در منابع تاریخی و حدیثی آمده است که در عهدنامه صلح امام حسن(ع) به چند مسئله مالی توجه شده است:
۱ – مبلغ پنج‌میلیون درهم که در بیت المال کوفه موجود است، از تسلیم به حکومت معاویه مستثنا است و باید زیر نظر امام مجتبی(ع) مصرف شود.
۲ – معاویه باید در تعیین مقرری و بذل مال، بنی‌هاشم را بر بنی‌امیه ترجیح دهد.
۳ – باید معاویه از خراج «دارابگرد»،[۱]مبلغ یک‌میلیون درهم در میان بازماندگان شهدای جنگ جمل و صفین که در رکاب امیرالمؤمنین علی(ع) کشته شدند تقسیم کند.[۲]
درباره علت درج این امتیازات مالی در صلح‌نامه می‌توان گفت:
الف. از آن‌جا که شهر «دارابگرد» بدون جنگ تسلیم ارتش اسلام شد و مردم آن با مسلمانان پیمان صلح بستند،[۳]خراج آن طبق قوانین اسلام، اختصاص به پیامبر اسلام(ص) و خاندان آن‌حضرت و یتیمان و تهیدستان و درماندگانِ راه دارد؛ از این‌رو امام مجتبی(ع) شرط کرد که خراج این شهر به بازماندگان شهدای جنگ جمل و صفین پرداخت شود؛ زیرا درآمد آن‌جا به خود آن‌حضرت تعلق داشت. به‌علاوه؛ بازماندگان نیازمند شهیدان این دو جنگ که بی‌سرپرست بودند، یکی از موارد مصرف این خراج به شمار می‌رفتند.[۴]
ب. امام مجتبی(ع) بر اساس شیوه عقلانی خواستند هدف‌های عالی خود را – بدون در نظر داشتن نفع شخصی – تا آن‌جا که مقدور است به طور نسبی تأمین نمایند؛ از این‌رو؛ هنگامی که ناگزیر شد با معاویه کنار آید، حکومت را با این شرط به وی واگذار کرد که در اداره امور جامعه اسلامی براساس قوانین قرآن، و طبق روش پیامبر(ص) رفتار نماید. بدیهی است هرچه که تا حدودی کنترل‌کننده معاویه بود، می‌توانست در کاهش ضرر و زیان به گروه حق تأثیرگذار باشد.[۵]

منبع: اسلام کوئست

[۱]. «درابگرد»، شهری است در پنجاه فرسخی شیراز. یاقوت حموی، شهاب الدین ابو عبد الله، معجم البلدان، ج ۲ ص ۴۴۶، بیروت، دار صادر، چاپ دوم، ۱۹۹۵م.

[۲]. صدوق، محمد بن على‏، علل الشرائع، ج ‏۱، ص ۲۱۲، قم، کتاب فروشی داوری، چاپ اول، ۱۳۸۵ق؛ بلاذری، احمد بن یحیی، انساب الاشراف، تحقیق: زکار، سهیل، زرکلی، ج ‏۳، ص ۴۷، ریاض، بیروت، دار الفکر، چاپ اول، ۱۴۱۷ق؛ ابن سعد کاتب واقدی، محمد بن سعد‏، الطبقات الکبری‏، تحقیق: عطا، محمد عبد القادر، خامسه ۱، ص ۳۲۲، بیروت، دار الکتب العلمیه، چاپ اول، ۱۴۱۰ق.

[۳]. ر.ک: بلاذرى‏، أحمد بن یحیى‏، فتوح ‏البلدان، ص ۳۷۶، بیروت، دار و مکتبه الهلال، ۱۹۸۸م؛ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج‏۳ ، ص ۴۲، بیروت، دار صادر، ۱۳۸۵ق.

[۴]. مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج ‏۴۴، ص ۱۰، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، ۱۴۰۳ق.

[۵]. در این زمینه، ر.ک: پیشوایی، مهدی، زندگی امام حسن مجتبی پرچمدار صلح و آزادی، ص ۸۳ – ۸۵، قم، نسل جوان.