روز شنبه مورخ ۲۹ تیر ماه ۱۳۹۸ جلسه درس اخلاق آیت الله صدیقی از ساعت ۱۲:۰۰ تا ۱۳:۰۰ در مسجد امام رضا علیه السلام حوزه علمیه امام خمینی (ره) برگزار شد که مشروح آن تقدیم می گردد.
«أَعُوذُ بِاللَّهِ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیمِ»
«بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ * رَبِّ اشْرَحْ لی صَدْری * وَ یَسِّرْ لی أَمْریَ * وَ احْللْ عُقْدَهً مِنْ لِسانی * یَفْقَهُوا قَوْلی»[۱].
«الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ العَالَمینَ وَ الصّلَاهُ عَلَی خَاتَمِ الْمُرْسَلِینَ طَبِیبِنا حَبیِبنَا شَفِیعِ ذُنوبِنَا أَبِی الْقَاسِمِ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الْمَعْصُومِینَ سِیَّمَا الْحُجَّهُ بَقِیَّهِ اللهِ فِی الْعَالَمِینَ عَجَّلَ اللهُ فَرَجَهُ وَ رَزَقَنَا اللهُ صُحبَتَهُ وَ اللَّعْنُ عَلَی أَعْدَائِهِمْ أَجْمَعِینَ».
غفلت؛ بلای خانمان‌سوز
غفلت بلای خانمان‌سوز است، از آیه کریمه استفاده می‌شود که جهنّمی‌ها در اثرِ غفلت گرفتارِ جهنّم شده‌اند، «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِۖ لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا یَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لَّا یُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَّا یَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَٰئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ ۚ أُولَٰئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ»[۲]، ان شاء الله خدای متعال به ما دلِ بیدار بدهد که آیات قرآن کریم در ما اثر بگذارد، یکی از علائمِ مؤمن که در قرآن کریم آمده است «إِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا»[۳]، شما برادرانِ عزیزتر از جانِ من، جوان هستید، ان شاء الله فرصت‌های زیادی در پیش دارید، به این هشدارها و اخطارها حسّاس بشوید، زیاد قرآن بخوانید، «فَاقْرَءُوا مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ»[۴]، آن مقداری که برای شما میسر است قرائت کنید، اما در قرائت «أَفَلَا یَتَدَبَّرُونَ الْقُرْآنَ أَمْ عَلَىٰ قُلُوبٍ أَقْفَالُهَا»[۵] دو نکته را مورد توجّه قرار بدهید؛ یکی اینکه اهلِ تدبّر باشید، هر آیه‌ای را پیگیری کنید و ببینید که با این آیه به چه کانون‌هایی می‌رسید، دوم اینکه دلِ شما قفل نباشد، آیه را خوراکِ دل قرار بدهید.
تمام اذکار از جمله تلاوتِ قرآن کریم وقتی با حضور قلب نباشد قساوت قلب می‌آورد، فرمود: «لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاهَ وَأَنتُمْ سُکَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ»[۶]، وقتی انسان نماز می‌خواند باید مست نباشد،در حالِ مستی حقِ نزدیک شدن به نماز را ندارد، این هم تشریع و تکلیف است و هم تکوین است، تکویناً انسانی که دلِ او نزدِ خدای متعال و کلامِ خدای متعال نیست اصلاً نمی‌تواند به حریمِ خدای متعال نزدیک بشود، به حریمِ کلماتِ خدای متعال، نورِ خدای متعال، اصلاً سنخیّت ندارد، «رب تال القرآن والقرآن یلعنه»[۷]، به خدای متعال پناه می‌بریم، نکند ما هم جزوِ کسانی باشیم که مرتّب قرآن خواندیم و لعنِ قرآن هم مرتّب نصیبِ ما شده است، چه می‌دانیم!
یکی از نشانه‌های ایمان
لذا این «إِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا» خیلی انسان را نگران می‌کند، سرمایه‌ی ما برای تقرّب به خدای متعال، برای رسیدن به کمال، برای دستیابی به حیات طیّبه، برای تأمینِ سعادتِ ابدی‌مان ایمان است، و اگر ایمان نباشد هیچ عملی نمی‌تواند قُربی باشد، «مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاهً طَیِّبَهً»[۸]، عمل صالح اگر فداکاری باشد، جبهه رفتن باشد، ایثار باشد، خدمت باشد، تهجّد باشد، تعلیم و تعلّم باشد، اگر بذرِ عملِ صالح در هر درجه‌ای و با هر شکل و محتوایی در زمین ایمان پاشیده شود نتیجه‌ی آن حیاتِ طیّبه می‌شود و اگر ایمان نبود انسان با عملِ صالح هم به حیاتِ طیّبه نمی‌رسد.
یکی از نشانه‌هایی که قرآن کریم برای وجودِ ایمان در دلِ هر کسی معرفی کرده است این است که فرمود: «إِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا».
حال با این هشدارِ قرآنی و این آیه‌ی کریمه‌ای که تلاوت کردیم مروری بفرمایید، «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِۖ لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا یَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لَّا یُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَّا یَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَٰئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ ۚ أُولَٰئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ»[۹]، اگر دلِ ما دل نباشد نمی‌فهمیم، فهم برای دل است، «لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا یَفْقَهُونَ» فقیه کیست؟ کسی است که دلِ فقهی دارد.
همه چیز تسبیحِ خدای متعال را می‌گوید
فرمود: «إِن مِّن شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَٰکِن لَّا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ»[۱۰]، این علمِ رسمی و ذهنی نیست که انسان با چشم و مغزِ خود بفهمد، باید دل داشته باشد تا تسبیحِ موجودات را فقه کند نه اینکه استماع کند، «إِن مِّن شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ»، هیچ موجودی در عالَم نیست… از این کرم‌های زیرِ خاک گرفته است تا ویروس‌ها و میکروب‌ها و گیاهان و درختان، همه مشغولِ ذکر هستند و دوامِ ذکر هم دارند، «إِن مِّن شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ»، گرگ در نظرِ ما گرگِ درّنده است اما با دیدِ عارف آن گرگ هم اهلِ ذکر است، چه ذکری! دوامِ ذکر دارد، شیر هم همینطور است، مار هم همینطور است، عقرب هم همینطور است، ای خاک بر سرِ این بشرِ غافل! از همه‌ی این‌ها کمتر است! آن‌ها هیچ وقت غفلت ندارند، دوامِ ذکر دارند، اما ما چقدر به یادِ خدای متعال هستیم؟ ما چقدر با خدای متعال هستیم؟
«وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِۖ لَهُمْ قُلُوبٌ…» ، علامتِ جهنّمی‌ها این است، هر کسی بی‌دل است و دلِ فقیه ندارد و دلِ فهیم ندارد و دلِ عمیق ندارد و کارهای او سطحی است و ریشه ندارد معلوم است که جهنّمی است، این شخص اهلِ جهنّمی است که خدای متعال می‌فرماید: «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِۖ لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا یَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لَّا یُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَّا یَسْمَعُونَ بِهَا ۚ أُولَٰئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ ۚ أُولَٰئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ»، اولین نشانه‌ی این‌ها این است که دلِ این‌ها فقه و فهم ندارد، «لَهُمْ قُلُوبٌ لَّا یَفْقَهُونَ بِهَا»، بعد مجاریِ آن‌ها هم خراب است، آن چیزی که مجرای دل است و دل از آن خوراک می‌گیرد چشم است و گوش، انسان علم را یا از طریقِ چشم و یا از طریقِ گوش بدست می‌آورد، این مواد اولیّه است که چشم و گوش به دل تحویل می‌دهند، اما چشم هم در اثرِ غبارهای گناه دیگر خاصیّتِ چشمی را ندارد، خدای متعال را که نمی‌بیند، عبرت هم که نمی‌گیرد، «وَلَهُمْ أَعْیُنٌ لَّا یُبْصِرُونَ بِهَا»[۱۱]، بَصَر دارد ولی بصیرت ندارد، «وَلَهُمْ آذَانٌ لَّا یَسْمَعُونَ بِهَا»، نوعِ زندگیِ آن‌ها نشان می‌دهد که گوشِ آن‌ها شنوا نبوده است، نه کلامِ خدای متعال را با این گوش شنیده است و نه کلامِ اولیاء خدای متعال و نه دلسوزان و نه این همه مأمورینی که دائماً به ما هشدار می‌دهند، گوشِ شنوا نیست، «وَلَهُمْ آذَانٌ لَّا یَسْمَعُونَ بِهَا»، نتیجه‌ی آن چه می‌شود؟ «أُولَٰئِکَ کَالْأَنْعَامِ»، این‌ها اصلاً در خطّ انسانیّت نیامده‌اند و انسان نیستند، این‌ها هم‌وزنِ چهارپایان هستند، نخیر! ای کاش چهارپا بودند، « بَلْ هُمْ أَضَلُّ».
این کسی که از کلاسِ حیوانیّت یک قدم بالاتر نرفته است، می‌خواهد بخورد و زندگیِ او نقصی نداشته باشد، حیوان هم همینطور است دیگر، علمِ او، درسِ او، ملّاییِ او، قیام و قعودِ او برای تأمینِ زندگی است و دغدغه‌ی زندگی دارد، مدام می‌گوید از کجا بیاورم و چه بخورم، «أُولَٰئِکَ کَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ»، یک الاغ در الاغ بودنِ خود مؤاخذ نیست، خدای متعال الاغ را جهنّم نمی‌برد، یک سگ در سگ بودنِ خود مؤاخذ نیست، ولی انسانی که رنگِ حیوانیّت و سبوعیّت گرفته است… بدبخت! خودِ او می‌فهمد که می‌توانست چه بشود و چه شده است! خودِ این موضوع یک عذاب است، «وَإِذَا الْوُحُوشُ حُشِرَتْ»[۱۲].
نقل داستانی از آیت الله بهاءالدّینی
می‌گویند مرحوم آیت الله بهاءالدّینی سلام الله علیه در تشرّفات‌شان به ارز اقدسِ رضوی در کنارِ ضریح و زیرِ قبّه نمی‌رفتند، در صحن پشتِ حجره‌ها می‌نشستند و زیارت می‌کردند، از ایشان پرسیده بودند که چرا داخل نمی‌روید؟ گفته بودند یک مرتبه رفتم و حجاب‌ها از دیده‌ی من رفع شد و اشخاص را بصورت‌های واقعی‌شان دیدم… بعضی‌ها خودشان را آنقدر زشت کرده‌اند، هیچ حیوانی مانندِ این‌ها نیست، آن‌ها از هر حیوانی حیوان‌تر هستند، از هر درّنده‌ای درّنده‌تر هستند، مرحوم آیت الله بهاءالدّینی اعلی الله مقامه الشّریف فرموده بودند که طاقت ندارم این‌ها را ببینم، نگران هستم بارِ دیگر بروم و پشتِ پرده را ببینم.
ببین تفاوتِ رَه از کجاست تا به کجا!
به او نشان می‌دهند و دلِ او نمی‌خواهد ببیند، ولی ما با ولع به دنبالِ عیبِ یکدیگر می‌گردیم که از یکدیگر ایراد بگیریم و در مشکلات افراد تجسس می‌کنیم.
یکی از اثراتِ غفلت
چرا اینطور شده است؟ چرا انسان‌ها جهنّمی شده‌اند؟ اصلاً خلق و آفرینش و تولیدِ آن‌ها آتشِ جهنّم شده است، «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا»، تکوین است، سنّت‌های الهی اینطور است دیگر، «فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ اللّهُ مَرَضاً»[۱۳]، خدای متعال کسی را در ابتدا جهنّمی نمی‌کند، اما اگر با سوء اختیار راهی را در پیش گرفت که این راه به جهنّم منتهی می‌شود این دیگر سنّتِ الهی است، «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ». اینکه خدای متعال به خود نسبت می‌دهد برای این است که مشیّتِ خدای متعال قاهر است، «ما شاء الله کان» ردخور ندارد و می‌شود، «وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ کَثِیرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالْإِنسِ»، ما برای جهنّم آفریدیم ولی مجرا و بسترِ آفرینش همین گناهان و رذائل اخلاقی است، گوهرِ انسان تغییر می‌کند.
علّتِ این سقوط و این انحطاط و جهنّمی شدن یک چیز بیشتر نیست و آن هم غفلت است، «أُولَٰئِکَ هُمُ الْغَافِلُونَ».
لذا در دعاها از غفلت بعنوان چرک یاد شده است، برای مقابله‌ی با غفلت که انسانِ غافل سر از حیوانیّت در می‌آورد و جهنّمی می‌شود، مقابله‌ی با او ذکر است، «یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اذْکُرُوا اللَّهَ ذِکْراً کَثِیراً»[۱۴]، ذکر هم انواعی دارد.
سخترین کارها سه چیز هستند
فرمود: «أشد الأعمال ثلاثه» سه چیز از کارهای سخت است، یکی مواسات است، «أفضل الأعمال أحمزها»[۱۵]، «لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ»[۱۶]، مواسات، انسان با برادرانِ دینیِ خود، با طلبه‌های کم‌بضاعت، با اقوامِ فقیرِ خود مواسات داشته باشد، آن‌ها را از یاد نبرد، با آن‌ها همدردی کند و دردِ آن‌ها را بفهمد و از آن‌ها دستگیری کند، این کار کارِ سختی است؛ دوم انصاف است، انسان هر قضاوتی که می‌خواهد در موردِ کسی انجام بدهد خود را به جای او بگذارد و ببیند اگر خودِ او بود دوست داشت در موردِ او چطور قضاوت کنند؟ در خانه انسان خود را به جای پدرِ خود بگذارد، اگر پدر است خود را به جای فرزندِ خود بگذارد، استاد باید ببیند اگر او شاگرد بود دوست داشت که استادِ او چطور درس بگوید، شاگرد باید ببیند اگر استاد بود دوست داشت چطور طلبه‌ای داشته باشد، این می‌شود «انصاف»، انصاف کارِ سختی است؛ سومین کارِ سخت «ذکر الله علی کلّ حال» است، در همه‌ی حالات خدای متعال را بیاد داشته باشد.
بعد امام صادق علیه السلام فرمودند: منظورِ من از «ذکر الله» ذکرِ زبانی نیست، «ذکر الله» این است که وقتی گناه پیش می‌آید از خدای متعال بترسید و گناه نکنید، انسان در ایفاء وظایفِ بندگیِ خود همواره خدای متعال را بر خود ناظر ببیند، تکلیفی از انسان ساقط نشود، حرامی زندگیِ او را تاریک نکند.
روضه
بعضی از برادرانِ ما در مشهد هستند، در این ماهِ امام رضا علیه السلام موفق هستند، بعضی از برادران‌مان از مدینه تماس گرفتند، خوشا بحالِ آن‌ها، ما هم باید بگوییم گرچه ما دور هستیم اما به یادِ تو سخن می‌گوییم، بُعدِ منزل نبود در سفرِ روحانی…
هم ماهِ امام رضا علیه السلام است، ماهِ زیارتی امام رئوفِ ما علی بن موسی الرّضا علیه السلام است، و هم موسمِ حج است و ماهِ مدینه است و ماهِ اتّصال به قبور شریف حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و قبرِ بی‌نشانِ حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها.
بینِ امام رضا علیه السلام و حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها یک مناسبت‌هایی وجود دارد، حضرت رضا علیه السلام قبل از آنکه از مدینه بیرون بیایند فرمودند: بگویید خواهرانِ من بیایند، همه‌ی بانوانِ بنی‌هاشم بعنوانِ وداع آمدند، چقدر وداع تلخ بود، امام رضا علیه السلام فرمودند: من می‌نشینم و دورِ من حلقه بزنید و به من بلند بلند گریه کنید… گویا می‌خواستند به مادرشان حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها تأسّی کنند… حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها هم به حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام عَرضه داشتند: علی جان! اتاق را خلوت کن، وقتی خلوت شد حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها اراده کردند که بلند شوند و بنشینند و در محضرِ حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام صحبت کنند، اما توانِ بلند شدن نداشتند، حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را کمک کردند، رأسِ مبارک حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را به دست گرفتند و آرام آرام بالا آوردند، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها سرِ خویش را روی سینه‌ی حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام گذاشتند و عَرضه داشتند: علی جان! خواسته‌ای دارم که در دلِ من بود و خواستم به شما بگویم، حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام اعلانِ آمادگی کردند، حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها عَرضه داشتند: «ابکنی وابک للیتامی»[۱۷]… علی جان! به فاطمه‌ی خودت گریه کن، برای حبیبه‌ات اشک بریز… علی جان! به فرزندانِ من که در حالِ از دست دادنِ مادر هستند گریه کن… علی جان! خلوت کردم تا به تو بگویم به کشته‌ی کربلا گریه کن، به حسینِ من گریه کن…
لا حول و لا قوّه الا بالله العلی العظیم
دعا
خدایا! تو را به عصمت حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها و ضلعِ مکسوره‌ی ایشان و به وجاهت و رأفتِ حضرت علی بن موسی الرّضا علیه السلام قسم می‌دهیم امام زمان ارواحنا فداه را برسان.
خدایا! همه‌ی ما را در این مجلس ببخش و بیامرز.
خدایا! به بقیه‌ی عمرِ ما را از تعرّضِ شیطان و وسوسه‌ها و نفسِ أمّاره مصونیّت عنایت بفرما.
خدایا! حسنِ عاقبتِ ما را مقدّر و محتوم بگردان.
خدایا! جوان‌های عزیزِ ما، سربازانِ تازه نفسِ امام زمان ارواحنا فداه را، طلبه‌های عزیزِ نوپای ما را برای تحققِ حکومتِ جهانیِ حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف در علم و عمل و مهارت‌های گره‌گشایی و مدیریت مجهّز بگردان.
خدایا! جامعه‌ی ما را از همه‌ی خطرات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی نجات عنایت بفرما.
خدایا! بازیگرانِ سیاسی، فریبکارانِ فرهنگی، خائنانِ اقتصادی را رسوا و شیشه‌ی عمرشان را بشکن.
خدایا! این ملّتِ شهیدداده و ولایتمدارِ ما را دشمن‌شاد مکن.
خدایا! سایه‌ی پُر برکتِ رهبرِ بزرگوارمان را تا ظهور حضرت مهدی عجّل الله تعالی فرجه الشّریف و در کنارِ حضرت مستدام بفرما.
خدایا! عمومِ مریض‌ها و مریضه‌ی مورد نظر، مریضِ موردِ نظر را شفای عاجل و کامل روزی بفرما.
خدایا! نعمت‌هایی که به ما داده‌ای، نعمتِ ولایت و نظامِ اسلامی و انقلاب و مردمِ خوب و محبّتِ حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و آلِ پیامبر علیهم السلام… به ما دین دادی، اسلام دادی، ولایتِ حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام و اولادِ ایشان را عطاء کردی، ولایتِ فقیه دادی، دوستانِ خوب دادی، اساتیدِ خوب دادی، خدایا! توفیقِ شکرِ آن‌ها را به ما عنایت بفرما.
خدایا! نعمتِ عافیت و امنیّتی که به ما کَرَم کرده‌ای و ما مستحق نبودیم از ما زوال نیاور.
خدایا! تو را به محمد و آل محمد علیهم السلام قسم می‌دهیم که ما را در دنیا و آخرت از قرآن و وجود مبارک حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلّم و اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام و شهدا و صلحا جدا مفرما.
غفرالله لنا و لکم
والسلام علیکم و رحمه الله و برکاته
[۱] سوره مبارکه طه، آیات ۲۵ تا ۲۸
[۲] سوره مبارکه اعراف، آیه ۱۷۹
[۳] سوره مبارکه انفال، آیه ۲ (إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِینَ إِذَا ذُکِرَ اللَّهُ وَجِلَتْ قُلُوبُهُمْ وَإِذَا تُلِیَتْ عَلَیْهِمْ آیَاتُهُ زَادَتْهُمْ إِیمَانًا وَعَلَىٰ رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ)
[۴] سوره مبارکه مزمل، آیه ۲۰ (إِنَّ رَبَّکَ یَعْلَمُ أَنَّکَ تَقُومُ أَدْنَىٰ مِن ثُلُثَیِ اللَّیْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَهٌ مِّنَ الَّذِینَ مَعَکَ ۚ وَاللَّهُ یُقَدِّرُ اللَّیْلَ وَالنَّهَارَ ۚ عَلِمَ أَن لَّن تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَیْکُمْ ۖ فَاقْرَءُوا مَا تَیَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ ۚ عَلِمَ أَن سَیَکُونُ مِنکُم مَّرْضَىٰ ۙ وَآخَرُونَ یَضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یَبْتَغُونَ مِن فَضْلِ اللَّهِ ۙ وَآخَرُونَ یُقَاتِلُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ ۖ فَاقْرَءُوا مَا تَیَسَّرَ مِنْهُ ۚ وَأَقِیمُوا الصَّلَاهَ وَآتُوا الزَّکَاهَ وَأَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا ۚ وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنفُسِکُم مِّنْ خَیْرٍ تَجِدُوهُ عِندَ اللَّهِ هُوَ خَیْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا ۚ وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ ۖ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَّحِیمٌ)
[۵] سوره مبارکه محمد، آیه ۲۴
[۶] سوره مبارکه نساء، آیه ۴۳ (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَقْرَبُوا الصَّلَاهَ وَأَنتُمْ سُکَارَىٰ حَتَّىٰ تَعْلَمُوا مَا تَقُولُونَ وَلَا جُنُبًا إِلَّا عَابِرِی سَبِیلٍ حَتَّىٰ تَغْتَسِلُوا ۚ وَإِن کُنتُم مَّرْضَىٰ أَوْ عَلَىٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِّنکُم مِّنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیدًا طَیِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیکُمْ ۗ إِنَّ اللَّهَ کَانَ عَفُوًّا غَفُورًا)
[۷] مستدرک سفینه البحار، جلد ٨، صفحه ۴۶١
[۸] سوره مبارکه نحل، آیه ۹۷ (مَنْ عَمِلَ صَالِحًا مِّن ذَکَرٍ أَوْ أُنثَىٰ وَهُوَ مُؤْمِنٌ فَلَنُحْیِیَنَّهُ حَیَاهً طَیِّبَهً ۖ وَلَنَجْزِیَنَّهُمْ أَجْرَهُم بِأَحْسَنِ مَا کَانُوا یَعْمَلُونَ)
[۹] سوره مبارکه اعراف، آیه ۱۷۹
[۱۰] سوره مبارکه اسراء، آیه ۴۴ (تُسَبِّحُ لَهُ السَّمَاوَاتُ السَّبْعُ وَالْأَرْضُ وَمَن فِیهِنَّ ۚ وَإِن مِّن شَیْءٍ إِلَّا یُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ وَلَٰکِن لَّا تَفْقَهُونَ تَسْبِیحَهُمْ ۗ إِنَّهُ کَانَ حَلِیمًا غَفُورًا)
[۱۱] سوره مبارکه اعراف، آیه ۱۷۹
[۱۲] سوره مبارکه تکویر، آیه ۵
[۱۳] سوره مبارکه بقره، آیه ۱۰ (فِی قُلُوبِهِم مَّرَضٌ فَزَادَهُمُ اللّهُ مَرَضاً وَلَهُم عَذَابٌ أَلِیمٌ بِمَا کَانُوا یَکْذِبُونَ)
[۱۴] سوره مبارکه احزاب، آیه ۴۱
[۱۵] بحارالانوار، جلد ۶۷، صفحه ۲۳۷
[۱۶] سوره مبارکه آل عمران، آیه ۹۲ (لَنْ تَنَالُوا الْبِرَّ حَتَّى تُنْفِقُوا مِمَّا تُحِبُّونَ وَمَا تُنْفِقُوا مِنْ شَیْءٍ فَإِنَّ اللَّهَ بِهِ عَلِیمٌ)
[۱۷] بحارالانوار، جلد ۴۳، صفحه ۱۷۸
پاسخ دهید