چرا خداوند به جای وحی به حضرت ابراهیم(ع) برای ذبح حضرت اسماعیل(ع) در خواب به او الهام کرد؟

پاسخ اجمالی

همان گونه که می دانید نزول وحی بر پیامبران(ع) در شکل های مختلف انجام می شد. گاه از طریق نزول فرشته وحى، گاه از طریق الهام به قلب، و گاهى از طریق شنیدن صدا. بدین ترتیب که خداوند امواج صوتى را در فضا و اجسام می آفرید و از این طریق با پیامبرش سخن می گفت. از کسانى که این امتیاز را به روشنى داشت، حضرت موسی(ع) بود که گاهى امواج صوتى را از لابلاى «شجره وادى ایمن» و گاهى در کوه «طور» می شنید؛ از این رو لقب «کلیم اللَّه» به وی داده شد.[۱]
با این بیان می توان گفت این امکان وجود داشت که حتی در خواب هم به پیامبران وحی نازل شود، و دستور ذبح اسماعیل نیز از این نوع وحی ها می باشد.
البته، گفتنی است که خواب پیام آوران الهی با خواب انسان های معمولی فرق داشت. چنان که در روایت آمده است:
امام حسین(ع) می فرماید: امام علی(ع) در مسجد کوفه بود، مردى از شام پرسش هایى از او کرد؛ از جمله آن پرسش ها این بود که به من بگو خواب چند گونه است؟ آن حضرت فرمود: خواب چهار گونه است؛ پیامبران به پشت می خوابند، در حالی که چشمشان باز است و چشم به راه وحى الهی هستند. مؤمن به پهلوى راست برابر قبله می خوابد. پادشاهان و شاه زادگان به پهلوى چپ می خوابند تا آنچه خورده ‏اند بر آنها گوارا باشد. شیطان و برادرانش و هر دیوانه و دردمندى به رو می خوابد و شکم خود را به زمین می چسباند.‏[۲]
البته از کلمه «ترى» در آیه «یا بُنَیَّ إِنِّی أَرى‏ فِی الْمَنامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ ما ذا تَرى»؛[۳] که از ماده «رأى» به معناى نظر است؛ یعنى چه نظر می دهى، حضرت ابراهیم می خواست فرزندش را آزمایش کند که تا چه اندازه در برابر دستور خدا تسلیم است و بر این اساس رو به او کرده و فرمود: در باره سر نوشت خودت فکر کن و تصمیم بگیر و تکلیف مرا روشن ساز. و این جمله خود دلیل است بر این که ابراهیم(ع) با این رؤیا به نتیجه قطعی رسیده بود که این امر خداست که فرزندش را قربانى کند[۴]، و گرنه مجرد خواب دیدن عادی دلیلی نخواهد بود که کشتن فرزند برایش جایز باشد.
به همین دلیل است که علامه مجلسی ذیل این آیه نتیجه می گیرد که خواب پیامبران مانند وحی است.[۵]

 منبع:اسلام کوئست

پی نوشت:

[۱]. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج ‏۴، ص ۲۱۵، تهران، دار الکتب الإسلامیه، چاپ اول، ۱۳۷۴ش.

[۲]. شیخ صدوق، الخصال، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ‏۱، ص ۲۶۳، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۳۶۲ش.

[۳]. صافات، ۱۰۲٫ «پسرم، من در خواب دیدم که تو را ذبح می کنم، نظر تو چیست؟»

[۴]. طباطبائی، سید محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ‏۱۷، ص ۱۵۲، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، ۱۴۱۷ق.

[۵]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏۵۸، ص ۱۵۶، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.