثار بر روی قبور بود، با خاک یکسان کردند؛ از جمله قبر چهار امام معصوم (امام حسن مجتبی، امام زین‏ العابدین، امام محمد باقر و امام جعفر صادق:) و همچنین قبر عبدالله، پدر پیامبر اسلام، را خراب کردند و هر آنچه از اشیای قیمتی و گران‏بها یافت می‏شد، به غارت بردند.[۱۰]

بسیاری از مردم مدینه را ناکثین خواندند و آنها را به خاک و خون کشیدند. پس از ده روز، از خدام حرم نبوی که یک نفر از اهل سودان بود، خواستند محل جواهرات و خزائن حرم را به آنان نشان دهند. آنان نپذیرفتند. امیر سعود دستور داد آنها را شکنجه کنند و آنان به اجبار محل خزائن حرم را نشان دادند. وهابیان نیز تمام آن را به تاراج بردند. پول نقد و جواهرات بسیاری در آنجا بود.[۱۱]

۳ – هجوم به مناطق عراق

۳-۱ – حمله به کربلا

براساس نقل صلاح‌الدین مختاری، از نویسندگان وهابی، وهابی‌ها به فرماندهی امیرسعود در سال ۱۲۱۶ق با لشکری عظیمی از مردم نجد و عشایر جنوب و حجاز و تهام، به‌سوی عراق حرکت کردند. آنان در ماه ذی‏قعده به شهر کربلا رسیدند و آنجا را محاصره کردند.[۱۲] سپس به صورت غافل‏گیرانه وارد کربلا شدند و بسیاری از اهل آنجا را در کوچه و بازار و خانه‏ ها کشتند. آنان گنبد حرم امام حسین(ع) را خراب کردند و جواهرهای حرم را به چپاول بردند و سنگ روی قبر را که با دانه‏های زمرد و یاقوت و جواهرات دیگر آراسته شده بود، کندند. آنچه از اموال، اسلحه، لباس‌ها، فرش‌ها، طلاها و قرآن‏های نفیس در شهر یافتند، ربودند[۱۳] و نزدیک ظهر از شهر بیرون رفتند؛ در حالی که نزدیک به دو هزار تن از اهل کربلا را کشته بودند.

امیر سعود با سپاهی مرکب از بیست هزار مرد جنگی به شهر کربلا حمله‏ور شد و جنایاتی در شهر کردند که در وصف نمی‏گنجد. حتی گفته‏اند آنان در یک شب بیست هزار تن را به قتل رسانیدند.[۱۴] نزدیک به پنجاه نفر را نزدیک ضریح و پانصد نفر را بیرون ضریح و در صحن کشتند و به هرکس می‌رسیدند، بی‏رحمانه او را از میان برمی‌داشتند و حتی به پیران و خردسالان نیز رحم نکردند.[۱۵]

میرزا طالب اصفهانی مقیم هندوستان، در سفرنامه خود از هنگام بازگشت از لندن و عبور از کربلا و نجف چنین گزارش می‌دهد:

قریب ۲۵هزار وهابی با اسب‏های عربی و شترهای نجیب وارد نواحی کربلا شدند و صدای «اقتلوا المشرکین» و «اذبحوا الکافرین» (مشرکان را بکشید، کافران را سر ببرید) سر دادند. بیش از پنج هزار نفر را کشتند و زخمی‏های بی‏شماری به جا گذاشتند. در صحن مقدس، خون از بدن‏های سربریده، روان [و] گنبد و حجره‏های صحن از لاشه مقتولان پر بود. شدت آن حادثه به‌حدی دلخراش و سنگین بود که وقتی من بعد از یازده ماه مجدداً وارد شهر کربلا شدم، هنوز این حادثه آن‏قدر تازگی داشت که به جز نقل آن حادثه چیز دیگری نبود و راویان این حادثه بزرگ، در اثنای حکایت می‏گریستند و از شنیدن آن موها بر اندام راست می‏شد.[۱۶]

سنت جون فیلبی می‏گوید: «شمشیر بر گردن‏های اهل کربلا نهادند و مردم را بی‏رحمانه کشتند و همه اشیای قیمتی را غارت کردند».[۱۷]

دکتر محمد عوض الخطیب می‏گوید:

لشکری نزدیک به بیست هزار نفر از اعراب نجد، کربلا را محاصره کردند و ناگهان وارد آن شدند اهل آنجا را به‌سرعت کشتند و حتی برای کودکان نیز راه نجاتی نبود. خزینه‏ ها و جواهرهای نفیس را بردند و ضریح را از جای خود کندند… موقعیت بسیار وحشتناک و قربانگاه بس بزرگی بود که خون به سیلاب تبدیل شده بود.[۱۸]

۳-۲ – حمله به نجف اشرف

وهابیان پس از کشتار بی‏رحمانه اهل کربلا و هتک حرم حسینی راهی نجف شدند. چون اهل نجف، جریان کربلا و غارت مدینه را شنیده بودند، کمی آمادگی داشتند. و برای دفاع برخاستند، حتی زن‏ها نیز از خانه ‏ها بیرون آمده بودند و مردان خود را بر می‏انگیختند تا اسیر قتل و غارت وهابی‏ها نشوند. در نهایت این کار باعث شکست مهاجمان و عقب‏نشینی آنان گردید.[۱۹]

آنان در سال ۱۲۲۱ق بار دیگر به نجف حمله کردند و نزدیک بود شهر را تسخیر کنند، ولی باز شکست خوردند و شماری از آنها کشته شدند و لشکریان برگشتند. آنان در جمادی الثانی سال بعد (۱۲۲۲ق) دگر بار به نجف هجوم آوردند، ولی اهل نجف که آمادگی کامل داشتند، از شهر دفاع کردند. وهابیان در سال ۱۲۲۵ق نیز به نجف و کربلا حمله کردند و راه زوار را بستند و شمار زیادی (نزدیک به یک‏صد و پنجاه نفر از زائران) را میان کوفه و نجف کشتند. خلاصه اینکه حملات پی‏درپی آنها به شهر نجف با ناامیدی تمام به شکست و خواری انجامید[۲۰] و در مدت نزدیک به ده سال، چندین بار به‌ شدت این دو شهر را مورد هجوم قرار دادند.[۲۱]

… و در دوران معاصر نیز آنان هزاران تن از حجاج بیت‌اللّه الحرام را در چهارم ذی‌الحجه سال ۱۴۰۷ق (۹ مرداد ۱۳۶۶) به جرم سر دادن فریاد برائت از مشرکین در مکه، حرم امن الهی، به خاک و خون کشیدند و مردم بی‌دفاع کشورهایی چون بحرین، اردن، مصر، الجزایر، تونس، لبنان، سوریه، بحرین، ایران، افغانستان، پاکستان و …را به قتل رساندند و نمونه‌های دیگر جنایات و خشونت‌های این فرقه را در برخی از کشور های منطقه مانند عراق ، بحرین، سوریه، یمن و… شاهد هستیم. اینها تنها نمونه‌هایی از عملکرد خشونت‌بار این قبیله خشونت‌طلب است که به اختصار بازگو کردیم.

منبع: نشریه سراج منیر

پی نوشت ها

]۱]. ر.ک: تاریخ نجد و دعوت الشیخ محمد، سنت جون فیلبی، بیروت، بی‌تا، فصل سوم غزوات، ص۹۵؛  تاریخ آل‌سعود، ناصر سعید، بیروت: منشورات اتحاد الشعب الجزیره العربیه، بی تا، ج۱، ص ۳۱ ؛ تاریخچه نقد و بررسی وهّابی‌ها، سید محسن امین، برگردان: سید ابرهیم سیّد علوی، تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۶۷، ص۱۳ـ ۷۶٫

[۲]. «سار عبد العزیز غازیاً بجمیع المسلمین وقصد بلد ثادق و نازلهم و حاصرهم و وقع بینهم قتال وقطع شیئاً من نخیلهم فأقام على ذلک أیّاماً، و قتل من أهل البلد ثمانیه رجال، و قتل من المسلمین ثمانیه رجال. غزا عبدالعزیز إلى الخرج فأوقع بأهل الدُلَم وقتل من أهلها ثمانیه رجال ونهبوا بها دکاکین فیها أموال، ثمّ أغاروا على أهل بلد نَعْجان وقتلوا عوده بن على ورجع إلى وطنه، ثمّ بعد أیّام سار عبدالعزیز بجیوشه إلى بلد (ثَرْمَدا) و قتل من أهلها أربعه رجال وأصیب من الغزو مبارک بن مزروع. ثمّ إنّ عبدالعزیز کرّ راجعا و قصد «الدُلَم» و «الخُرْج» فقاتل أهلها² وقتل من فزعهم سبعه رجال وغنم علیهم إبلاً کثیراً. غزا عبدالعزیز منفوحه وأشعل فی زروعها النار؟! وأخذ کثیراً من حللهم وغنم منهم إبلاً کثیراً وقتل من الأعراب عشره رجال» (عنوان المجد فی تاریخ النجد، عثمان بن بشر نجدی حنبلی،  تحقیق: محمد بن‌ناصر ستری، بیروت: دارالحبیب، بی‌تا، ص۳۴و ۴۳).

[۳]. «أتوا بلاد حرْمه فی اللیل و هم هاجعون… فلمّا انفجر الصبح أمر عبدالله علی صاحب بُندق یثورها، فثوروا البنادق دفعه واحده فارتجت البلد بأهلها و سقط بعض الحوامل، ففزعوا و إذا البلاد قد ضبطت علیهم و لیس لهم قدره ولا مخرج. ففرّ أهل الریاض فی ساقته الرجال والنساء والأطفال لا یلوى أحد على أحد، هربوا على وجوههم إلى البریّه فی السهباء قاصدین الخروج وذلک فی فصل الصیف، فهلک منهم خلق کثیر جوعاً وعطشاً. فلمّا دخل عبدالعزیز الریاض وجدها خالیه من أهلها إلاّ قلیلاً فساروا فی أثرهم یقتلون ویغنمون.ثمّ إنّ عبدالعزیز جعل فی البیوت ضبّاطا یحفظون ما فیها. و حاز جمیع ما فی البلد من الأموال والسلاح والطعام والأمتاع وغیر ذلک وملک بیوتها ونخیلها إلاّ قلیلاً» (عنوان المجد فی تاریخ النجد، ص۶۰و۶۷).

[۴]. فجر الصادق، جمیل صدقی زهاوی، مصر: الواعظ، ۱۳۲ق، ص۲۲؛ الدّرر السنیّه فی الرد علی الوهابیه، احمد بن‌زینی دحلان، استانبول: مکتبه ایشیق، ۱۳۹۶ق، ج۱، ص۴۵٫

[۵]. الدرر السنیّه فی الرد علی الوهابیه، ج۱، ص۴۵٫

[۶]. عنوان المجد فی تاریخ النجد، ج۱، ص۱۵۳٫

[۷]. الدرر السنیّه فی الرد علی الوهابیه، ج۱، ص۴۵٫

[۸]. تاریخ العربیه السعودیّه، الیکسی فاسیلیب، بیروت: شرکه المطبوعات، ۱۹۹۵م، ج۱، ص۱۳۹ـ۱۴۰٫

[۹]. مخالفه الوهابیه للقرآن والسنه، عمر عبدالسلام، بیروت: دارالهدیه، چاپ اول، ۱۴۱۶ق، ص۸۳٫

[۱۰]. تاریخ المملکه العربیّه السعودیه، صلاح الدین مختاری، بیروت، بی‌تا، ج۱، ص۹۱٫

[۱۱]. ر.ک: لمع الشهاب فی سیره محمد بن عبد الوهاب، حسن جمال بن احمد الریکی، بیروت، ۱۹۶۷م، به نقل از المجله الثوره الإسلامیه،  ش۷۴، س۱۴۰۶ق، ص۷۱٫

[۱۲]. تاریخ المملکه العربیه السعودیه، ج۱، ص۷۳٫

[۱۳]. عنوان المجد فی تاریخ النجد، ج۱، ص۱۲۱٫

[۱۴]. وهابیان، علی اصغر فقیهی، تهران: کتابفروشی صبا، چاپ اول، ۱۳۵۲ش، ص۱۶۲٫

[۱۵]. ماضی النجف و حاضرها، محمدباقر آل‌محبوبه، بیروت: دارالأضواء، چاپ۲، ۱۴۰۶ق، ج۱، ص۳۲۵٫

[۱۶]. مسیر طالبی، میرزا طالب اصفهانی، تهران: سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی، چاپ۲، ۱۳۶۳ش، ص۴۰۸٫

[۱۷]. رک: تاریخ نجد و دعوت الشیخ محمد، ص ۱۴۲ـ۱۴۳٫

[۱۸]. صفحات من تاریخ جزیره العرب الحدیث، محمد عوض الخطیب، بیروت: دارالمعراج للطباعه و النشر، بی‌تا، ص۱۷۶٫

[۱۹]. ماضی النجف و حاضرها، ج۱، ص۳۲۵٫

[۲۰]. صفحات من تاریخ الجزیره العرب الحدیث، ص۱۷۷٫

[۲۱]. تاریخ المملکه العربیه السعودیه، ج۱، ص۹۲٫