برخى به خطا تصور مى‏کنند که «ذوالفقار»؛ یعنى، شمشیرى که دو تیغه دارد و بر همین اساس، در نقاشى‏ها و حتى فیلم‏ها، آن را دو تیغه نشان مى‏دهند.
ذوالفقار یعنى چیزى که داراى مهره‏ها و شیارها و حفره‏ها است. فقار جمع فَقره (مهره‏هاى کمر) و «فُقره» (شیارها و حفره‏ها) است. شمشیر «مُفقَّر» یعنى، شمشیرى که شیارهاى باریک و با عمقى اندک یا حفره‏هایى در وسط تیغه دارد. شیارها از وسط تیغه، به سمت بیرون کشیده شده است.
به شمیر امام على(ع) ذوالفقار مى‏گفتند؛ چون روى تیغه‏ى آن حفره‏هایى (گودى‏ها) کوچک و زیبایى، جهت تزیین داشت.(لسان العرب، ج ۱۰، ص ۳۰۰؛ تاج العروس، ج ۷، ص ۳۵۶ – ۳۵۷٫ ماده‏ى فقر؛ ربیع الأبرار، زمخشرى، ج ۳، ص ۳۱۵)
همچنین گفته‏اند روى تیغه‏ى آن از کنار دسته تا نوک شیارى بلند و باریک داشت که شیارهایى باریک از آن شیار بلند، به طرف نوک شمشیر در دو طرف ایجاد شده بود (علل الشرایع، ج ۱، ص ۱۶۰؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج ۳، ص ۳۴۰)
بنابراین فقار؛ یعنى، بریدگى‏ها، شیارها و گودى‏ها و مهره‏هاى کمر و این معنا، هیچ شباهتى به دو تیغه بودن ندارد.
تنها ابن شهر آشوب گفته است: و کان ذوالفقار ذا شعبتین ، ذوالفقار دو تیغه داشت‏که به نظر مى‏آید برداشت شخصى او، از معناى «ذوالفقار» است (ر.ک: مناقب آل ابى طالب، ج ۳، ص ۲۹۰)
در روایتى منسوب به امام صادق(ع) آمده است : «ذوالفقار بدین جهت این نام گرفت که در وسط تیغه در طول آن، شیارى بود که آن را به مهره‏هاى کمر تشبیه کرده بودند» (علل الشرایع، ج ۱، ص ۱۶۰؛ مناقب، ج ۳، ص ۳۴۰)
همچنین از آن حضرت نقل شده است: «بدان علّت به شمشیر حضرت على(ع)، ذوالفقار مى‏گفتند که آن را بر هر کس مى‏زد، در دنیا از زندگى و در آخرت از بهشت محروم مى‏شد»، (مناقب آل ابى طالب، ج ۳، ص ۳۳۹)
شیخ صدوق گوید: ذوالفقار شمشیرى بود که پیامبر(ص) به امام على(ع) داد و بدین جهت این نام گرفت که در پشت آن مهره‏هایى چون مهره‏هاى کمر انسان بود، یا بدین جهت که کمر کافران را قطع مى‏کرد.
بنابر منابع شیعه، «ذوالفقار»، بعد از پیامبر(ص) به امام(ع) رسید و از آن حضرت به امام حسن(ع) و سپس به حسین(ع) تا آخر امامان و اکنون ذوالفقار نزد حضرت مهدى(عج) است. شیعیان، امام را به چند نشانه مى‏شناختند که از آن جمله ذوالفقار بود. آن را نزد هر کس مى‏یافتند که با نشانه‏هاى دیگر همراه بود، او را به امامت مى‏پذیرفتند. از امام صادق و امام رضا(ع) روایاتى نقل است که سلاح (ذوالفقار وزره)، از جمله شناسه‏هاى امامت است و در زمان ایشان نزد آنان بود؛ (من لا یحضره الفقیه، ج ۴، ص ۴۱۸ ۴۱۹؛ خصال صدوق، جزء ۲، ص ۸ ۵۲۷؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج‏۱، ص ۳۱۲؛ الثاقب فى المناقب، ص ۴۱۶ ۴۲۰؛ احمد بن محمد بن حنبل، کتاب العلل و معرفه الرجال، ص ۷۳ ۷۴) و…)

منبع: پرسمان