پس مگر ما نرفتیم به خدا برسیم؟ آدم که به خانه‌ی خدا می‌رود و می‌خواهد قبله‌‌ی واقعی را از نزدیک زیارت کند، مگر این حرکت قربی نیست؟ مگر این حرکت حبّی نیست؟ مگر ما این کارها را می‌کنیم برای تقرّب به خدا نمی‌کنیم؟ خدا تذکّر می‌دهد که ظاهر را نبینید. احرام شما کرباس باشد یا پارچه‌ی قیمتی باشد، سفید باشد یا غیر سفید باشد. خدای متعال کار به پارچه ندارد، کار به دل شما دارد. منشأ تقوا دل است. اگر باطن شما توجّه داشت که شما سیر الی الله می‌کنید و سر سوزنی در سیر الی الله از غیر خدا آدرس نگرفتید. نماز آدرس حرکت به سوی خدا است. حرکتی که شما را به سوی خدا می‌رساند نماز به این کیفیّت است. حرکتی که در مناسک حج شما را به خدا می‌رساند یک مجموعه و معجون است که از احرام شروع می‌شود و به طواف نساء ختم می‌شود. دو بخش حج و عمره دارد. این مجموعه مناسک مسیر الی الله است که شکل آن باید این باشد، نیّت آن باید آن‌طور باشد.

 ولی اگر همه‌ی این‌ها را شما انجام دادید، تقوا نداشتید، گاهی آدم عمل انجام می‌دهد، در روایت دارد که اگر کسی کار خیر می‌کند، نماز هم می‌خواند، ولی تا یک حرامی پیش می‌آید نمی‌تواند خود را کنترل کند. این اعمال عبادی را انجام داده است، اعمال عبادی که انجام داده است مورد مذمّت قرار نمی‌گیرد، ولی ملکه‌ی تقوا ندارد. این نمازی که بدون تقوا انجام می‌شود… در روز قیامت شما را به عنوان بی‌نماز کتک نمی‌زنند، ولی به عنوان نماز گزاری «إِنَّ الصَّلاهَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَر»[۱] است هم به حساب نمی‌آورند. به این نماز شما را عذاب نمی‌کنند. چون نماز خواندید و بی‌‌نماز نماندید. به عنوان بی‌نماز مورد عذاب قرار نمی‌گیرید، ولی به عنوان متّقی هم نماز از شما قبول نمی‌شود. نمازی قبول می‌شود که تقوا در آن باشد. شما را از بدی‌ها نگه دارد.

[۱]– سوره‌ی عنکبوت، آیه ۴۵٫