- ثقلین - http://thaqalain.ir -
براى همگان بهرهمندى از معارف قرآن تا حدودى ممکن است؛ امّا براى فهم آن ـ به عنوان منبع اساسى معرفت دینى ـ نیازمندیم که ابزارهاى خاص آن را بیابیم و حدود استفاده از هر یک از آنها و میزان تأثیر و اعتبار آنها را بدانیم. مهمترین ابزارها براى فهم قرآن، عبارت است از:
یک. ادبیات و قواعد زبانشناختى
براى درک سخن هر گوینده و نقطه آغاز تفاهم، آگاهى از قواعد اولیه مربوط به زبان و لغت او ضرورى است. از این رو داشتن اطلاعات کافى و عمیق از ادبیات این زبان، داراى اهمیت است. در ادبیات نیز فهم معناشناسى واژهها، آشنایى به علم صرف و علم نحو ـ که جایگاه ترکیبى کلمات را در ساختار جملات مشخص مىسازد ـ و اطلاع از علم معانى و بیان و بدیع بایسته است.
دو. آشنا بودن به مضمون و سیاق خود قرآن
قرآن، قراینى دارد که بعضى پیوسته و برخى ناپیوسته است و براى فهم مقصود هر گوینده، مناسبترین شیوه آن است که سخنان گوناگون خود او را در کنار هم و مرتبط با هم بنگریم. این شیوه در ارزیابى و نتیجهگیرى پرفایده است.
سه. سنت معصوم علیهالسلام
از جمله شئون پیامبر صلىاللهعلیهوآله و ائمه علیهمالسلام ، تبیین مقاصد کتاب الهى است: «وَ أَنْزَلْنا إِلَیْکَ الذِّکْرَ لِتُبَیِّنَ لِلنّاسِ ما نُزِّلَ إِلَیْهِمْ.»[۱]
علامه طباطبایى مىنویسد: «آیه مبارکه دلیل بر حجّت بودن سخن پیامبراکرم صلىاللهعلیهوآله در شرح آیات قرآن کریم است».[۲]
سنّت و سخن معصوم علیهالسلام در تفسیر قرآن و تعلیم شیوه تفسیر به مردم و تعلیم راهیابى به بطون قرآن، نقش اساسى دارد.
چهار. عقل و تفکر خلاق
مفسّر و بهره گیرنده از قرآن، باید عقل فعّال و تفکّر خلاّق داشته باشد تا بتواند از این ابزار، به طور صحیح و دقیق، معارف دینى را از آیات آن استفاده کند. براى مثال در معارف عقلى قرآن، درک بدیهیات و مسلمات عقلى و به کار بستن آنها لازم و بایسته است و… .
پنج. جامع نگرى
دین مجموعه عقاید و آموزههایى را ارائه داده که اینها، باید با هم سازگار باشد. از این رو در برداشت از قرآن، باید هر مفهوم قرآنى، در مجموعههاى آموزههاى دینى ـ که از منابع اصلى به دست آمده ـ نگریسته شود. فهم عمیق معانى قرآن، نیاز به تلاش علمى بسیار دارد؛ لذا مفسرانى موفق بودهاند که کولهبارى از سابقه علمى و تحقیقى بر دوش آنان بوده است.[۳]
نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها
نویسنده:گروه مؤلفان
[۱] – نحل ۱۶، آیه ۴۴٫
[۲] – المیزان، ج ۱۲، ص ۲۶۱٫
[۳] – براى آگاهى بیشتر در این زمینه به کتابهاى علوم قرآنى مراجعه شود؛ از جمله:
الف. کمال، دزفولى، شناخت قرآن؛
ب. محمدحسین، بهشتى، روش برداشت از قرآن؛
پ. محمدباقر، سعیدى روشن، علوم قرآنى.
Article printed from ثقلین: http://thaqalain.ir
URL to article: http://thaqalain.ir/%d9%81%d9%87%d9%85-%d9%82%d8%b1%d8%a2%d9%86/
Click here to print.
تمامی حقوق برای وبسایت ثقلین محفوظ است.