برخلاف آنچه که شهرت یافته است، در منابع شیعى روایتى مبنى بر اینکه پیامبر (صلی الله علیه وآله)  موهاى خود را بلند مى نمود به گونه اى که موهایشان از بلندى بر روى شانه هاى آن حضرت بیفتد و یا اینکه به دلیل بلندى موها فرق بازمى کرد، وجود ندارد، بلکه گاه توصیه هایى برخلاف آن مطرح است.

از امام صادق (علیه السلام)  پرسیدند آیا رسول خدا (صلی الله علیه وآله)  براى موى سر خود فرق مى گذاشتند؟ حضرت فرمودند: «خیر! زیرا که موى سر آن حضرت وقتى که بلند مى شد [حداکثر] تا نرمه گوش آن حضرت مى رسید».[۱]

در حدیث دیگرى از امام صادق (علیه السلام)  پیرامون بلند کردن مو پرسیده شد ایشان در پاسخ فرمودند: «یاران رسول خدا همواره موى سر خود را کوتاه مى کردند».[۲]

با توجه به روایات فوق، بلند کردن موى سر براى مردان به مقدارى که بر روى شانه ها بیفتد و یا اینکه انسان مجبور به فرق بازکردن شود، توصیه نشده است و اگر هم در برخى نقل هاى تاریخى ذکر شده که موى سر پیامبر (صلی الله علیه وآله) یا ائمه (علیهماالسلام)  بلند بوده، به این معنا نیست که چنان موهاى خود را بلند مى نمودند که بر روى شانه هایشان بیفتد و مجبور به بازکردن فرق سر باشد. البته بلند شدن موى پیامبر در شرایط خاص و استثنایى اتفاق افتاده است مانند موقعیت صلح حدیبیه که مدتى پیامبر (صلی الله علیه وآله)  و یاران ایشان منتظر ورود به  مکه شدند که در مراسم حج موى خود را بتراشند؛ اما مشرکان مخالفت کردند و مانع ورود حضرت و دیگر مسلمانان شدند. در آن مدت موى سر حضرت بلند ماند.[۳]

بنابراین موى بلند از سنت پیامبر (صلی الله علیه وآله)  نبوده است؛ بلکه به طور استثنایى رخ داده است. در هر صورت فرق گذاشتن براى موى بلند، نوعى سلیقه شخصى است و اگر کسى موى سر خود را بلند گذاشت باید به خوبى آن را مرتب کند[۴] اما نمى توان آن را به روش پیامبر (صلی الله علیه وآله)  مستند ساخت.

درباره آرایش موى سر چند نکته شایسته یادآورى است:

الف – بهترین وضعیت براى موى سر مردان کوتاه بودن آن است

امام صادق (علیه السلام)  فرمود: «موى سرت را کوتاه کن؛ زیرا (با کوتاه کردن مو) آلودگى هاى آن را کم، و گردنت را استوار و نور چشمت را افزون مى کند».[۵]

امام کاظم (علیه السلام)  نیز در زیان هاى بلند بودن موى سر فرموده اند: «چون موى سر دراز شود چشم ضعیف گردد و دیدش برود، و کوتاه کردن موى سر چشم را روشن کند و دیدش را بیفزاید».[۶]

ب – بلند بودن مو نباید از حد متعارف خارج گردد

براساس روایات نقل شده از سیره عملى و گفتارى پیامبر (صلی الله علیه وآله) و دیگر معصومین (علیهماالسلام)  به دست مى آید که نهایت بلندى موى آن بزگواران به مقدارى بوده که از نرمه گوش فراتر نمى رفته لذا اگر کسى موهاى خود را بلند نماید و قصد دارد طبق سیره معصومین (علیهماالسلام)  عمل کند باید بلندى موى او از حد متعارف خارج نگردد به گونه اى که موهاى وى بر روى شانه بیفتد تا مجبور شود پشت مو را ببندد.

از امیرالمؤمنین (علیه السلام)  نقل گردیده که ایشان فرموده است: «رسول خدا (صلی الله علیه وآله)  به ما مى فرمود موهاى پشت سرتان را کوتاه کنید».[۷]

ج – در صورت بلند نمودن موى سر باید نظافت و آراستگى را مراعات نمود

اگر کسى به هر دلیلى موهاى خود را بلند نمود بر اساس همین آموزه ها باید نسبت به نظافت و آراستگى آن کوشا باشد. پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) فرمود: «هر کس موى سرش را بلند مى گذارد، خوب نگهدارى یا کوتاهش کند».[۸]

پی نوشت ها

[۱] – لوامع صاحبقرانى، ج۲، ص ۹۲٫

[۲] – همان، ج۷۳، ص ۱۱۲٫

[۳] – ر.ک: الکافى، ج ۶، ص ۴۸۶، ح ۵٫

[۴] – مستدرک الوسائل، ج ۱، ص ۴۰۲٫

[۵] – ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، ص ۲۳٫

[۶] – بحارالأنوار، ج۷۳، ص ۸۵٫

[۷] – «عَنْ عَلِى بْنِ أَبِى طَالِبٍ (علیه السلام)  قَالَ قَالَ لَنَا رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه وآله) احْلِقُوا شَعْرَ الْقَفَا»، مستدرک الوسائل، ج۱، ص۴۰۱٫

[۸] – مکارم الأخلاق، ص ۷۰٫