جلسه درس اخلاق «آیت الله صدیقی» روز شنبه مورخ ۹ فروردین ۱۳۹۹ بدلیل شیوع بیماری کرونا بطور مجازی ضبط شد که مشروح آن تقدیم می گردد.
«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ * رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْریَ * وَ احْللْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی»[۱].
«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمینَ وَ الصّلَاهُ عَلَی خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ طَبِیبِنا حَبیِبنَا شَفِیعِ ذُنوبِنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِینَ سِیَّمَا الْحُجَّهُ بَقِیَّهِ اللهِ فِی الْعَالَمِینَ عَجَّلَ اللهُ فَرَجَهُ وَ رَزَقَنَا اللهُ صُحبَتَهُ وَ اللَّعْنُ عَلَی أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِینَ».
مقدّمه
باید خدای متعال را شکر کنیم که یک مرتبه‌ی دیگر ماهِ رسول الله صلی الله علیه و آله و سلّم را درک کرده‌ایم، و امیدواریم در این ماهِ ضیافتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم حال و وضع و قلب و جان‌مان متحوّل بشود و عنایاتِ نبوی را با همه‌ی وجودِ خودمان لمس کنیم و به ندای حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم که فرمودند: «شعبان شهری رحم الله من أعاننی على شهری»[۲]، شعبان ماهِ من است، خدای متعال رحمت کند کسی را که پیغمبرِ او را یاری بدهد.
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلّم را در ماه شعبان شاد کنیم
حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم اعمالِ قُربی که در این ماه از ما صادر بشود را برای خودشان کمک می‌بینند، لازمه‌ی محبّت و مودّت همین است. وقتی پدر به فرزندِ خود علاقه دارد، وقتی فرزند خوب درس می‌خواند و خوش‌نامی بوجود می‌آورد وجودِ پدر سرشار از سرور می‌شود و این موضوع را منّتی از فرزند بر خود تلقّی می‌کند و رشدِ او را رشدِ خود می‌داند.
وجود نازنین حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم فرمودند: «أَنَا وَ عَلِیٌّ أَبَوَا هَذِهِ الْأُمَّه»[۳]؛ وجود نازنین حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم پدرِ ما هستند، پدرِ تکوینیِ ما هستند، پدرِ معنویِ ما هستند، هم از نظرِ نوری «اَوَّلُ مَا خَلَق» حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هستند، و هرچه در عالَم خلق شده است از خزینه‌ی وجودِ نازنینِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم خرج و تولید شده است، و هم از نظرِ معنوی هر کسی نوری دارد، توفیقی دارد، ایمانی دارد، اخلاصی دارد، توفیقِ محبّت کردنِ به امّتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را دارد، ارزش‌های والای انسانی را کسب کرده است، همه در مدرسه‌ی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و با تعلیماتِ ایشان است.
لذا شایسته است در این ماه ما با روزه و استغفار و تصدّق و انس با دعاها و مناجات‌های این ماه حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را سرافراز و خشنود و راضی کنیم، اینطور خودمان پیش می‌رویم، خودمان بالا می‌رویم، ولی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به پیشرفت و ترقّی و قربِ ما به خدای متعال افتخار می‌کنند، و ما باید بیش از ماه رجب در ماه شعبان اهلِ مراقبه باشیم، لحظه‌ای از این ماه از عمرِ ما ضایع نشود، همه را در مسیرِ خدای متعال قرار بدهیم و ذخیره‌ی آخرتِ خود بنماییم.
استغفار در ماه شعبان
مخصوصاً استغفار در هر روزِ این ماه توصیه شده است، چون در ماهِ شعبان در محضرِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم هستیم، با حکمِ آیه‌ی کریمه ۶۴ سوره مبارکه نساء که فرمود «وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ جَاءُوکَ فَاسْتَغْفَرُوا اللَّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا»، اگر انسان‌های گنهکار دامانِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم را بگیرند و مانندِ مریضی که به طبیب رجوع کرده است و دردهای خود را در محضرِ طبیب برای درمان بازگو می‌کند، نزدِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم به بدی‌های خود اعتراف کند و بنالد و دردِ معصیت را لمس کند، دریایِ عاطفه و محبّتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم می‌جوشد و برای ما استغفار می‌کنند، و اگر استغفار و توبه‌ی ما با استغفارِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم همراه بشود گُم‌شده‌ی خودمان را پیدا می‌کنیم، گُم‌شده‌ی ما خدای متعال است، اگر خدای متعال را بیابیم همه چیز را یافته‌ایم، و اگر خدای متعال را نداشته باشیم و همه چیز را داشته باشیم خاصیّتی ندارد و برای ما مفید واقع نمی‌شود، «لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا»، اگر ما در این ماه خودمان را در محضرِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم ببینیم و اهلِ جبرانِ خسارت‌های گذشته باشیم و از حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم استمداد کنیم در اینصورت خدای متعال را با دو صفت پیدا می‌کنیم، «تَوّاب» و «رَحیم»؛ «لَوَجَدُوا اللَّهَ تَوَّابًا رَحِیمًا».
خصوصاً در این موقعیّتِ خطیرِ طوفانِ جهانی که خدای قهّار با یک ویروسِ نامرئی همه‌ی قدرت‌ها را به چالش کشیده است، امروز تمامِ گردن‌کشانِ عالَم در برابرِ یک ویروسِ نامرئی ضعیف و نگران هستند و قدرتِ مقابله‌ی با این ویروس را ندارند.
ملاحظه می‌کنید که ولیعهد انگلیس مبتلا شده است، مقاماتِ دیگر در امریکا و جاهای دیگر با اینکه از نظرِ امکاناتِ بهداشتی در قلّه هستند نتوانستند با این ویروس مقابله کنند و این ویروس یقه‌ی آن‌ها را گرفت.
اگر ما بخواهیم غضب و قهرِ خدای متعال را به رحمتِ الهی تبدیل کنیم راهِ آن استغفار است، استغفارِ ماهِ شعبان بدل ندارد، غفلت نکنیم، در پیشگاهِ خدای متعال بنالیم، و از گناهانِ خودمان برگردیم و توبه‌ی نصوح داشته باشیم، حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم منتظرِ بازگشتِ ما هستند و اگر ما برگردیم خدای متعال هم عنایت و رحمتِ خود را برمی‌گرداند، «وَإِنْ عُدْتُمْ عُدْنَا»[۴]، خدای متعال صریحاً قول داده است که اگر شما برگردید ما هم رحمتِ خودمان را شاملِ حالِ شما می‌کنیم و غضب به رحمت تبدیل می‌شود، نقمت به نعمت تبدیل می‌شود.
بیایید به کشتیِ نجاتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و ائمه‌ی اطهار علیهم السلام پناهنده بشویم و در این کشتی با دلی شکسته دامانِ این بزرگواران را بگیریم و نجاتِ عمومی را از خدای خودمان درخواست کنیم، فرجِ امام زمان ارواحنا فداه را بخواهیم، این ماه ماهی است که در آن نیمه‌ی شعبان دارد، شبِ نیمه‌ی شعبان از لیالیِ قدر است، روزِ آن روزِ درخشش وجودِ امام زمان ارواحنا فداه است، صاحبکار تشریف آورده است و منتظرِ آمادگیِ ما هستند تا بیایند و جهان را اصلاح کنند، گناهانِ ما حجابِ آمدنِ حضرت است، بیایید نه بخاطرِ خودمان بلکه بخاطرِ حضرت از بدی‌های خودمان پشیمان باشیم، همه در خانه‌ها نشسته‌اند، نکند با هم بداخلاقی کنیم و «خَسِرَ الدُّنْیا وَالاْآخِرَهَ»[۵] بشویم، وقت وقتِ حساسی است، تضرّعِ ابتهال داشته باشیم، خودمان را خانوادگی برای فرجِ حضرت آماده کنیم.
ادامه‌ی مباحثِ اخلاقیِ حدیث شریف «عنوان بصری»
مرحوم علامه مجلسی سلام الله علیه و قدّس الله نفسه الزّکیّه با اسنادِ خودشان به شیخ بهائی نقل می‌کنند و می‌فرمایند: «وَجَدْتُ بِخَطِّ شَیْخِنَا البَهائِی – قَدَّسَ اللَّهُ رُوحَهُ – ما هذا لَفْظُهُ: قالَ الشَّیْخُ شَمْسُ الدِّینِ مُحَمَّدُ بْنُ مَکِّیٍ: نَقَلْتُ مِنْ خَطِّ الشَّیخِ اَحْمَدَ الفَراهَانِیِّ رَحِمَهُ اللَّهُ عَنْ عُنْوانِ البَصْرِی – وَکانَ شَیْخاً کَبِیراً قَدْأَتی عَلَیْهِ اَرْبَعَ وَتِسْعُونَ سَنَهً – قالَ: کُنْتُ اَخْتَلِفُ اِلی مالِکِ بْنِ اَنَسٍ سِنِینَ؛ فَلَمّا قَدِمَ جَعْفَرٌ الصّادِقُ‌علیه السلام المَدِینَهَ اخْتَلفْتُ اِلَیْهِ وَاَحْبَبْتُ أَنْ آخُذَ عَنْهُ کَما أَخَذْتُ عَنْ مالِکٍ. فَقالَ لِی یَوْماً: اِنِّی رَجُلٌ مَطْلُوبٌ وَمَعَ ذلِکَ لِی اَوْرادٌ فِی کُلِّ ساعَهٍ مِنْ آناءِ اللَّیْلِ وَالنَّهارِ، فَلا تَشْغَلْنِی عَنْ وِرْدِی وَخُذْ عَنْ مالِکٍ وَاخْتَلِفْ اِلَیْهِ کَما کُنْتَ تَخْتَلِفُ اِلَیْهِ. فَاغْتَمَمْتُ مِنْ ذلِکَ وَخَرَجْتُ مِنْ عِنْدِهِ وَقُلْتُ فِی نَفْسِی؛ لَوْ تَفَرَّسَ فِیَّ خَیْراً لَما زَجَرَنِی عَنِ الاِخْتِلافِ اِلَیْهِ وَالاَخْذِ عَنْهُ».
در ادامه‌ی مباحثِ اخلاقیِ حدیث شریف «عنوان بصری» این مسئله حائزِ اهمیّت است که تنها علم نیست که «عنوان بصری» نود و چهار ساله را آنطور با عطش و با ولع به امام صادق علیه السلام علاقه‌مند می‌کند، نود و چهار سال از عمرِ او هدر رفته است و تازه به آب رسیده است.
همه‌ی ما صفر هستیم و خدای متعال وجود نازنین حضرات معصومین علیهم السلام را عدد صحیح قرار داده است که اگر کنارِ این اعداد قرار بگیریم ارزش پیدا می‌کنیم، «مَنْ اَرادَ اللهَ بَدَأَ بِکُمْ، وَمَنْ وَحَّدَهُ قَبِلَ عَنْکُمْ، وَمَنْ قَصَدَهُ تَوَجَّهَ بِکُمْ»[۶]، هر کسی خدای متعال را یافته است، دربانِ خدای متعال اهل بیت علیهم السلام هستند، مقصدِ هر کسی خدای متعال است «راه» اهل بیت علیهم السلام هستند.
لذا «عنوان بصری» یک عمری در سراب به دنبالِ آب بوده است و مبتلا به سراب بوده است، و حال به امام صادق علیه السلام رسیده است، فطرت سالم بوده است، با غرض به دنبالِ انسان‌های ناباب نمی‌رفته است، بلکه اشتباه رفته است، به دنبالِ آب بوده است و گرفتارِ سراب شده است، حال امامِ خود را پیدا کرده است.
اگر طلبه‌های عزیزِ ما همّت داشته باشند این فضای بیماریِ جهانی متنبّه کرده باشد، از سراب‌های خیالیِ خودمان عبور کنیم، به چشمه‌ای که خدای متعال او را «چشمه» نامگذاری کرده است…
فرمود: «قُلْ أَرَأَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُکُمْ غَوْرًا فَمَنْ یَأْتِیکُمْ بِمَاءٍ مَعِینٍ»[۷]، اگر آبِ گوارا در زمین فرو رود چه کسی این چشمه‌ی گوارا را برای شما می‌جوشاند و در دسترسِ شما قرار می‌دهد؟
آن آبِ گوارایی که دستِ ما به آن نمی‌رسد وجود مبارک حضرت حجّت بن الحسن المهدی روحی و ارواح العالمین لتراب مقدمه الفداه است.
بیایید ما هم مانندِ «عنوان بصری» که در نود و چهار سالگی این همّت را داشت که دامانِ امام صادق علیه السلام را رها نکرد تا نسخه‌ی نجاتی از ایشان دریافت کرد، ما هم خودمان را آماده کنیم تا دامانِ امام زمان ارواحنا فداه را بگیریم.
به امام زمان ارواحنا فداه توسّل پیدا کنیم
و من از همه‌ی عزیزان، خصوصاً از طلبه‌هایی که امیدِ من هستند توقّع دارم هر روز با یک حالِ خوشی این آیه‌ای را که فرزندانِ حضرت یعقوب علیه السلام در آن گرفتاری عمومی و قحطیِ عمومی به درِ خانه‌ی حضرت یوسف علیه السلام آمده بودند و این عبارت را بکار بردند: «یَا أَیُّهَا الْعَزِیزُ مَسَّنَا وَأَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَهٍ مُزْجَاهٍ فَأَوْفِ لَنَا الْکَیْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَیْنَا ۖ إِنَّ اللَّهَ یَجْزِی الْمُتَصَدِّقِینَ»[۸]، من و شما هم دردمند بشویم و دردمندانه به آقای خودمان اقبال کنیم و عرضه بداریم: «یَا أَیُّهَا الْعَزِیزُ مَسَّنَا وَأَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَهٍ مُزْجَاهٍ»، آقا جان! مضطر هستیم، پریشان هستیم، گرفتار هستیم، در خطرِ همه‌جانبه قرار گرفته‌ایم، «فَأَوْفِ لَنَا الْکَیْلَ»، آقا جان! ما کم آورده‌ایم، به شما مراجعه کرده‌ایم، شما برای ما کم نگذارید، «فَأَوْفِ لَنَا الْکَیْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَیْنَا ۖ إِنَّ اللَّهَ یَجْزِی الْمُتَصَدِّقِینَ».
دعا
خدایا! تو را به عصمتِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها، به پریشانیِ حضرت زینب کبری سلام الله علیها، به اضطرارِ حضرت زینب کبری سلام الله علیها در آن وقتی که بالای تلّ‌زینبیّه بودند و قاتل را مقابلِ چشمانِ مبارکِ خود روی سینه‌ی حضرت سیّدالشّهداء علیه السلام دیدند و هیچ چاره‌ای نداشتند و فریاد برآوردند: «وا محمّدا، وا عَلیّا»… به این نامسلمان‌ها خطاب می‌کردند: «أما فِیکُم مُسلِم؟»، آیا در میانِ شما یک مسلمان نیست؟… خدایا! تو را به اضطرارِ حضرت زینب کبری سلام الله علیها و به پریشانیِ این عصمت صغری قسم می‌دهیم امام زمان ارواحنا فداه را برسان.
خدایا! پایانِ این مشکلات را ظهورِ حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف قرار بده و با ظهورِ آن بزرگوار بشریّت را به ساحلِ آرامش و به ساحلِ نور برسان.
خدایا! ما را از حضرت حجّت ارواحنا فداه جدا نکن.
خدایا! از رهبرمان محافظت بفرما.
خدایا! شیعیانِ جهان را از این بلای خانمان‌سوز با عنایتِ ویژه‌ی امام زمان ارواحنا فداه نجات بده و همه‌ی ما را برای استقبال از حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف در یک آمادگیِ بالا موفق بفرما.
غفرالله لنا و لکم
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
پی نوشت:
[۱] سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸
[۲] إقبال الأعمال، جلد ۲، صفحه ۶۸۳
[۳] المناقب، جلد ۳، صفحه ۱۰۵ (اَلنَّبِیُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ : أَنَا وَ عَلِیٌّ أَبَوَا هَذِهِ اَلْأُمَّهِ أَنَا وَ عَلِیٌّ مَوْلَیَا هَذِهِ اَلْأُمَّهِ.)
[۴] سوره مبارکه اسراء، آیه ۸ (عَسَىٰ رَبُّکُمْ أَنْ یَرْحَمَکُمْ ۚ وَإِنْ عُدْتُمْ عُدْنَا ۘ وَجَعَلْنَا جَهَنَّمَ لِلْکَافِرِینَ حَصِیرًا)
[۵] سوره مبارکه حج، آیه ۱۱ (وَمِنَ النَّاسِ مَنْ یَعْبُدُ اللَّهَ عَلَىٰ حَرْفٍ ۖ فَإِنْ أَصَابَهُ خَیْرٌ اطْمَأَنَّ بِهِ ۖ وَإِنْ أَصَابَتْهُ فِتْنَهٌ انْقَلَبَ عَلَىٰ وَجْهِهِ خَسِرَ الدُّنْیَا وَالْآخِرَهَ ۚ ذَٰلِکَ هُوَ الْخُسْرَانُ الْمُبِینُ)
[۶] زیارت جامعه کبیره
[۷] سوره مبارکه ملک، آیه ۳۰
[۸] سوره مبارکه یوسف، آیه ۸۸ (فَلَمَّا دَخَلُوا عَلَیْهِ قَالُوا یَا أَیُّهَا الْعَزِیزُ مَسَّنَا وَأَهْلَنَا الضُّرُّ وَجِئْنَا بِبِضَاعَهٍ مُزْجَاهٍ فَأَوْفِ لَنَا الْکَیْلَ وَتَصَدَّقْ عَلَیْنَا ۖ إِنَّ اللَّهَ یَجْزِی الْمُتَصَدِّقِینَ)
پاسخ دهید