قَالَ أَمِیرَ الْمُؤْمِنینَ (ع): الِاشْتِغَالُ بِتَهْذِیبِ النَّفْسِ أَصْلَحُ.

ترجمه: «فرمود: صالح‌ترین و بهترین کار در عالم، به تهذیب نفس ناطقه پرداختن است.»

شرح: یعنی بین کارهای خیر و اعمال و افعال شایسته‌ی صادر از انسان در دور زندگانی، بهترین و شایسته‌ترین آن‌ها، تهذیب نفس است که آن عمل، آسایش دین و دنیا و لذّت روح و بدن و سعادت جسمانی و عقلانی را داراست؛ چنانکه در کتاب خداست که: قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکَّاها.

تزکیه‌ی نفس، سبب آسایش و فلاح و فیروزی دو عالم است؛ که چون انسان، نفس خود را تربیت کند، از شهوت و غضب حیوانی پاک و پاکیزه دارد و از صفات رذیله‌ی بُخل و حسد و کبر و رعونت و خودبینی و غرور و حرص به مادّیات و عادات و خیمه منزّه شود؛ و از اوصاف رذیله‌ی دیگر از قبیل دنائت نفس و ترس و ریا و عُجب و مکر و خدعه و فریب مردم و ظلم و جفا و خیانت، روح خود را پاک گرداند و به صفت ایمان و معرفت و حکمت و علم و حلم و شجاعت و عدالت و سخاوت و علوّ همّت و غیره از صفات کمال، روان را بیاراید؛ چنین کسی بهترین شغل و شایسته‌ترین کار عالَم را پیش گرفته است؛ زیرا در اثر تهذیب روح و تکمیل نفس، انسان در دو جهان آسایش یابد.

شخص مهذّب النّفس، خدا و خلق هر دو از او خشنودند و بالنّتیجه در دنیا خوش و در آخرت به آسایش و مقامات رفیع نائل گردد؛ چون بیان شد که درجات بهشتی و رفیع‌ترین مقام آن، برای نفوس قدسیّه‌ی مهذَّب از اخلاق رذیله و متّصف به صفات فاضله است؛ بلکه نفوس قدسیِ منوّر به نور علم و اخلاق، نه بس بهشتی، بلکه خلّاق بهشت رضوانند.

در حدیث است که: بهشت، مشتاق اهل ایمان است؛ و دوزخ به مؤمن گوید: زود بگذر که نور تو آتش مرا خاموش می‌سازد!

نتیجه آن‌که برای سعادت در هر دو جهان، شایسته‌ترین کار عالَم، تهذیب نفس ناطقه است.

منبع: کتاب پندهای آسمانی، صص ۱۱۸-۱۱۹